دوگنبدان

شهر دوگُنبَدان (گچساران) یکی از شهرهای شهرستان گچساران در استان کهگیلویه و بویراحمد است. این شهر مرکز شهرستان گچساران است. مردم دوگنبدان به زبان لری بویراحمدی و ترکی قشقایی صحبت می کنند.
مرکز شهر: این قسمت از شهر پر ترددترین قسمت است و به بیانی دیگر قلب شهر محسوب می شود. این محل در بخش میانی بلوار ولی عصر قرار دارد و از طرفین به خیابان های بلادیان شرقی و غربی، بشارت، حلال احمر و کوچه برلن متصل است. مراکز خرید و پاساژهای متعدد عامل اصلی جذب شهروندان است.
پاساژها: مهم ترین پاساژهای دوگنبدان مجتمع تجاری بزرگ شهر (شهر عینک)، پارسیان، مروارید، نور، سعدی، زمرد، حافظ، هلال احمر، ابوالفضل، طالقانی، شهرداری و هایپرمارکت شهرک کارکنان دولت هستند که عمدتاً عینک فروشی بوتیک و فروشگاه لوازم آرایش هستند. گسترش بیش از پیش پاساژها رونق اقتصادی شگرفی به گچساران داده است.
محلهٔ چینی ها: محلهٔ چینی ها که به علت ساختار معماریش به این نام خوانده می شود، در حال حاضر قلب تپنده شهر دوگنبدان است. موقعیت مناسب مکانی، گسترش پاساژها و فروشگاه های متعدد از عوامل اقبال مردم به این محله بوده است. ساختمان های بلند، بوتیک ها، لوازم کامپیوتری، لوازم آرایشی و گالری های هنری رونق بخش این محل است که شب ها به پاتوق جوانان گچساران تبدیل شده است. این محله در بلوار ولی عصر و بین پاساژ حافظ و سعدی قرار دارد.
شهر دوگنبدان در ناحیه گچساران در منتهی الیه مناطق نفت خیز ایران قرار گرفته است. منطقه نفتی گچساران از نواحی قدیمی و مشهور صنعت نفت ایران به شمار می آید.
درکتاب لغت نامه، علی اکبر دهخدا از دوگنبدان ذکر شده که دهی است از دهستان زیرکوه باشت بابوئی بخش گچساران از توابع شهرستان بهبهان واقع در ۲۳ هزار گزی شمال باختری گچساران و دارای ۲۵۰ تن سکنه است، آب آن از لوله کشی شرکت نفت و راه آن، اتومبیل رواست. این شهر که در متون تاریخی از آن به نام گنبد ملغان یا گنبد ملجان یادشده است از شهرهای آباد در مسیر راه شهر نوبندگان به ارجان بوده است و در کتاب جغرافیای تاریخی سرزمین های خلافت شرقی از گای لسترنج دوگنبدان را با نام گنبد ملغان یا ملجان یا ملگان، جزئی از ولایت فارس ذکر کرده که در ساحل یکی از شعب رودخانه شیرین در مسیر نوبندگان به ارجان قراردارد؛ و در مورد موقعیت جغرافیایی و آب و هوای آن می گوید که شهر گنبد ملغان از جمله مناطق گرمسیری بوده و نخلستان آن شهرت دارد که در مجاورت کوه و ولایت بازرنگ و همچنین صرام (چرام) که زمستان آن به بسیار سرد بوده و حتی در فصل تابستان سر کوه آنجا برف داشته واقع است. مقدسی درقرن چهارم از قریه ویرانی درآنجا گفتگو کرده است و در فارسنامه ابن بلخی که در قرن ششم می زیسته از آن به عنوان شهری گرمسیری که آب روان دارد یاد کرده است. او از قلعه ای در دوگنبدان که آذوقه سه چهار سال محافظین قلعه را در آن نگه می دارد و هوای آن خنک است و همچنین از باغات میوه، غله، آب انبارعالی، مسجد جامع و قلعه های دیگری در شهر صحبت کرده است. یاقوت بن حموی از ملجان به صورت منطقه ای در فارس بین ارجان و شیراز با عنوان دهکده و قلعه، یاد می کند. از آنجا که رستاق گنبد ملجان در مرز شاهپور و در برابر ارجان قرار داشته می توان نزدیکی مکانی و همبستگی قدیمی این دو رستاق را محتمل شمرد.علاوه ابن بلخی، عبداله مستوفی نیز از وجود قلعه ای در نزدیکی شهر خبر می دهد که البته هنوز اثری از این ویرانه ها بدست نیامده است. دوگنبدان در جهانگشای نادری از تألیفات عصر افشاریه نیز یاد شده و ذکر کرده است که بقایای یک کاروانسرای قدیمی که شاید از دوران صفویه و باراندازی جهت مسافران خلیج فارس وجود دارد که در عصر حاضر درشش کیلومتری ورود به شهر از طرف جاده شیراز اهواز و در کنار محل ژاندارمری و قبرستان قدیمی تا سال ۱۳۴۲ دیده می شد.
