اتریش

مختصات: ۴۸°۱۲′ شمالی ۱۶°۲۱′ شرقی / ۴۸٫۲۰۰°شمالی ۱۶٫۳۵۰°شرقی / 48.200; 16.350
وین
گراتس
اینسبروک
زالتسبورگ
کلاگن فورت
لینتس
لئوبن
آیزن اشتات
فیلاخ
اتریش (به آلمانی: Österreich) با نام رسمی جمهوری اتریش (به آلمانی: Republik Österreich) یکی از کشورهای اروپای مرکزی است. پایتخت آن وین است. این کشور از شمال با آلمان و جمهوری چک، از شرق با اسلواکی و مجارستان، از جنوب با ایتالیا و اسلوونی و از غرب با سوئیس و لیختنشتاین هم مرز است.
اتریش تلفظ فرانسوی (به فرانسوی: Autriche) نام این کشور است. نام آلمانی آن یعنی اۊستِررایش برگرفته از دو واژه اۊستر (شرق) و رایش (قلمرو و پادشاهی) است که در مجموع این نام به معنی پادشاهی شرقی است.
پیشتر در سرزمین های اسلامی، از جمله ایران، نام این کشور را نَمْسا (و در ایران گاه نَمْسه) می گفتند. در اسناد دوره قاجار و پیش از آن، واژهٔ نَمسا یا نَمسه به کشور اتریش اشاره دارد؛ حتی زبان آلمانی را نیز زبان نَمْسَوی یا نَمْساوی می خواندند، چراکه در آن دوره که هنوز کشور امپراتوری آلمان یکپارچه به وجود نیامده بود، امپراتوری های نمسا و پروس (و به ویژه نمسا) پرقدرت ترین و نام آورترین کشورهای آلمانی زبان، و در نتیجه، نماد این مردمان بودند. اصل واژهٔ نمسا روسی (و یا شاید به بیان دقیقتر اسلاوی) است و به معنای گنگ. روس ها خارجی ها را با این نام می خواندند و به تدریج صرفاً در مورد مردم آلمانی زبان و بالاخره در اشاره به مردم مهم ترین کشور آلمانی زبان آن دوران —اتریش — به کار رفت. اکنون هم در زبان های اسلاوی (برای نمونه: به روسی неме́цкий، بلغاری немски، چکی němčina، لهستانی niemiecki، اسلواکی nemčina، اسلونیایی nemščina، اوکراینی німецька) و حتی زبان های غیر اسلاوی اروپای شرقی (مانند مجاری német، رومانیایی nemţeşte)، این واژه یا شبیه آن به کار می رود. واژهٔ نمسا در زبان های عربی و ترکی و فارسی هم برگرفته از نام روسی آن است. هنوز هم در زبان عربی به جای اتریش یا همانندهای آن، از واژهٔ نَمسا استفاده می شود.

اتریش (ابهام زدایی). اتریش ممکن است به یکی از موارد زیر اشاره داشته باشد:
اتریش
آرشیدوک نشین اتریش
دوک نشین اتریش
امپراتوری اتریش
جمهوری اتریش آلمانی
اتریش ۱۳۶
اس اس اتریش

اُتریش (Austria)
