انرژی در افغانستان

ذخایر انرژی در افغانستان طور وسیع و اکثراً دست ناخورده باقی مانده است. افغانستان دارای معادن زغال سنگ اورانیوم نیبیوم نفت گاز و رود خانه ها است.طبق گزارش وزارت انرژی و آب افغانستان، ظرفیت تولید انرژی بالقوه این کشور ۲۴۰۰۰ مگاوات است از جمله ۲۳۰۰۰ آن از آب، (۵۱۴–۵۲۴)مگاوات از زغال سنگ، ۳۵۰–۵۰۰ مگاوات از گازطبیعی (۱۲۵–۳۰۰) مگاوات از نوع نفت خام است. لازم است انرژی آبی که ارزان و غیر مضر است درین کشور ترویج گردد. قبل ازاینکه ما بندهای آبی را بنیادنمایم لازم است آب های این کشور مهار گردد که در کدام محل و به چه تعداد بند آبی که در آن حق قانونی آن است سازد. دولت افغانستان غرض مهارنمودن آب های خود مبلغ ۱۴۸ میلیون دالر را از قرضه بانک جهانی تخصیص داده و پایان کار آن را الی آغاز سال ۱۳۹۶ تعین نموده است؛ ولی جهت استفاده از آب خویش غرض استحصال انرژی و مهار آب تمام خاک مبلغ ۱۱ میلیارد دالر ضرورت دارد. تا هنوز چنین قرضه را بدست آورده نتوانسته است.
خاک افغانستان را از دیدگاه جریان باد می توان به ۳ بخش تقسیم نمود:
افغانستان دارای رودها و آبشارهای زیادی است. این رودها از میان هزاران دره با ارتفاع بلند می گذرد که با ساختن سد در مسیر آن ها می توان از انرژی آن ها برای تولید برق استفاده نمود. زارعین افغانستان (به جز از لغمان جلال آباد) مدت ۶–۷ ماه از آب به منظور کشاورزی استفاده نموده و متباقی ۵ ماه بدون استفاده به کشورهای خارج می ریزد. ذخیره نمودن آب این مدت بمقادیر زیاد برق برای این کشور خواهد داد. رود آمو دارای طول ۲۵۸۰ کیلومتر است که حدود ۱۱۲۶ کیلومتر آن درخاک افغانستان جریان دارد. این دریا از لحاظ ذخایر انرژی مهم ترین منبع آب و انرژی در افغانستان شمرده می شود که ۵۰٪ تمام منابع کشور را تشکیل می دهد.پوتنشیال آبی دریا ی امو ۳۷٫۵ میلیارد کیلوات در ساعت است که از جمله ۳۳ میلیارد کیلوات ساعت به معاون عمده ان رودخانه پنج مربوط می گردد. رود خانه پنج از منطقه زرقول در ارتفاع ۴۱۲۵ متر از سطح بحر سرچشمه می گیرد، جای که سرعت جریان اب را ۲۰۵۰ مترمکعب در دقیقه تشکیل می دهد. در منطقه حیرتان ارتفاع این دریا ۳۰۰متر از سطح بحر است؛ که بدین ترتیب کاهش اوسط ارتفاع دریا را بیش از ۳٫۸ متر در هر کیلومتر طی شده تشکیل می دهد. در امتداد این دریا می توان بندهای آبی اعمار نمود. کشور تاجیکستان چون تکنالوجی پیشرفته دارد می تواند ازین ظرفیت ها برای خود استفاده نماید در این صورت جای برای افغانستان باقی نخواهد ماند. مجموع پوتنشیال آبی رود خانهمرغاب و هریرود را ۰٫۶ میلیارد کیلوات ساعت و یکجا با معاون اساسی ان دریای ارغنداب – به ۲۱٫۵ میلیارد کیلوات ساعت است. اعمار بند برق ابی با بندهای آبگردان می توانند تأمین کننده ای اساسی انرژی برق در مراکز جنوبی کشور باشد. دریاهای هلمند هریرود آمو کابل پنجشیر کوکچه بلخاب کشک مرغاب و غیره دارای مقادیر زیاد انرژی پوتانشیل آبی می باشند.درسال های قبل از جنگ افغانستان ۷۳۷ مگاوات برق تولیدات داشت به اثر جنگ های تحمیلی به ۴۵۴ رسیده بود. فعلاً افغانستان ۲۵۰–۳۰۰ مگاوات تولید و ۵۰۰ مگاوات آن برق وارداتی است. مصارف سرانه در یکسال این کشور ۲۶ مگاوات است. فعلاً به اندازه ۱٫۸ درصد از ظرفیت انرژی کشور استفاده صورت می گیرد. بندهای برقی که فعلاً فعالند عبارتند از: سدکجکی در ولایت هلمند سد ماهیپر، سد سروبی در مسیر راه کابل - جلال آباد، سد نغلو در جلال آباد، پروژه سدسلما در ولایت هرات، بند سرده در غزنی، بند چک وردک در ولایت لوگر، بند برق جبل السراج در ولایت پروان، بند برق کامه در ولایت هلمند، بند کوکچه در ولایت بدخشان، بند داله در قندهار و بند برق پلخمری است، که این سد برق ۱۰ درصد برق افغانستان را تأمین می کند. درین اواخر یک تعداد پروژه ها رویدست گرفته شده است که ذیلاً نگاشته می شود.
کار این پروژه در سال ۱۳۴۵ بالای رودهلمندآغاز گردیده بود. این پروژه به منظور آبیاری ۸۰۰۰۰ هکتار زمین زراعتی و استحصال ۸٫۵ میگا وات برق تهداب گذاری شده است. تکمیل این پروژه به سه مرحله تقسیم گردیه است. مرحله اول آن اعمار دیوار بطول ۶۰۰متر است که با کمپانی تدس تاجکستان به ۹٫۸۴ میلیون دالر قرار داد شده است.
که یکی از مهم ترین و بزرگترین پروژه های آب و برق افغانستان به شمار می رود و دارای مشخصات عمده ذیل است. احداث بند ذخیره بالای دریای آمو در مرز مشترک بین افغانستان و تاجیکستان تا آب مورد ضرورت آبیاری صفحات شمال کشور را تهیه نماید. این بند همچنان مقدار ۱۰۰۰ مگاوات انرژی برق تولید خواهد کرد. این پروژه یکی از مهم ترین پروژه های آب و برق بوده که ساحه آن شامل چهار ولایت شمال افغانستان بوده و برای ده ها هزار نفر در منطقه کار ایجاد خواهد کرد.