وجه تسمیه این شهر به خاطر وجود دو گنبد فروریخته ایست در دشت های شرق و غرب دوگنبدان، یکی گنبدی با ارتفاع حدوداً شش متردرغرب ناحیه لیشتر که آثارش هنوز پابرجاست است و دیگری در جلگه شرقی دوگنبدان و در ابتدای تنگ مالیون قرار داشته است. گنبد دوم اکنون وجود ندارد ولی آثار ویرانه های تپه ای وجود دارد که گمان می شود یک چهار طاقی بزرگ بوده باشد که زمانی گنبد شکوهمندی بر آن ساخته اند؛ بنابراین شهر به دلیل وجود این دو گنبد، دوگنبدان نامیده شده است. آقای نورمحمد مجیدی درکتاب تاریخ و جغرافیایی کهگیلویه و بویراحمد دربارهٔ آثار این دوگنبد گفته است که ظاهراً بقایای آثار دوگنبد تا سال ۱۳۵۰ در شمال غربی شهر و درمجاورت مخازن آبی که شرکت نفت جهت کارگران و شهروندان دوگنبدان احداث نموده وجود داشته است. گروه باستان شناسی که تحت نظر سِر اورل اشتاین انگلیسی که در سال ۱۳۱۴ شمسی در مسیر راه خود از شهر دوگنبدان بازدید کرده و شرح آن در کتاب راه های باستانی و پایتخت های قدیمی ایران توسط دکتر بهمن کریمی آورده شده است دیدنی های خود را ازشهر دوگنبدان یا کاروان سرا در سال ۱۳۱۴ آورده و گفته است که اطاقهایی به سبک دوران صفوی در کنار چشمه ای و در ویرانه هائی در ۵/۵ کیلومتری شمال غربی دوگنبدان دیده می شود که از آن به نام کاروانسرا یا دوگنبدان نام برده است همچنین ذکر نموده که در کاروان سرای دوگنبدان بیشتر اهالی به زراعت جو و گندم وحشم اشتغال داشته اند. همچنین گفته است که در نزدیکی بنای این ده کاروانسرای بسیار قدیمی که شاید از دوره صفویه باشد وجود دارد که این کاروانسرا از گچ و سنگ ساخته شده و هنوز قسمت مهمی ازآن برپاست. او در ادامه می نویسد بر سر این کاروانسرا کنونی پست امنیه دوگنبدان قرار دارد و اینکه چشمه و آبادی قدیمی نزدیک این کاروانسرا بوده است.

دوگُنبدان
شهری در استان کهگیلویه و بویراحمد، و مرکز اداری شهرستان گچساران، با ارتفاع ۷۲۰ متر. در سرزمینی تپه ماهوری در ۵۹۹کیلومتری جنوب غربی تهران و ۸۴کیلومتری غرب جنوبی یاسوج، سر راه شیراز به بهبهان، قرار دارد. اقلیم این شهر گرم و نیمه خشک، و جمعیت آن ۸۳,۸۵۶ نفر است (۱۳۸۵). این شهر، مرکز منطقۀ نفت خیز گچساران است.