سعید بن مسیب

[ویکی فقه] ابومحمد سعید بن مسیب بن حزن بن ابی وهب یکی از فقهای معروف و از بزرگان تابعین در مدینه بود.
پدرش مسیب همراه جدش حزن از افراد بیعت رضوان بودند که بعد از بیعت به مدینه مهاجرت کردند. مسیب در یرموک در شام درگذشت. در مورد ولادتش اختلاف است، برخی می گویند دو سال قبل از فوت عمر به دنیا آمد. برخی هم معتقدند که وقتی دو یا چهار سال از خلافت عمر می گذشت به دنیا آمده است. بنابراین اقوال این که برخی وی را راوی عمر دانسته اند، درست نمی باشد. مادرش ام سعید دختر حکیم بن امیه بن حارثة بن اوقص سلمی بود. محمد، سعید، الیاس، ام عثمان، ام عمرو، فاخته و مریم از جمله فرزندان سعید بودند.
جایگاه علمی
وی سرپرستی مدرسه دینی مدینه را به عهده داشت. مورخین اهل سنت وی را فقیه الفقها و عالم العلما نسبت داده اند. زیرا هر کس وارد مدینه می شد و سراغ فقیه ترین فرد را می گرفت، سعید بن مسیب را معرفی می کردند. در موردش گفته شده که گاهی برای شنیدن یک حدیث چند شبانه روز مسافرت می کرد. وی علاوه بر این که یکی از علمای معروف علم انساب محسوب می شد، عالم به تعبیر خواب نیز بود. پسرش محمد نیز چون پدر از نسابه های معروف زمانش بود. و به دلیل این که در نسب تعدادی از مخزومیین ایراد وارد کرده بود، از طرف ولید مؤاخذه و شلاق زده شد.
ویژگیهای شخصی
سعید از یک چشم نابینا بود. سهم وی از بیت المال در زمان امویان سی هزار دینار بود که آن را نپذیرفت. علاوه بر این وی عطایای مردم را نیز قبول نمی کرد و با چهارصد دینار سرمایه ای که داشت به تجارت روغن می پرداخت.
مقام اافتاء
...

wikifeqh: قرشی مخزومی از تابعین که او را از فقهای هفتگانه مدینه در زمان امام سجاد(ع) به شمار آورده اند.
حزن بن ابی وهب بن عمرو بن عائذ بن عمران بن مخزوم قرشی مخزومی، پدر بزرگ سعید از مهاجرین بوده و قبل از اسلام از اشراف جاهلیت محسوب می شود.
پدرش مسیب نیز جز مهاجرین بوده و با پدرش حزن مهاجرت کرده، مسیب در بیعت رضوان حضور داشته، بیعت نموده است. شغل وی تاجر و کنیه اش ابا سعید بوده است.

wikishia: تابعان و یکی از فقهای هفتگانه مدینه است او عصر چهار معصوم؛ امام علی، امام حسن، امام حسین و امام سجاد علیهم السلام را درک کرده است و در زمره از جمله اصحاب معدود امام سجاد علیه السلام است. سعید بن مسیب تا پایان عمر پیرو اهل بیت عصمت باقی ماند.
سعید در طلب دانش و فرهنگ اهل بیت علیهم السلام بسیار کوشید. به همین دلیل، دانشمندترین دانشمندان مدینه بشمار می آمد. سعید می گوید: چه بسیار اتفاق می افتاد که برای بدست آوردن یک حدیث شب ها و روزها راه می رفتم.
سعید در دانش از بسیاری از یاران رسول خدا پیشی گرفت. با آن که در زمان حیات اصحاب پیامبر قاعدتا نباید نوبت به تابعین برسد، سعید فتوا می داد. هرگاه کسی از عبدالله بن عمر مساله ای می پرسید و او نمی توانست پاسخ دهد، می گفت: برو از سعید بپرس و پاسخش را برایم بیاور؛ و چون فردا بازمی گشت و پاسخ مساله را برایش بازگو می کرد، می گفت: نگفتم که او (سعید) در شمار دانشمندترین دانشمندان جای دارد.
اسحاق بن جریر می گوید: سعید بن مسیب، قاسم بن محمد بن ابی بکر و ابوخالد کابلی در شمار افراد مورد اعتماد علی بن الحسین، امام زین العابدین علیه السلام جای داشتند.
امام باقر علیه السلام از پدرشان امام سجاد علیه السلام درباره شخصیت علمی وی نقل می کنند که آن حضرت فرمود:: «سعید بن المسیب اعلم الناس بما تقدمه من الاثار وافقههم فی زمانه؛ سعید بن مسیب داناترین مردم به تاریخ پیشینیان و دانشورترین آن ها در زمان خود بود».
از او جریانی نقل شده است که به وضوح نشان از تقرب ویزه او به امام سجاد علیه السلام دارد:
در مناقب مینویسد لیث خزاعی از سعید بن مسیب در باره غارت کردن مدینه سؤال کرد، در پاسخ گفت آری اسبها را به ستونهای مسجد پیامبر بستند من خودم دیدم اسبها اطراف قبر پیامبر بودند سه شبانه روز مدینه را غارت میکردند من در خدمت علی بن الحسین می ‏آمدیم کنار قبر پیغمبر آن جناب زیر لب سخنانی می گفت که نمی ‏شنیدم بین ما و آن گروه پرده‏ای فاصله میشد مشغول نماز میشدیم ما آنها را می ‏دیدیم ولی آنها ما را نمی دیدند.
در «حلیه الاولیاء» چنین می خوانیم، سعید بن مسیب می گفت: پنجاه سال نماز باجماعت گزاردم و تکبیره الاحرام امام را درک کردم و در این مدت پشت سر هیچ یک از نمازگزاران را ندیدم. در این زمینه روایات اختلاف دارد. مراد از این جمله (پشت سر هیچ یک از نمازگزاران را ندیدم) آن است که در اول وقت قبل از دیگران وارد مسجد شدم و در صف اول قرار گرفتم و پس از همه نمازگزاران، مسجد را ترک کردم.

