مفتی

فتوی دهنده، فقیه، کسی که فتوی بدهد
( اسم ) ۱ - فقیهی که مردم در مسایل شرعی بدو رجوع کنند و او فتوی دهد فتوی دهنده : [ منعم مکن ز عشق وی ای مفتی زمان . معذور دارمت که تو او را ندیده ای . ] ( حافظ . ۲۹۴ )

(مُ ) [ ع . ] (اِفا. ) فتوادهنده ، قاضی .
( ~. ) ۱ - (ص نسب . ) چیز مفت . ۲ - (ق . ) به طور رایگان ، مجاناً.

مفتی. [ م ُ ] ( ع ص ) وچرگر. ( صحاح الفرس ). فتوی دهنده. ( منتهی الارب ) ( آنندراج ). فتوی دهنده و قاضی و وچرگر. ( ناظم الاطباء ). فقیهی که فتوی دهد و به پرسشهای شرعی که از او کنند جواب گوید. ( از اقرب الموارد ). آنکه فروع فقهی را مطابق استنباط خود بیان کند. فتوی دهنده و صاحب فتوی و او قائم مقام امام است به مذهب شیعه و قائم مقام نبی است به مذهب اهل سنت. ( فرهنگ علوم نقلی تألیف سجادی ) :
هر زشت و خطای تو سوی مفتی
خوب است و روا، چو دید دیناری.وگر از بهر ضعیفی دو درم باید داد
ندهی تا نشود حاضر مفتی و زعیم.کتب حیلت چون آب ز بر داری
مفتی بلخ و نشابور و هری مانی.ای مفتی شهر از تو پرکارتریم
با این همه مستی از تو هشیارتریم.هیچ جاهل در جهان مفتی نگشته ست از لباس
هیچ گنگ اندر جهان شاعر نگشته ست از شعار.مفتی کل علوم ، خواجه چرخ و نجوم
صاحب و صدر زمان ، زیور کون و مکان.مفتی مطلقش همی خواند
داور دین پناه می گوید.شیخ الائمه ، عمده دین ، قدوه هدی
صدرالشریعه ، حجت حق ، مفتی انام.دو بیت بر بدیهه... در زبان آویخته است... و نمی خواست نبشتن ، منهی خاطر و مفتی ضمیر می گوید که بنویس. ( منشآت خاقانی چ محمد روشن ص 341 ).
سعدی اینک به قدم رفت و به سر بازآمد
مفتی ملت اصحاب نظر بازآمد.به هر قضیه که مفتی شرع درماند
ز لوح رأی تو گیرد جواب فتوی را.مفتی شرع مکارم چو تویی هست روا
کز بساط کرمت بنده پیاده برود.منعم مکن ز عشق وی ای مفتی زمان
معذور دارمت که تو او را ندیده ای.- المفتی الماجن ؛ کسی که حیله ها به مردم آموزد و گویند آنکه از راه جهل فتوی دهد. ( از تعریفات جرجانی ). آنکه از حرام ساختن حلال پروا نداشته باشد و حیله ها به مردم آموزد و گویند آنکه از راه جهل فتوی دهد. ( از اقرب الموارد ).
- مفتی آفرینش ؛ کنایه از نبی اکرم ( ص ) : پس کهتر، بر مصاهرةالقلوب ، که مفتی آفرینش علیه الصلوة و السلام فرموده است و مزاوجةالارواح بالمحبة چهار گواه دارم. ( منشآت خاقانی چ محمد روشن ص 168 ).

کسی که فتوا بدهد، فتوا دهنده، فقیه.