زبان ترکمنی

ترکمنی (خط لاتین: Türkmençe - سیریلیک: түркмен) زبان مردم ترکمن و زبان رسمی کشور ترکمنستان است. ترکمنی از زبان های آلتایی و از شاخه اغوز (شاخه ای از زبان ترکی) است و گویشوران به این زبان بیشتر در ترکمنستان و شمال شرقی ایران و نواحی شمالی افغانستان سخن می گویند.
اُغوز
اُغوز شرقی
ترکمن
ترکمنی از خانواده زبان های آلتایی و از گروه زبان های ترکی جنوب غربی (اغوز) و زیرگروه زبان های اغوز شرقی است. ترکمنی با زبان های تاتاری کریمه و سالار و ترکی استانبولی، ترکی آذربایجانی و ازبکی مرتبط است. ترکمن ها و گویندگان بیشتر این زبان ها تاحدودی زبان یکدیگر را می فهمند. زبان ترکمنی را می توان حد وسط زیرمجموعه های غربی (ترکی استانبولی و ترکی آذربایجانی) با زیرمجموعه های شرقی (ترکی قزاقی، ازبکی، قرقیزی و اویغوری) زبان ترکی دانست. به عنوان مثال برخی از کلماتی که در ترکی استانبولی و ترکی آذربایجان باهم تفاوت دارند را می توان به هر دو فرم آن در زبان ترکمنی یافت. مثال: تمام شد (غوتاردی=زبان آذری و ترکمنی، توکندی = زبان استانبولی و ترکمنی)، ظهر (گون اوُرتا=زبان آذری و ترکمنی، اؤیله= زبان استانبولی و ترکمنی) و...یک ترکمن می تواند به راحتی زبان های مختلف ترکی را فرابگیرد اما به دلیل گویش دشوار ترکمنی، یادگیری مکالمات ترکمنی اندکی دشوار است.در زبان ترکمنی سین با حرف ث تلفظ می شود و ز به صورت ظ. هیچ کلمه ای در ترکمنی با حرف ر شروع نمی شود؛ و زبان ترکمنی دارای ۱۸ مصوت کوتاه و بلند است که از این حیث جزو دشوارترین زبان های جهان قرار می گیرد. در زبان ترکمنی نوشتاری حرف ف وجود ندارد ولی در عامیانه ف را تلفظ می کنند و در نوشتار در اکثر موارد به جای حرف ف، پ می نویسند. مثلاً فارسی را «پارسچا» می نویسند.
ضمن آنکه حروفی که از بینی ادا می شوند و در شیوه های ترکی استانبولی و ترکی آذربایجانی معاصر حذف گردیده اند، در ترکی ترکمنی کاربرد وسیع دارند. این حروف مانند «ـنگ» در گروه ترکی اغوز شرقی نیز به صورت گسترده مورد استفاده قرار می گیرند.
ترکمنی مانند دیگر زبان های آلتایی یک زبان پیوندی است. افعال بی قاعده کمی دارد و کلمات مذکر و مؤنث ندارد و ساختار جمله به شکل فاعل + مفعول + فعل (از راست به چپ) است.

[ویکی فقه] تُرْکَمَنی، از زبان های ترکی نو، زبان مردم ترکمن و زبان رسمی کشور ترکمنستان است. ترکمنی از زبان های آلتایی و از شاخه اغوز (شاخه ای از زبان ترکی) است و گویشوران به این زبان بیشتر در ترکمنستان و شمال شرقی ایران و نواحی شمالی افغانستان سخن می گویند.
زبان ترکمنی، براساس تقسیم بندی کامری،
Comrie، B، ج۴، ص۱۸۸، Turkic Languages، International Encyclopedia of Linguistics، ed W Bright، New York/Oxford، ۱۹۹۲.
مرکز اصلی رواج زبان ترکمنی، جمهوری ترکمنستان است؛ اما ترکمنی زبانان را در جمهوری های ازبکستان، تاجیکستان، قزاقستان، نیز در ایران، افغانستان، پاکستان و ترکیه نیز می توان یافت.
Comrie، B، ج۴، ص۱۸۸، Turkic Languages، International Encyclopedia of Linguistics، ed W Bright، New York/Oxford، ۱۹۹۲.
ترکمن های ایران که از۴ طایفۀ تکه، گوکلان، نخورلی و یموت هستند
گلی، امین، تاریخ سیاسی و اجتماعی ترکمنها، ج۱، ص۲۳۹، تهران، ۱۳۶۶ش.
...