wikiahlb: اوتاد خمسه و از فقهای معروف و بزرگان تابعین در مدینه بود. وی از شاگردان امام امیرالمومنین علی (علیه السلام) و از اصحاب امام سجاد (علیه السلام) بوده و از او در تفسیر آیات قرآن کریم مطالبی به جای مانده است.
ابونعیم اصفهانی می گوید: «ابومحمد، سعید بن مسیب بن حزن مخزومی از کسانی است که امتحان داد و در امتحان الهی سربلند درآمد، و در راه خدا هر گونه سرزنش ناروایی را تحمل کرد.شخصی عابد، حاضر در جماعت، عفیف و قناعت پیشه بود؛ چنان که اسمش گویاست به وسیله انجام طاعات سعادتمند گردید و از گناهان و ناروایی ها دوری گزید».
ابونعیم اصفهانی، احمد بن عبدالله، حلیة الاولیاء، ج۲، ص۱۶۱، شماره ۱۷۰.
ابن مدینی می گوید: «من در میان تابعان کسی به گستره علمی سعید بن مسیب نمی شناسم. -همو می گوید:- اگر سعید بگوید سنت چنین است، به آن بسنده کن. او در نزد من گرامی ترین تابعان است».ابوحاتم می گوید: «در میان تابعان از او بزرگوارتر یافت نمی شود».سلیمان بن موسی می گوید: «او دانشمندترین تابعان است».ابوزرعه می گوید: «او مدنی، قرشی، ثقه و پیشواست».قتاده می گوید: «من هرگز کسی را داناتر از او به حلال و حرام ندیده ام».ابن شهاب می گوید: «عبداللّه بن ثعلبه به من گفت: اگر طالب این علم (فقه) هستی، به سراغ این شیخ، سعید بن مسیب برو».عمرو بن میمون بن مهران از پدرش نقل می کند که گفت: «وارد مدینه شدم و سراغ داناترین شخص شهر را گرفتم؛ به سوی سعید بن مسیّب راهنمایی ام کردند».مکحول می گوید: «سراسر زمین را در طلب علم گشتم، ولی با داناتر از او برخورد نکردم».احمد بن حنبل می گوید: «مرسلات سعید بن مسیب جملگی صحیح اند، ما صحیح تر از مرسلات او سراغ نداریم».شافعی می گوید: «ارسال ابن مسیب نزد ما حسن است».
ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، تهذیب التهذیب، ج۴، ص۸۸- ۸۴.
علاوه بر اینها روایاتی در مدح و ستایش او از علمای امامیه رسیده است.نخستین برجستگی او این است که دست پرورده امیر مؤمنان (علیه السّلام) است؛ آن حضرت او را بنا به وصیت جدش «حزن» در دامن خویش پروراند. او در میان خاندان دانش و پیراستگی رشد کرد و بزرگ شد.همچنین از مخلص ترین اصحاب امام علی بن الحسین زین العابدین (علیه السّلام) گردید و یکی از اوتاد پنج گانه ای شد که -بنا به گزارش فضل بن شاذان- در راه دین استوار و ثابت قدم ماندند.فضل می گوید: «در روزگار علی بن الحسین در آغاز امامت وی و پیوستن به وی پنج نفر بیشتر نبودند: سعید بن جبیر، سعید بن مسیب، محمد بن جبیر بن مطعم، یحیی بن ام طویل و ابوخالد کابلی».وی درباره امام سجاد (علیه السّلام) معتقد بود که دارای نفس زکیه ای است که نظیر نداشته و نخواهد داشت. نیز اعتقاد داشت که امام به سان داوود قدیس است که کوه ها همراه او صبح و شام تسبیح می گویند.
ص/سوره۳۸، آیه۱۸.
...

wikifeqh: جایگاه_تفسیری_سعید_بن_مسیب

دانشنامه عمومی

دانشنامه اسلامی