کولبر (به کردی: کۆڵبەر) اصطلاحی است که توسط مردم محلی مناطق کردنشین به افرادی گفته می شوند که برای کسب درآمد زندگی خود به حمل اجناسی بین دو طرف خط مرزی مبادرت می ورزند. کولبران بیشتر در استان های آذربایجان غربی، کردستان، کرمانشاه و سیستان و بلوچستان مشغول به کار هستند. کولبران به خاطر بیکاری و از روی ناچاری و در قبال دستمزد ناچیز اقدام به عبور غیر قانونی از مرز و حمل و ورود کالای غیر قانونی خارجی می کنند.
کردستان
مرزنشین ها
آذربایجان غربی
کرمانشاه
کالای مورد نظر که بدون پرداخت عوارض طبق تعریف قانون قاچاق محسوب می شود بر روی پشت کولبران یا از طریق حمل با حیوان بارکش از مناطق صعب العبور مرزی به داخل شهرها و روستاهای مرزی انتقال داده می شود. بیشتر این اجناس تلویزیون، کولر، بخاری، سیگار، لاستیک خوردرو، پوشاک و منسوجات می باشد. اما در موارد متعددی اسلحه هم قاچاق شده است. کولبری در استان های مرزی بیشتر رواج دارد و جزو یکی از خطرناکترین کارها در ایران محسوب می شود. کولبران را هم جوانان و هم افراد میانسال تشکیل می دهند که فقط برای امرار معاش روزانه خود روی به این شغل خطرناک آورده اند. بازه سنی این کارگران مرزی بین ۱۳ الی ۶۰ سال می باشد. صدها نفر از کارگران کولبر جان خود را در مرزهای ایران از دست داده اند. بیشتر آن ها در حین گذر غیرقانونی از مرز بدون اخطار قبلی هدف تیراندازی نیروهای مرزی قرار می گیرند. بیشترین آمار کشته شدگان کولبر به شهرهای مریوان، سردشت، اشنویه، بانه، نوسود و کرمانشاه تعلق دارد.
مقایسهٔ شاخص های توسعه اقتصادی استان های مرزی با دیگر مناطق کشور، به دلیل فراهم نبودن زیر ساخت ها و عدم توسعه صنعتی این مناطق باعث روی آوردن مردم به این شغل پر مخاطره است. یکی از عوامل اصلی گسترش این عمل خطرناک، نبودن فرصت های شغلی، همچنین نبود کارخانجات، سیستم سرمایه گذاری در شهرهای مرزی بخصوص استان کردستان به دلیل قرار نداشتن در طرح های عمرانی که باعث سیل عظیم هجوم کارگران به سوی کول بری شده است.
مقایسهٔ شاخص های توسعه اقتصادی شهرهای مرزی با دیگر مناطق کشور، از وجود نابرابری در امر سرمایه گذاری و توجه دولت به این مناطق حکایت دارد. برای مثال استانهای مرزی در شاخص های مختلف اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در رده های آخر استان های کشور قرار دارد به عنوان یک شاخص کلیدی می توان به درآمد سرانه اشاره کرد، که به عنوان مثال بر اساس نتایج حسابهای منطقه ای سال ۱۳۸۵ میزان درآمد سرانه استان کردستان برابر ۱۵٬۷۰۰٬۰۰۰ ریال (یک میلیون و پانصد و هفتاد هزار تومان) در سال بوده، در حالی که میانگین کشوری آن حدود ۳۸٬۸۰۰٫۰۰۰ ریال (سه میلیون و سیصد و هشتاد هزار تومان) است بر این اساس درآمد سرانه استان تنها حدود ۴/۴۶ درصد درآمد سرانه میانگین کشوری است و از حیث این شاخص، استان رتبه ۲۹ را در کل کشور به خود اختصاص داده است از طرف دیگر سهم استان کردستان از کل تولید ناخالص داخلی کشور در سال ۱۳۸۵ تنها حدود۹۵/۰ درصد یعنی کمتر از یک درصد بوده است، و از این لحاظ حائز رتبه ۲۳ در کل کشور است. به عنوان مثال بر اساس آمارها، استان کردستان در پایان سال ۱۳۸۸ حدود ۲۷ درصد از راه های اصلی و فرعی و روستایی برخوردار بوده است که میانگین کشوری از نظر برخورداری از این لحاظ، برابر ۵۶ درصد بوده، که از این حیث استان کردستان رتبه ۲۰ را در کل کشور به خود اختصاص داده است.
