استدلال مباشر بدیهی

[ویکی فقه] استدلال مباشری بدیهی یکی از اصطلاحات به کار رفته در علم منطق بوده و به معنای استدلال مباشریِ بی نیاز از برهان است.
استدلال مباشری بر دو قسم است:۱. استدلالی که به برهان نیاز دارد.۲. استدلال مباشری که به برهان نیاز ندارد.
استدلال نیازمند برهان
استدلالی که به برهان نیاز دارد، عبارت است از: استدلال به عکس، استدلال به نقیض و استدلال به نقض، زیرا مثلاً برای اثبات اینکه «هرگاه قضیه اصل صادق باشد، عکس آن نیز صادق است» به برهان نیاز است و پس از اقامه برهان است که از صدق اصل به صدق عکس آن می توان پی برد. همچنین استدلال به نقض و استدلال به نقض نیز به برهان نیاز دارد.
استدلال مباشر بدیهی
استدلال مباشری که به برهان نیاز ندارد و فقط بیان آن برای اثباتش کافی است که به آن «استدلال مباشر بدیهی» یا «بدیهی منطقی» می گویند. از جمله بدیهیات علم ریاضی، آن است که اضافه کردن یک شیء مساوی نسبت به دو طرف یک معادله مساوی، نسبت تساوی را تغییر نمی دهد؛ برای مثال اگر الف باء باشد، آن گاه الف به اضافه چهار مساوی است با باء به اضافه چهار. مثال دیگر: اگر کلمه ای بر سر موضوع قضیه اضافه شود و همان نیز بر سر محمول آید، نسبت دو قضیه ثابت می ماند؛ یعنی کمّ، کیف و صدق دو قضیه تغییر نمی کند؛ برای مثال اگر قضیه «کل انسان حیوان» صادق باشد و کلمه «راس» بر سر موضوع و محمول آورده شود، قضیه به وجود آمده است؛ یعنی «کل راس انسان راس حیوان» نیز صادق خواهد بود.بنابراین هر قضیه صادق را به قضیه صادق دیگر می توان تبدیل کرد، تنها در صورتی که بدون تغییر دادن کمّ و کیف قضیه، کلمه ای بر سر موضوع و محمول اضافه شود. در این موارد از استدلال مباشر بدیهی استفاده شده است.