نقشه کشور موقعیت. جمهوری اتریش در اروپای مرکزی و در جنوب کشور آلمان جا دارد. از شمال به آلمان و چک، از شرق به اسلوواکی و مجارستان، از جنوب به اسلوونی و ایتالیا، و از غرب به سوئیس و لیختنشتاین محدود شده است. این کشور ۸۳,۸۷۰ کیلومتر مربع مساحت دارد و شهر وینپایتخت آن است.سیمای طبیعی. اتریش از نظر جغرافیایی به سه ناحیۀ کوه های آلپ، فروبومانشرقی و بلندی های شمال شرقی تقسیم می شود: ۱. کوهستان آلپ حدود دو سوم از کشور را فراگرفته و از رشته کوه هایی موازی تشکیل شده است که از غرب به شرق کشیده شده و با درّه هایی نسبتاً پهناور از هم جدا شده اند. آلپ های تیرول شمالیو آلپ های سالزبورگ، شمالی ترین رشته های این ناحیه اند و کوه های هوئه تاوئرنبا بلندی ۳,۷۹۷ متر، (قلّۀ گروسگلوکنریا مرتفع ترین نقطۀ کشور) رشتۀ مرکزی را تشکیل می دهند و آلپ های اوتستال، آلپ های تسیلر تالر، آلپ های کارنیک، و آلپ های کاراوانکنجنوبی ترین رشته های این قسمت اند. گردنه های برِنِرو زِمِرینگاز این کوهستان می گذرند و رودخانه های دانوب و ایزار، این، زالتساخ، اِنس، مور، و دراواکه همگی ریزابه های دانوب اند، این کشور را مشروب می کنند. علاوه بر رودخانه های مزبور که کلاً از این کوهستان سرچشمه می گیرند، دریاچه های کوچکی مانند کنستانس(بودِنْزِه) و نویزیدلِراز دیگر عارضه های آبی این سرزمین محسوب می شوند. ۲. ارتفاعات آلپ از شمال به درّۀ دانوب و از شرق به فروبومانِ حوضۀ وینمنتهی می شود و دریاچۀ نویزیدلر در آن واقع است. بیشترین کشتزارها و مهم ترین شهرها و آبادی های اتریش در درّۀ دانوب و حوضۀ وین قرار دارند و دامنۀ ارتفاعات آن را تاکستان های متعدد فراگرفته است. ۳. درّۀ دانوب، از شمال به کوه های جنگل بوهمیمحدود می شود و بلندی های شمال شرقی را که از جنگل پوشیده شده تشکیل می دهد و اتریش را از کشورهای چک و اسلوواکی جدا می سازد. کشور اتریش از نُه ایالت فدرالتشکیل شده و شهرهای مهم آن عبارت اند از وین، زانکت پولتِن، لینتس، اینسبروک، گراتس، و سالزبورگ. آب و هوای این کشور معتدل است. نواحی جنوبی و غربی آن دارای اقلیم آلپی با بارندگی فراوان و گاه توام با طوفان های تُندریاست. زمستان هایش سرد و برفی و تابستان های نواحی شرقی گرم و نسبتاً خشک است. میانگین دمای شهر وین در دی ماه صفر درجۀ سانتی گراد و در تیرماه بیست درجۀ سانتی گراد است و میانگین بارندگی سالانۀ آن به ۸۲۵ میلی متر می رسد. کشور اتریش عمدتاً از جنگل و علفزار پوشیده شده است. جنگل های مخروطیخاص ارتفاعات آلپ است و دامنه ها و نواحی کم ارتفاع آن پوشیده از علفزار و درختان دیگر است. خرس، گرگ، گراز، آهو، بزکوهی، و پرندگانی چون عقاب، شاهین، و جغد، گونه هایی از حیات وحش این کشور به شمار می آیند.
