کلمه جو
صفحه اصلی

امپراتوری مقدس روم

دانشنامه عمومی

امپراتوری مقدس روم (لاتین: Sacrum Imperium Romanum؛ آلمانی: Heiliges Römisches Reich) مجموعه ای از قلمروهای چند ملیتی بود که از اوایل قرون وسطی تا انقراضش در سال ۱۸۰۶ در جریان جنگ های ناپلئونی، بر بخش هایی از اروپای غربی و مرکزی فرمان راند. این امپراتوری از قلمروهای مختلف مانند پادشاهی ها و شاهزاده نشین ها تشکیل شده بود که بزرگ ترین آن ها پس از ۹۶۲، پادشاهی آلمان بود. این امپراتوری شامل چندین پادشاهی کوچک و بزرگ دیگر نظیر پادشاهی بوهمیا، پادشاهی ایتالیا، پادشاهی بورگاندی نیز می شد.
Wikipedia-Autoren, "Heiliges Römisches Reich," Wikipedia, Die freie Enzyklopädie, http://de.wikipedia.org/wiki/Heiliges_Römisches_Reich (بازبینی ۲۰ فوریه ۲۰۰۶).
Wikipedia contributors, "Holy Roman Empire," Wikipedia, The Free Encyclopedia, http://en.wikipedia.org/wiki/Holy_Roman_Empire (بازبینی ۲۰ فوریه ۲۰۰۶).
پراگ (۱۳۴۶–۱۴۳۷، ۱۵۸۳–۱۶۱۱)روزنبرگ (از ۱۶۶۳)وتسلار (از ۱۶۸۹) و چندین پایتخت دیگر
در بیست و پنجم دسامبر ۸۰۰ میلادی، پاپ لئوی سوم پادشاه فرانک ها، شارلمانی، را «امپراتور» نامید و تاج بر سر او گذاشت. بدین ترتیب، پس از سه قرن از سقوط امپراتوری روم غربی، این عنوان در غرب اروپا مجددا اعحیا شد. پس از شارلمانی به صورت جسته و گریخته چندین نفر خود را امپراتور خواندند تا اینکه در سال ۹۶۲، اتوی یکم به عنوان امپراتور تاج بر سر نهاد و خود را وارث شارلمانی نامید. پس از آن، به مدت هشت قرن و تا انقراض این امپراتوری، جانشینان او خود را امپراتور خواندند. در میان تاریخ نگاران، در رابطه با آغاز امپراتوری اختلاف است. برخی تاج گذاری شارلمانی را به عنوان آغاز امپراتوری در نظر می گیرند، درحالی که سایرین اتوی یکم را بنیان گذار امپراتوری مقدس روم می دانند.
عنوان امپراتوری مقدس روم تا قرن سیزدهم برای اشاره به این امپراتوری به کار نمی رفت، با این حال از آغاز امپراتوری، فرمانروای این دولت خود را جانشین امپراتوران باستانی روم غربی می دانست. امپراتورِ مقدس روم معمولا و به صورت سنتی به وسیله انتخابات برگزیده می شد، گرچه معمولا خاندان های سلطنتی و سلسله های پادشاهی این انتخابات را تحت کنترل خود داشتند. شاهزادگان انتخابگرِ آلمانی - شاهزادگانی که بر شاهزاده نشین های درون امپراتوری فرمان می راندند و برای انتخاب امپراتور حق رای داشتند - معمولا یکی از خودشان را به عنوان «پادشاه رومیان» انتخاب می کردند و در برخی موارد، امپراتور تاج خود را از دست پاپ دریافت می کرد. با این حال پس از قرن شانزدهم این سنت ادامه پیدا نکرد.

