[ویکی فقه] ـــ خبری که به حد خبر متواتر نرسد را خبر واحد گویند. از آن در اصول فقه و نیز علم درایه بحث کرده اند. ـــ صحّت استناد به حدیث نقل شده توسط یک راوی است.
ـــ خبر واحد خبری را گویند که از معصوم علیه السّلام نقل شده، لیکن به حدّ تواتر نرسیده و در ذاتش- قطع نظر از قراین علمی- مفید ظن به واقع است نه علم؛ خواه راوی آن یک نفر باشد یا بیشتر. ـــ حجیت خبر واحد، به معنای صحت استناد به خبر واحد در مقام استدلال به موضوعات و احکام شرعی است.
توضیح
میان علمای اسلام شیعه و سنی اختلاف وجود دارد که آیا خبر واحد، بدون قرینه قطعی، حجت است یا نه؛ در حقیقت، نزاع علمای شیعه به این برمی گردد که آیا دلیل قاطعی بر حجیت خبر واحد آورده شده است یا خیر، زیرا خبر واحد نزد علمای شیعه افاده ظن می کند و ظن بما هو ظن ارزشی ندارد و برای حجیت آن، به دلیل قطعی نیاز است.
دیدگاههای مختلف درباره حجیت خبر واحد
معتقدان به حجیت خبر واحد، مانند مرحوم « شیخ طوسی » و بیشتر عالمان شیعی، ادعا می کنند که برای حجیت آن دلیل قطعی دارند و از باب ظن خاص، حجت است، اما منکرین حجیت خبر واحد، همانند مرحوم « سید مرتضی » معتقدند چنین دلیل قطعی ای وجود ندارد.به طور کلی، می توان گفت در مسئله سه نظریه وجود دارد:
← نظریه اول
...
ـــ خبر واحد خبری را گویند که از معصوم علیه السّلام نقل شده، لیکن به حدّ تواتر نرسیده و در ذاتش- قطع نظر از قراین علمی- مفید ظن به واقع است نه علم؛ خواه راوی آن یک نفر باشد یا بیشتر. ـــ حجیت خبر واحد، به معنای صحت استناد به خبر واحد در مقام استدلال به موضوعات و احکام شرعی است.
توضیح
میان علمای اسلام شیعه و سنی اختلاف وجود دارد که آیا خبر واحد، بدون قرینه قطعی، حجت است یا نه؛ در حقیقت، نزاع علمای شیعه به این برمی گردد که آیا دلیل قاطعی بر حجیت خبر واحد آورده شده است یا خیر، زیرا خبر واحد نزد علمای شیعه افاده ظن می کند و ظن بما هو ظن ارزشی ندارد و برای حجیت آن، به دلیل قطعی نیاز است.
دیدگاههای مختلف درباره حجیت خبر واحد
معتقدان به حجیت خبر واحد، مانند مرحوم « شیخ طوسی » و بیشتر عالمان شیعی، ادعا می کنند که برای حجیت آن دلیل قطعی دارند و از باب ظن خاص، حجت است، اما منکرین حجیت خبر واحد، همانند مرحوم « سید مرتضی » معتقدند چنین دلیل قطعی ای وجود ندارد.به طور کلی، می توان گفت در مسئله سه نظریه وجود دارد:
← نظریه اول
...
wikifeqh: تفحص بی نیاز است و لازم به تفحص نیست.
خبر دادن شخص عادل، معتبر و بی نیاز از تبیین و تفحص می باشد.«یـایها الذین ءامنوا ان جاءکم فاسق بنبا فتبینوا ان تصیبوا قومـا بجهــلة فتصبحوا علی ما فعلتم نـدمین؛ ای کسانی که ایمان آورده اید، اگر فاسقی برایتان خبری آورد، نیک وارسی کنید، مبادا به نادانی گروهی را آسیب برسانید و (بعد،) از آنچه کرده اید پشیمان شوید». (با توجه به مفهوم شرط یا وصف در آیه، اعتبار خبر واحد عادل فهمیده می شود.)
متعارف بودن قبول خبر
قبول کردن خبر واحد، یک امر لازم و متعارف می باشد.«ان الذین یکتمون ما انزلنا من البینـت والهدی من بعد ما بینـه للناس فی الکتـب اولـئک یلعنهم الله ویلعنهم اللـعنون؛ کسانی که نشانه های روشن، و رهنمودی را که فرو فرستاده ایم، بعد از آنکه آن را برای مردم در کتاب توضیح داده ایم، نهفته می دارند، آنان را خدا لعنت می کند، و لعنت کنندگان لعنتشان می کنند».
← شان نزول
۱. ↑ حجرات/سوره۴۹، آیه۶.
...
خبر دادن شخص عادل، معتبر و بی نیاز از تبیین و تفحص می باشد.«یـایها الذین ءامنوا ان جاءکم فاسق بنبا فتبینوا ان تصیبوا قومـا بجهــلة فتصبحوا علی ما فعلتم نـدمین؛ ای کسانی که ایمان آورده اید، اگر فاسقی برایتان خبری آورد، نیک وارسی کنید، مبادا به نادانی گروهی را آسیب برسانید و (بعد،) از آنچه کرده اید پشیمان شوید». (با توجه به مفهوم شرط یا وصف در آیه، اعتبار خبر واحد عادل فهمیده می شود.)
متعارف بودن قبول خبر
قبول کردن خبر واحد، یک امر لازم و متعارف می باشد.«ان الذین یکتمون ما انزلنا من البینـت والهدی من بعد ما بینـه للناس فی الکتـب اولـئک یلعنهم الله ویلعنهم اللـعنون؛ کسانی که نشانه های روشن، و رهنمودی را که فرو فرستاده ایم، بعد از آنکه آن را برای مردم در کتاب توضیح داده ایم، نهفته می دارند، آنان را خدا لعنت می کند، و لعنت کنندگان لعنتشان می کنند».
← شان نزول
۱. ↑ حجرات/سوره۴۹، آیه۶.
...
wikifeqh: حجیت_خبر_واحد_(قرآن)