کنشگر هوشمند یا کارگزار هوشمند یا عامل هوشمند (به انگلیسی: Intelligent agent)، در مبحث هوش مصنوعی به موجودی گفته می شود که در یک محیط، اطراف خود را شناخته و اعمالی را روی محیط انجام می دهد و کلیه اعمالی که انجام می دهد در جهت نیل به اهدافش می باشد. این سیستم ها امکان یادگیری دارند و سپس از دانش اکتسابی خود برای انجام اهداف خود استفاده می کنند. این کنشگرها ممکن است بسیار ساده یا پیچیده باشند. بطور مثال ماشین های کوکی که با برخورد به دیوار، راه خود را عوض می کنند نمونه ای از کنشگرهای هوشمند هستند.
تعریف کنشگر: کنشگر هر چیزی است که می تواند محیطش را از طریق حسگرها درک کند و بر روی محیطش از طریق عمل کننده ها تأثیر گذارد. یک کنشگر انسانی دارای حس کننده هایی از قبیل چشم، گوش، لامسه و امثال آن می باشد؛ و می توان از دست، پا، صحبت کردن و اعمال ارادی به عنوان عمل کننده ها نام برد. ورودی یک کنشگر نرم افزاری می توانند چندین متغیر باشد که مقدار آن ها را کنشگر می خواند سپس بر اساس مکانیزم تصمیم گیری یک تصمیم اخذ می کند و عملگرهای آن می توانند دستورهای مقداردهی چند متغیر دیگر باشد. به عنوان مثال فرض کنید یک کنشگر قرار است متغیر x را بخواند و توان دوم آن را حساب کند و در y قرار دهد. این کنشگر x را می خوانند و سپس توان دوم آن را حساب می کند و در y قرار می دهد.
نحوه کار کنشگر:یک کنشگر چگونه باید بفهمد که بهترین عمل ممکن چیست؟ عمل درست عملی است که باعث شود کنشگر موفق ترین باشد. این امر ما را با مسئله تصمیم گیری در مورد چگونگی و زمان ارزیابی کردن موفقیت کنشگر روبرو می کند. اصطلاح میزان کارایی برای موفقیت کنشگر تعریف می کنیم. گفتنی است که میزان کارایی برای کنشگرهای مختلف متفاوت می باشد. نکته خیلی مهم این است که میزان کارایی یک کنشگر باید بر اساس محیط تعریف شود. به عنوان مثال فرض کنیم که یک کنشگر کارش جمع آوری آشغال ها از یک اتاق و دفع آن ها باشد، اگر کنشگر میزان کارایی اش بر حسب اشغال جمع شده تعریف شود آنگاه کنشگر می تواند آشغال ها را جمع کند و سپس دوباره در اتاق بریزد تا بهترین کارایی را کسب کند. اما اگر میزان کارایی بر اساس محیط تعریف شود آنگاه کنشگر یک بار کار تمیز کردن را انجام می دهد. پس یک کنشگر محیطش را حس می کند و سپس بر اساس آن تصمیم می گیرد. این مستلزم آن است که با کنشگر خودمختار و انواع محیط ها آشنا شویم.
کنشگر خودمختاربه کنشگری خودمختار می گوییم که تصمیم گیری اش بر اساس ادراکاتش باشد نه بر اساس دانش تزریق شده به آن. در واقع هر چه دانش قبلی یک کنشگر بیشتر باشد از خودمختاری آن کاهش می یابد و هر چه دانش قبلی کمتر باشد و مکانیزم یادگیری کنشگر قوی تر باشد، آن کنشگر خودمختارتر است.
تعریف کنشگر: کنشگر هر چیزی است که می تواند محیطش را از طریق حسگرها درک کند و بر روی محیطش از طریق عمل کننده ها تأثیر گذارد. یک کنشگر انسانی دارای حس کننده هایی از قبیل چشم، گوش، لامسه و امثال آن می باشد؛ و می توان از دست، پا، صحبت کردن و اعمال ارادی به عنوان عمل کننده ها نام برد. ورودی یک کنشگر نرم افزاری می توانند چندین متغیر باشد که مقدار آن ها را کنشگر می خواند سپس بر اساس مکانیزم تصمیم گیری یک تصمیم اخذ می کند و عملگرهای آن می توانند دستورهای مقداردهی چند متغیر دیگر باشد. به عنوان مثال فرض کنید یک کنشگر قرار است متغیر x را بخواند و توان دوم آن را حساب کند و در y قرار دهد. این کنشگر x را می خوانند و سپس توان دوم آن را حساب می کند و در y قرار می دهد.
نحوه کار کنشگر:یک کنشگر چگونه باید بفهمد که بهترین عمل ممکن چیست؟ عمل درست عملی است که باعث شود کنشگر موفق ترین باشد. این امر ما را با مسئله تصمیم گیری در مورد چگونگی و زمان ارزیابی کردن موفقیت کنشگر روبرو می کند. اصطلاح میزان کارایی برای موفقیت کنشگر تعریف می کنیم. گفتنی است که میزان کارایی برای کنشگرهای مختلف متفاوت می باشد. نکته خیلی مهم این است که میزان کارایی یک کنشگر باید بر اساس محیط تعریف شود. به عنوان مثال فرض کنیم که یک کنشگر کارش جمع آوری آشغال ها از یک اتاق و دفع آن ها باشد، اگر کنشگر میزان کارایی اش بر حسب اشغال جمع شده تعریف شود آنگاه کنشگر می تواند آشغال ها را جمع کند و سپس دوباره در اتاق بریزد تا بهترین کارایی را کسب کند. اما اگر میزان کارایی بر اساس محیط تعریف شود آنگاه کنشگر یک بار کار تمیز کردن را انجام می دهد. پس یک کنشگر محیطش را حس می کند و سپس بر اساس آن تصمیم می گیرد. این مستلزم آن است که با کنشگر خودمختار و انواع محیط ها آشنا شویم.
کنشگر خودمختاربه کنشگری خودمختار می گوییم که تصمیم گیری اش بر اساس ادراکاتش باشد نه بر اساس دانش تزریق شده به آن. در واقع هر چه دانش قبلی یک کنشگر بیشتر باشد از خودمختاری آن کاهش می یابد و هر چه دانش قبلی کمتر باشد و مکانیزم یادگیری کنشگر قوی تر باشد، آن کنشگر خودمختارتر است.
wiki: کارگزار هوشمند