دانشنامه آزاد فارسی

امپراتوری مقدس روم (Holy Roman Empire)
پرچم امپراتوری مقدس روم 1400-1806
ساختاری سیاسی مرکّب از سرزمین های اروپای غربی و مرکزی با عمری هزارساله (۸۰۰ ـ۱۸۰۶). میزان قدرت آن عمدتاً به توان نظامی و مهارت سیاسی امپراتورانش بستگی داشت و در اوج قدرت (قرن ۱۲م) شامل اغلب سرزمین های کنونی آلمان، اتریش، سوئیس، فرانسۀ شرقی، بلژیک، هلند، لهستان غربی، چک و ایتالیا می شد. مؤسس آن شارلمانی پادشاه فرانک ها بود که با اصرار پاپ لئوی سوم عنوان امپراتور را برگزید و در روز کریسمس ۸۰۰م تاج امپراتوری بر سر نهاد. تأسیس آن تلاشی بود برای احیای امپراتوری روم غربی پس از کاهش اعتبار امپراتوری بیزانس به علت شکست از مسلمانان، و مداخلات آن امپراتوری در امور کلیسای غرب. دولت های پادشاهی آلمانی کانون اصلی امپراتوری بودند و از قرن ۱۰م به بعد پادشاهان آلمانی همواره می کوشیدند تاج امپراتوری را با دست پاپ بر سر گذارند. پادشاهان آلمان را هفت تن از اشراف بزرگ، که برگزیننده یا الکتور خوانده می شدند، انتخاب می کردند، امّا پادشاه منتخب لزوماً عنوان امپراتور نداشت. آخرین پادشاه فرانک های غربی در ۹۱۱م درگذشت و الکتورهای فرانکی شرقی با انتخاب دوک کُزاد فرانکونی به مقام پادشاهی، تغییراتی بنیادی به وجود آوردند. از ۱۰۲۴ تا ۱۱۲۵م پادشاهان آلمان از میان ساکسون ها انتخاب می شدند و پیوسته با پاپ ها در کشمکش بودند. در ۱۰۵۹ کلیسا قدرت امپراتور در انتصاب پاپ ها را سلب کرد و با تشکیل شورای کلیسا مجمع مستقل کاردینال ها را تأسیس کرد و بدین ترتیب اتحاد پاپ و امپراتور به رقابت و ضدیتی مبدّل گشت که قرن ها ادامه یافت. اولین و مهم ترین رویارویی مخالفت پاپ گرگوری هفتم با کنترل انتصابات کلیسایی از سوی هنری پنجم (حکومت ۱۰۵۶ـ۱۱۰۶) بود. پاپ امپراتور را تکفیر کرد و اشراف آلمانی هنری را واداشتند که سه روز با پای برهنه در برف منتظر بخشایش پاپ بماند. اشراف رودولف سوابیایی را به پادشاهی برگزیدند و جنگی بیست ساله درگرفت. در ۱۰۸۰ پاپ رودولف را به رسمیت شناخت و بار دیگر هنری را تکفیر کرد. از دیگر وقایع مهم امپراتوری، شقاق کبیر و اعدام یان هوس بود که جنگ های هوسیان را به دنبال آورد (۱۴۱۹ـ۱۴۳۶). ظهور مارتین لوتر و پروتستانیسم، جنگ های ۳۰ساله و موجودیت ۳۵۰ ایالت مستقل از امپراتوری فقط نامی باقی گذاشته بود. در قرن ۱۸ جنگ پروس و اتریش درگرفت و با انقلاب فرانسه و قدرت گرفتن ناپلئون، فرانسیس دوم، خود را تنها امپراتور موروثی اتریش اعلام کرد (۱۸۰۴). دو سال بعد ناپلئون امپراتوری را فتح و در کنفدراسیون راین ادغام کرد و فرانسیس دوم ناچار استعفای خود از مقام امپراتوری مقدس روم را اعلام داشت. در ۶ اوت ۱۸۰۶ این امپراتوری رسماً منحل شد. خاندان های امپراتوری عبارت اند از ۱. امپراتوری شارلمانی یا کارولنژی (۸۰۰ ـ۹۱۲)؛ ۲. امپراتوری اوتونیایی (۹۳۶ـ۱۰۲۴)؛ ۳. امپراتوری سالیایی (۱۰۲۴ـ۱۱۲۵)؛ ۴. امپراتوری هوئشتاوفن (۱۱۳۷ـ۱۲۵۴)؛ ۵. امپراتوری (اول) هاپسبورگ (۱۲۷۳ـ۱۳۴۷)؛ ۶. امپراتوری لوکزامبورگ (۱۳۴۷ـ۱۴۳۷)؛ ۷. امپراتوری دوم هاپسبورگ (۱۴۳۷ـ ۱۸۰۶).


کلمات دیگر: