[ویکی شیعه] مَحلّه بَنی هاشم محل سکونت بنی هاشم در مدینه بود و خانه پیامبر(ص)، حضرت علی(ع) و حضرت زهرا(س) و همچنین خانه های امام سجاد(ع) و امام صادق(ع) در این محله واقع شده بود. به خاطر واقعه کوچه بنی هاشم که نهایتا منجر به شهادت حضرت زهرا(س) شد، در آیین سوگواری شیعه برای آن حضرت، از این محله و کوچه های آن یاد می شود. آثار این محله تا سال ۱۳۶۴ش باقی بود ولی توسط دولت وهابی کاملا تخریب شد.
محله بنی هاشم در جنوب شرقی مسجد النبی(ص) (ساختمان فعلی) قرار داشته که از باب جبرئیل تا بقیع امتداد داشته است. در این محله دو منزل وجود داشته که به دار علی بن الحسین (خانه امام سجاد علیه السلام) و دار جعفر بن محمد (خانه امام صادق علیه السلام) مشهور بوده است. در منابع شیعه توصیه به خواندن نماز در این دو خانه شده است. سمهودی می نویسد: خانه امام صادق علیه السلام در مجاورت خانه
ابوایوب انصاری قرار داشته است. در این منزل چاه آبی بوده است که امام صادق علیه السلام آب آن را
صدقه می داده است. قبر
اسماعیل فرزند امام صادق(ع) در منزل امام سجاد(ع) قرار داشته که بعدا به بقیع منتقل شده است.
در توسعه های متعدد مسجد پیامبر(ص) در دوره های مختلف اسلامی، بخش هایی از بافت تاریخی شهر مدینه، تخریب و به محدوده مسجد افزوده شده است. یکی از نخستین تغییراتی که در محله بنی هاشم رخ داده، مربوط به سال ۹۱ هجری قمری است که به دستور
ولید بن عبدالملک خلیفه
اموی مسجد از طرف شرق که حجره های پیامبر(ص) در آنجا قرار داشت، نیز توسعه یافت. به دستور وی قرار شد گرد مرقد پیامبر دیواری بکشند و از آن ناحیه نیز بر مسجد افزوده شود. مردم مدینه از شنیدن خبر تخریب، شروع به شیون و زاری کردند. در این زمان خانه حضرت فاطمه(س) در اختیار
فاطمه صغری دختر امام حسین(ع) بود. علت ناراحتی آنان این بود که میخواستند آثار پیامبر(ص) در میان آنان محفوظ بماند، تا نسلهای آینده بدانند آن حضرت تا چه اندازه زندگی ساده و بی آلایشی داشته است.
سعید بن مسیب میگفت: «ای کاش این خانهها را به همان صورت باقی گذاشته بودند تا وقتی کسی از اطراف به مدینه می آمد، می دید که پیامبر(ص) در زندگی خود به چه چیزی اکتفا کرده و مردم را در
تفاخر و تکاثر تعدیل کرده، به زهدگرایی سوق میداد.»
