چلبی

فرهنگ فارسی

عنوانی درقدیم به علمائ وادبائ وشاهزادگان
( اسم ) آقا خواجه سرور سیدی .
وی از مردم استانبول بوده و در زمان سلطنت سلطان مصطفی خان چهارم مقامها و منصب های مهمی داشته و سرانجام ۱۲۲۳ به مقام صدارت رسیده و در ۱۴ ماه درین سمت باقی بوده است

فرهنگ معین

(چَ لَ ) [ تر. ] (اِ. ) خواجه ، آقا، سرور.

لغت نامه دهخدا

چلبی . [ چ َ ل َ ] (اِخ ) دهی است جزء دهستان بزچاو بخش وفس شهرستان اراک که در 15 هزارگزی جنوب کمیجان بر سر راه نیمه شوسه ٔ کمیجان به اراک واقع است . کوهستانی و سردسیر است و 556 تن سکنه دارد. آبش از قنات . محصولش غلات ، ارزن ، ذرت ، بنشن ، پنبه ، انگور وقلمستان . شغل اهالی زراعت ، گله داری و قالی بافی و راهش نیمه شوسه است . (از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 2).

چلبی . [ چ َ ل َ ] (اِخ ) (حسام الدین ..) حسام الدین چلبی . چلبی افندی . ابن اخی ترک .عباس اقبال در کتاب «تاریخ مفصل ایران » ضمن شرح حال مولوی رومی و چگونگی نظم مثنوی در باره ٔ عزیزترین شاگردان جلال الدین محمد مولوی رومی چنین نگاشته است :
«حسن بن محمدبن اخی ترک ملقب و معروف به حسام الدین چلبی (متوفی 683 هَ . ق .) که جلال الدین محمد بلخی رومی فرزند بهاءالدین محمدبن حسن خطیبی بکری (604 -672) مثنوی معروف خود را به تشویق وی نظم کرده ، چه حسام الدین که میل و شوق مریدان مولانا را به قرائت منظومات عرفانی سنائی و شیخ عطار می دیده از مولانا درخواست کرده است که منظومه ای مثنوی به همان روش بگوید، و مولانا در مواقعی که حال و شوری داشته شش دفتر مثنوی را به وزن منطق الطیر عطار و الهی نامه ٔ سنایی گفته و حسام الدین آنها را نوشته است . مولوی مدتی قبل از سال 662 به نظم دفتر اول مثنوی شروع کرده ولی همین که آن دفتر را به انجام رسانده به مناسبت فوت زوجه ٔ حسام الدین در سال 662، دو سال از ادامه ٔ آن کار خودداری نموده و در 664 دنبال آن را گرفته است . (تاریخ مفصل ایران ، تألیف عباس اقبال ص 535 و 536). استاد فروزانفر در کتاب زندگانی مولانا، شرح حال مفصل چلبی را چنین نوشته اند:
«حسام الدین حسن بن محمدبن حسن که مولانا وی را در مقدمه ٔ مثنوی مفتاح خزائن عرش و امین کنوز فرش و بایزید وقت و جنید زمان می خواند اصلاً از اهل ارمیه است ، بدین جهت مولانا وی را در مقدمه ٔ مثنوی «ارموی الاصل » گفته است و خاندان او به قونیه مهاجرت کرده بودند و حسام الدین در آن شهر بسال 622 هَ . ق . تولد یافت . چلبی ، که در اشعار مولانا و در کتب تذکره بر وی اطلاق شده عنوان دیگر حسام الدین و بمنزله ٔ لقبی است که از اصل معنی عمومی چلبی «سیدی » به طریق تقیید و تخصیص عام به خاص منصرف و در اصطلاح متقدمان به حسام الدین اختصاص یافته است . علاوه بر لقب حسام الدین و عنوان چلبی او به ابن اخی ترک نیز معروف بوده و علت این شهرت آن است که پدران وی از سران طریقه ٔ فتوت و فتوت آموز فتیان و جوانمردان بوده اند و چون این طایفه به شیخ خود اخی میگفته اند به نام اخیه یا اخیان مشهور گردیده اند و حسام الدین را هم بمناسبت آنکه پدر و جدش شیخ فتیان بوده اند «ابن اخی ترک » گویند. حسام الدین هنوز مراهق نشده بود که پدرش درگذشت «تمامت اکابر و مشایخ زمان و ارباب فتوت او را پیش خود دعوت کردند، چه تمامت اخیان معتبر ممالک تربیه ٔ آبا و اجداد او بودند و فقاع از ایشان می گشودند همچنان علیحده صحت صحبت هر یک را به امعان نظر دریافته با جمیع لالایان و جوانان خود راست به حضرت مولانا آمده سرنهاد و خدمت آن حضرت را اختیار کرده خدمتکاران و جوانان خود را دستور داد تا هر یک باکساب خود مشغول شوند و از