اقتصاد. اتریش در مرز اروپای شرقی و غربی قرار دارد و از نظر دادوستد میان این دو منطقه از موقعیت مهمی برخوردار است. اقتصاد این کشور طی ۵۰ سال اخیر از کشاورزی به صنعتی تغییر یافته و حدود بیست درصد از اراضی آن به کشاورزی اختصاص یافته و با به کارگیری روش های مکانیزه، در زمینۀ تولید محصولاتی چون غلات و سبزیجات، تا ۷۵ درصد به خودکفایی رسیده است. بیشتر اراضی قابل کشت اتریش در فروبومان شرقی قرار دارند و غلات، ذرت، جو دوسر، میوه و سبزیجات از محصولات کشاورزی این کشورند. کوه پایه ها و فروبومان شرقی غالباً از تاکستان مستورند و شراب در ردیف اقلام صادراتی آن قرار دارد. چراگاه های شرقی و دامنه های آلپ برای دامداری و تولید فرآورده های دامی و لبنی تخصیص یافته و شیلات آن به صید ماهی در آب های داخلی منحصر است و محصول سالانۀ آن به حدود ۴۳۵ تن می رسد. نزدیک به ۹,۳ میلیون هکتار از اراضی این کشور را جنگل فراگرفته و تولید سالانۀ چوب آن به حدود ۱۴میلیون متر مکعب می رسد. اتریش از نظر منابع طبیعی و تولید نیرو در شرایط مناسبی قرار دارد و از بابت تولید و صدور منگنز مقام اول جهان را دارد. آهن، لیگنیت، گرافیت، نمک، کوارتز، و خاک رس نیز از کانی های مهم آن محسوب می شوند. تولید سالانۀ نفت خام و گاز طبیعی این کشور به ترتیب ۹۵۰هزار تن و۱.۵میلیارد متر مکعب است. استخراج نفت و گاز اتریش از ۱۹۳۰ آغاز شده و کاهش تولید در سال های اخیر از رو به اتمام نهادن ذخایر مزبور حکایت دارد. بیشتر نیروی الکتریسیتۀ این کشور به شیوۀ برقابیتأمین می شود و تولید آن به۶۰.۵میلیارد کیلووات ساعت می رسد. توجه و حمایت دولت اتریش از صنایع داخلی، موجب رونق آن شده و پایه های اصلی اقتصاد کشور بر آن استوار است. تولید آلومینیوم، و پالایش نفت، مصنوعات شیمیایی و پلاستیکی، ماشین آلات الکتریکی، ابزارهای اپتیک و تجهیزات حمل و نقل، جزء فرآورده های صنعتی آن محسوب می شوند.
حکومت و سیاست. نوع حکومت اتریش جمهوری فدرال چندحزبی، با دو مجلس قانون گذاری است. مجلس شورای ملی با ۱۸۳ نماینده و مجلس شورای فدرال با ۶۴ عضو، نهادهای قانون گذاری این کشورند و اعضای آن ها را مردم برای چهار سال برمی گزینند. دورۀ ریاست جمهوری اتریش شش سال است و رهبر حزب حائز اکثریت در مجلس شورای ملی سمت صدراعظمی و سرپرستی قوۀ مجریه را بر عهده دارد.
مردم و تاریخ. جمعیت این کشور حدود ۸,۴۰۴,۲۵۲ نفر است (۲۰۱۱)و تراکم نسبی آن به ۱۰۰.۲ نفر در کیلومتر مربع می رسد. رشد سالانۀ جمعیت اتریش۰.۵ درصد است و اتریشی ها ۹۶ درصد از جمعیت این کشور را تشکیل می دهند. ۸۵ درصد از مردم آن پیرو آیین کاتولیک رُم اند و ۶۷ درصدشان شهرنشین اند و زبان رسمی آنان آلمانی است. میانگین امید به زندگی در اتریش ۷۸ سال است و ۹۹ درصد از بزرگسالان آن باسوادند. سرزمین اتریش از آغاز عصر حجرمسکون بوده است و ایلی ریاییها، که در ساحل دریای آدریاتیکمی زیستند، تمدن عصر آهنرا در آن سرزمین پایه گذاری کردند. رومیان در ۲۰۰پ م به اتریش وارد شدند و به راه سازی و احداث تاکستان پرداختند. ژرمن هاو اسلاو هادر قرن ۵م بیشتر نواحی اتریش را تصرف کردند و امپراتور شارلمانی(۷۴۲ـ۸۱۴م) مسیحیت