کلمه جو
صفحه اصلی

بنی عبدالدار

دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] بنی عبدالدار تیره ای بزرگ از قریش و پرده دار کعبه بودند.
بنی عبدالدار فرزندان عبدالله بن قُصَیّ بن کِلاب شهره به عبدالدار را گویند. عبدالله یکی از ۴ پسر قُصیّ بن کلاب و بزرگسال ترین آنان بود. سه برادر او عبد مناف جد اعلای بنی هاشم و بنی مطلب و بنی امیه ، عبدالعزی جدّ اعلای بنی اسد از جمله خدیجه و زبیربن عوام و عبد بن قُصَیّ شهره به عبد قُصَیّ نام داشتند. عبدالدار سه خواهر به نامهای هند همسر عبدالله بن عمار حضرمی و برة و تخمر داشت. عبدالدار ۵ پسر نیز به نامهای وهب، کلده، سَبّاق، عبد مناف و عثمان داشت و از سه تن آخری سه شاخه بزرگ بنی عبدالدار پدید آمد و نسل وی از هر سه ادامه یافت. به افراد منتسب به عبدالدار به اختصار «عَبْدَری» گویند. بنو سباق غالباً در حجاز و مکه ساکن بودند. شماری از بنی عبد مناف بن عبدالدار نیز پس از اسلام و فتح اندلس بدان دیار رفته، در شهر سَرَقُسْطَه (زاراگوزا) و اطراف آن از جمله در قریه قربلان ساکن بودند. به احتمال زیاد در دیگر نقاط قلمرو اسلام نیز سکونت داشته اند که در تاریخ ثبت نشده است. بنی عثمان غالباً ساکن مکه و پرده دار کعبه بوده اند و تیره ای از آنان به نام بنوجبیر در بصره سکونت داشته اند. از جمله وابستگان بنی عبدالدار، آل علاط بهزی خاندانی از بنی سلیم را می توان نام برد که از طریق سببی با آنان پیوند داشتند.
مناصب بنی عبدالدار
در دوره جاهلی پس از مرگ حلیل خزاعی بزرگ مکه قصی بن کلاب داماد و جانشین وی بزرگ مکه شد و تیره های قریش را از اطراف مکه به داخل شهر آورد و قبایل دیگر از جمله خزاعه را به بیرون شهر فرستاد. قصی وضع سیاسی دینی مکه را بهبود بخشید و چند منصب سیاسی اجتماعی و دینی از جمله حجابت (کلیدداری و پرده داری کعبه)، رفادت (غذا دادن به حجگزاران در ایام حج )، سقایت (آب دادن به حاجیان)، لواء (فرماندهی جنگ و حمل پرچم اصلی هنگام جنگ) را عهده دار بود و دارالندوه (مجلس مشورتی بزرگان قوم) را تأسیس کرد. پسران قُصَیّ به ویژه عبد مناف در زندگی پدر به بزرگی و شهرت رسیدند. عبدالدار با وجود برتری سنی نسبت به برادران در شرف و کسب افتخارات و نفوذ اجتماعی به پایه برادران خود نرسید ، از این رو لذا قصی به هنگام پیری مناصب مهم مکه چون حجابت ، رفادت ، سقایت ، لواء و ریاست دارالندوه را به عبدالدار داد تا در بزرگی و شرف به پایه برادران برسد.
← نزاع پس از مرگ قصی
بنی عبدالدار پس از قصی در میان قبایل قریش و حتی دیگر قبایل عرب از جایگاه ویژه و والایی برخوردار بودند، زیرا همه قبایل عرب برای مکه و کعبه احترامی ویژه قائل بودند و از اطراف و اکناف جزیرة العرب برای زیارت بیت الله عازم مکه می شدند. بنی عبدالدار با در اختیار داشتن همه مناصب مهم مکه که ۴ منصب آن به کعبه مرتبط بود پر افتخارترین قبیله قریش به بود ، حتی زمانی که در منازعه تقسیم مناصب و افتخارات، دو منصب رفادت و سقایت را از دست داد، همچنان جایگاه نخست خود را حفظ کرد. آنان به عنوان کلید داران خانه خدا از نفوذ دینی ویژه ای برخوردار بودند و به نحوی نماینده خدا محسوب می شدند. پس از ظهور اسلام و حتی فتح مکه نیز آنان همچنان کلیددار و پرده دار کعبه باقی ماندند. رسول خدا (صلی الله علیه وآله وسلم) روز فتح مکه پس از تطهیر کعبه از بتها و پلیدیها کلید کعبه را به عثمان بن طلحه عَبْدَری داد. به قول ابن حزم آنان تا قرن پنجم همچنان کلیددار کعبه بودند و گویا هنوز هم این منصب را دارند ، بنابراین آنان قبل و بعد از اسلام جایگاه دینی خود را حفظ کردند. هیچ پرده ای از کعبه بدون حضور آنان عوض نشد و هیچ بزرگی و پادشاه و امیر و خلیفه ای پای به درون کعبه ننهاد، مگر آن که یک تن عبدری قفل کعبه را برای وی گشود. منصب حجابت در دست بنی عثمان بن عبدالدار بود.
← بازسازی کعبه
...


کلمات دیگر: