زبان پنجابی

زبان پنجابی (به الفبای گورمکهی:ਪੰਜਾਬੀ) یک زبان هندوآریایی است که مردم پنجابی در هند، پاکستان و بیشتر سیک های پراکنده در دنیا به آن سخن می گویند.این زبان متعلق به زیرگروه هند و ایرانی از خانواده زبان های هند و اروپایی است که پیوند نزدیکی با زبان های پوتوری و رومنی دارد. پنجابی زبانی نواخت بر است که این ویژگی برای یک زبان هند و اروپایی غیرعادی است.
پنجابی بسیار نزدیک به زبان هندی و در نتیجه به زبان اردو است. زبان پنجابی با آنکه نوشتاری نیست اما مهمترین زبان پاکستان به شمار می رود. زبان نوشتاری در این کشور، اردو است. پنجابی را به دو زبان «پنجابی شرقی»، که به طور مختصر پنجابی نامیده می شود، و پنجابی غربی تقسیم می کنند.
در هند این زبان با الفبای ویژه ای مشتق از خط دوانگاری به نام گورمکهی (به معنی دهان گورو یا دهان مرشد) نوشته می شود. پنجابی زبان سیک ها نیز می باشد. در استان پنجاب پاکستان برای نگارش این زبان از خط شاه مکهی (به معنی از دهان شاهان) استفاده می شود که نسخه ای تغییر یافته از خط ایرانی نستعلیق است.
پنجابی که یکی از زبان های پرگویشور جهان به شمار می آید، زبان رسمی ایالت هندی پنجاب و از زبان های رایج چندیگر مرکز این ایالت است. پنجابی همچنین دومین زبان رسمی دهلی و هریانا است. این زبان در نواحی مجاور از قبیل کشمیر (معروف به دوگری) و هیماچال پرادش نیز گویشور دارد. پنجابی به عنوان یک زبان اصلی در استان پنجاب پاکستان (و در بسیاری از جاهای پاکستان) صحبت می شود با این وجود، پنجابی در این استان، زبانی رسمی نیست و نخبگان زبان های اردو و انگلیسی را ترجیح می دهند.

[ویکی فقه] پَنْجابی، مهم ترین زبان از شاخه شمال غربی خانواده زبان های هندو آریایی نو که مرکز اصلی رواج آن ایالت های پنجاب هند و پاکستان است.
این زبان در ایالت های هاریانا و هیماچال پرادش هند نیز زبان غالب است. حدود نیمی از جمعیت پاکستان و یک چهارم جمعیت ساکن در دهلی نو به پنجابی تکلم می کنند.
← گویش ها
پنجابی دارای ۱۰ مصوت /i، I، e، ε، ə، a، u، U، o، ə/ است و صامت های آن این هاست: /k، kh، g، c، ch، j، ŧ، ŧh، Đ، t، th، d، p، ph، b، ņ، m، ŗ، r، ŀ، I، š، s، h، y، v/ به علاوه، در گویش تحصیل کردگان صامت های /x، f، y، z/ نیز کاربرد دارد.
← نواخت ها
اسم، صفت و ضمیر در زبان پنجابی دارای دو جنس مذکر و مؤنث، دو شمار مفرد و جمع، و ۵ حالت فاعلی (یا مستقیم)، غیرفاعلی، ندایی، ازی و دری/بایی است. صفت پیش از موصوف خود می آید و در صورتی که به صامت ختم شود، صرف نمی شود. ضمایر شخصی حالت اضافی نیز دارند. برای نمایاندن نقش های نحوی کلمات، حروف اضافه پسایند نیز وجود دارد که به حالت غیرفاعلی متصل می شوند. تنها شماری از صفات صرف پذیرند و با موصوف پس از خود از لحاظ جنس، شمار و حالت مطابقت می کنند.
نحو
...