را در این سرزمین رواج داد و بخش شرقی آن را اوستر رایشنامید. اوتوی اولدر ۹۵۵م اتریش را تصرف کرد و آن را به صورت دوک نشینی مستقل به امپراتوری مقدس رومضمیمه کرد. این سرزمین در ۱۲۵۳م تحت فرمانروایی اوتاکار دوم، پادشاه بوهم، قرار گرفت و در ۱۲۷۸ امپراتوری هاپسبورگدر این کشور تشکیل شد. در جنگ های ناپلئونی(۱۷۹۲ـ۱۸۱۵) کروآسی، مجارستان، چک، ایتالیا، اسلوواکی، و لهستان ضمیمۀ خاک اتریش شدند؛ و بعد از کنفرانس وین (۱۸۱۵) با هدایت و کاردانی های پرنس مترنیخ(۱۷۷۳ـ۱۸۵۹)، وزیر خارجۀ این کشور، کنفدراسیونی از دولت های آلمانی زبان تشکیل شد. انقلاب ۱۸۴۸ موجبات ضعف اتریش را فراهم کرد و به جداشدن آن از لومباردیدر ۱۸۵۹ انجامید و درپی آن تسلط بر آلمان نیز در ۱۸۸۶ پایان یافت. اتریش در ۱۸۶۷ با مجارستان متحد شد و امپراتوری اتریش ـ مجارستانرا تشکیل داد و در ۱۸۷۸ بوسنی ـ هرزگووین را به خاک خود افزود. جنگ جهانی اول (۱۹۱۴ـ۱۹۱۸) به شکست اتریش انجامید و به موجب پیمان سن ژرمن، این سرزمین مطابق محدودۀ امروزی کوچک شد. پس از کشته شدن دولفوس، رئیس جمهور وقت اتریش (۱۹۳۴) که با ناسیونالیست های تندرو مخالفت می کرد، این کشور به آلمان نازی ملحق شد (۱۹۳۸). در پایان جنگ جهانی دوم (۱۹۴۵) متفقین آن جا را اشغال کردند و جمهوری اتریش دوباره تأسیس شد. این کشور در ۱۹۵۵ به عضویت سازمان ملل متحد درآمد، در ۱۹۵۶ به شورای اروپا ملحق شد، و در ۱ ژانویۀ ۱۹۹۵ به اتحادیۀ اروپا پیوست.

اتریش با نام رسمی جمهوری اتریش، کشور ی فدرال دموکراتیک و خشکی فراگرفته در اروپا ی مرکزی است.
• «پرچم: در قرن دوازدهم میلادی لئوپلد، دوک اتریش در نبردی شرکت کرد. او در این نبرد کت سفیدی پوشیده بود. در طول جنگ خون به تمامی قسمت های لباس وی پاشیده شد و فقط قسمتی که کمربند بسته بود به صورت نوار سفیدی باقی ماند. با الهام از این واقعه پرچم اتریش عبارت است از نواری سفیدرنگ در زمینه ای قرمز .» در اثرش چاپ ۱۳۷۰/ ۱۹۹۱م -> رسول خیراندیش

[ویکی شیعه] اتریش کشوری در مرکز اروپا با جمعیتی در حدود هشت میلیون نفر که بیش از ۳۵۰.۰۰۰ مسلمان در این کشور زندگی می کنند. شیعیان نیز در این کشور حضور دارند و مرکز اسلامی امام علی(ع) وین از مهم ترین مراکز شیعی این کشور است.
کشور اتریش، با مساحت ۸۳۸۷۵ کیلومتر مربع و جمعیتی بالغ بر ۸۰۷۸۰۰۰ نفر در مرکز اروپا واقع شده است.
از شمال به کشورهای آلمان و چک، از جنوب به ایتالیا و اِسْلُوانی، از شرق به مجارستان و اُسْلواکی و از مغرب به لیشتن اشتاین و سوئیس محدود است. آب و هوای متنوع، جنگلهای انبوه، اعتدال کلی منطقه، بارندگی فراوان، موقعیت کوهستانی، مراتع سرسبز، رودخانه های پر آب به ویژه دانوب که طولانی ترین رودخانه اروپا به طول ۲۸۵۰ کیلومتر است و دریاچه های متعدد از مشخصات این سرزمین هستند. اتریش به جهت آن که در مرکز اروپا قرارگرفته و مرز بین اروپای شرقی و غربی و محل تلاقی فرهنگها و راههای تجاری اروپا است، از اهمیت ویژه ای برخوردار است. خط مرزی این کشور با کشورهای همجوار بالغ بر ۲۷۰۶ کیلومتر است که بیشترین آن با آلمان (۸۱۶ کیلومتر) و کمترین آن با کشور لیشتن اشتاین (۳۵ کیلومتر) می باشد.