کردستان
مرزنشین ها
آذربایجان غربی
کرمانشاه
کالای مورد نظر که بدون پرداخت عوارض طبق تعریف قانون قاچاق محسوب می شود بر روی پشت کولبران یا از طریق حمل با حیوان بارکش از مناطق صعب العبور مرزی به داخل شهرها و روستاهای مرزی انتقال داده می شود. بیشتر این اجناس تلویزیون، کولر، بخاری، سیگار، لاستیک خوردرو، پوشاک و منسوجات می باشد. اما در موارد متعددی اسلحه هم قاچاق شده است. کولبری در استان های مرزی بیشتر رواج دارد و جزو یکی از خطرناکترین کارها در ایران محسوب می شود. کولبران را هم جوانان و هم افراد میانسال تشکیل می دهند که فقط برای امرار معاش روزانه خود روی به این شغل خطرناک آورده اند. بازه سنی این کارگران مرزی بین ۱۳ الی ۶۰ سال می باشد. صدها نفر از کارگران کولبر جان خود را در مرزهای ایران از دست داده اند. بیشتر آن ها در حین گذر غیرقانونی از مرز بدون اخطار قبلی هدف تیراندازی نیروهای مرزی قرار می گیرند. بیشترین آمار کشته شدگان کولبر به شهرهای مریوان، سردشت، اشنویه، بانه، نوسود و کرمانشاه تعلق دارد.
مقایسهٔ شاخص های توسعه اقتصادی استان های مرزی با دیگر مناطق کشور، به دلیل فراهم نبودن زیر ساخت ها و عدم توسعه صنعتی این مناطق باعث روی آوردن مردم به این شغل پر مخاطره است. یکی از عوامل اصلی گسترش این عمل خطرناک، نبودن فرصت های شغلی، همچنین نبود کارخانجات، سیستم سرمایه گذاری در شهرهای مرزی بخصوص استان کردستان به دلیل قرار نداشتن در طرح های عمرانی که باعث سیل عظیم هجوم کارگران به سوی کول بری شده است.
مقایسهٔ شاخص های توسعه اقتصادی شهرهای مرزی با دیگر مناطق کشور، از وجود نابرابری در امر سرمایه گذاری و توجه دولت به این مناطق حکایت دارد. برای مثال استانهای مرزی در شاخص های مختلف اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در رده های آخر استان های کشور قرار دارد به عنوان یک شاخص کلیدی می توان به درآمد سرانه اشاره کرد، که به عنوان مثال بر اساس نتایج حسابهای منطقه ای سال ۱۳۸۵ میزان درآمد سرانه استان کردستان برابر ۱۵٬۷۰۰٬۰۰۰ ریال (یک میلیون و پانصد و هفتاد هزار تومان) در سال بوده، در حالی که میانگین کشوری آن حدود ۳۸٬۸۰۰٫۰۰۰ ریال (سه میلیون و سیصد و هشتاد هزار تومان) است بر این اساس درآمد سرانه استان تنها حدود ۴/۴۶ درصد درآمد سرانه میانگین کشوری است و از حیث این شاخص، استان رتبه ۲۹ را در کل کشور به خود اختصاص داده است از طرف دیگر سهم استان کردستان از کل تولید ناخالص داخلی کشور در سال ۱۳۸۵ تنها حدود۹۵/۰ درصد یعنی کمتر از یک درصد بوده است، و از این لحاظ حائز رتبه ۲۳ در کل کشور است. به عنوان مثال بر اساس آمارها، استان کردستان در پایان سال ۱۳۸۸ حدود ۲۷ درصد از راه های اصلی و فرعی و روستایی برخوردار بوده است که میانگین کشوری از نظر برخورداری از این لحاظ، برابر ۵۶ درصد بوده، که از این حیث استان کردستان رتبه ۲۰ را در کل کشور به خود اختصاص داده است.
wiki: کول بر