حاصل اسباب و املاک مالابد او را مهیا گردانند و هر چه داشت به دفعات نثار آن حضرت کرد و چنان شد که هیچش نماند تا حدی که لالایان تشنیع زدندکه هیچ اسباب و املاک نماند، فرمود که اسباب خانه رابفروشید، بعد از چند روز گفتند که به غیر از ما هیچ دیگر نماند فرمود الحمدﷲ رب العالمین که متابعت ظاهر(سنت ) رسول اﷲ میسر شد، شما را نیز حسبةً ﷲ و طلباً لمرضاته به عشق مولانا آزاد کردم . در آن ایام که شیخ صلاح الدین برگزیده و خلیفه ٔ مولانا بود حسام الدین در خدمت وی به شرائط بندگی و ارادت قیام میکرد و سر تسلیم در پیش می داشت و چون صلاح الدین خرقه تهی کرد. نظر به جانبازی و فداکاریی که از آغاز در بندگی مولانا کرده بود مقبول آن حضرت شد و هر چه از عالم غیب حاصل می شد همه را به حضرت چلبی حسام الدین فرستاده او را مقدم اصحاب و سرلشکر جنود اﷲ گردانید. اخلاص و حسن ارادت نخستین به حدی در مولانا کارگر افتاده بود که حسام الدین را برکسان و پیوستگان خود ترجیح میداد و هر چه از عالم غیب ملوک و امرا و مریدان متمول از اسباب و اموال دنیاوی فرستادندی همان ساعت به چلبی حسام الدین فرستادی و عنان تصرف و تصریف امور را بدست او بازداده بود. مگر روزی امیر تاج الدین معتز مبلغ هفتاد هزاردرم سلطانی فرستاده بود فرمود که همه را برگیرند و به چلبی حسام الدین برند، سلطان ولد فرموده باشد در خانه هیچ نیست و هر فتوحی که می آید خداوندگار به چلبی می فرستد، پس ما چه کنیم ؛ فرمود که بهاءالدین واﷲ باﷲ تاﷲ که اگر صدهزار کامل زاهد را حالت مخمصه واقع شود و بیم هلاکت باشد و ما را یکتا نان باشد آن را هم به حضرت چلبی فرستیم . دوستی و عنایت مولانا با چلبی بدانجا رسیده بود که خاطرش بی وجود او شکفته نمی گشت ودر مجلسی که چلبی حضور نداشت مولانا گرم نمی شد و سخن نمی راند و معرفت نمی گفت . یاران این معنی را دریافته بودند و در اینگونه مجالس بیش از هر چیز وجود حسام الدین را لازم میشمردند. از مقدمه ٔ مثنوی و سرآغازهای دفتر چهارم و پنجم و ششم این کتاب به خوبی میتوان دانست که حسام الدین در چشم مولانا چه مقام بلندی داشته و تا چه حد مورد عنایت و علاقه بوده است . یاران و مریدان مولانا در طول مدت مهذب و مؤدب شده بودند و این بار بر فرط عنایت مولانا حسد نمی بردند و برخلاف چلبی انکار ننمودند و همه در پیشگاه او سر نهادند. گذشته از آنکه چلبی خلافت مولانا و سمت مقدمی و پیشوایی مریدان داشت به پایمردی تاج الدین معتز شیخ خانقاه ضیاءالدین وزیر نیز گردید و اگر چه در روز اجلاس او به شیخی بعضی کمر مخالفت دربستند و فتنه برخاست ولی آخرالامر هواخواهان چلبی غالب آمدند و او صاحب دو مسند گردید». (کتاب زندگانی مولانا تألیف استاد فروزانفر صص 102- 107). سپس استاد فروزانفر در موضوع «آغاز نظم مثنوی » چنین می نگارند: «بهترین یادگار ایام صحبت مولانا با حسام الدین بی گمان نظم مثنوی است که یکی از مهمترین آثار ادبی ایران و بی هیچ شبهتی بزرگترین و عالی ترین ِ آثار متصوفه ٔ اسلام می باشد و سبب افاضه و علت افاده ٔ این فیض عظیم از وجود مولانا همانا حسام الدین چلبی بوده است . به اتفاق روایات چون چلبی دید که یاران مولانا بیشتر به قرائت آثار شیخ عطار و سنائی مشغولندو غزلیات مولانا اگر چه بسیار است ولی هنوز اثری که مشتمل بر حقایق تصوف و دقایق آداب سلوک باشد از طبع مولانا سر نزده است بدین جهت منتظر فرصت بود تا شبی مولانا را در خلوت یافت و از بسیاری غزلیات سخن راند ودرخواست نمود تا کتابی به طرز الهی نامه ٔ سنائی (یعنی حدیقه ) یا منطق الطیر به نظم آرد. مولانا فی الحال ازسر دستار خود کاغذی که مشتمل بود بر 18 بیت از اول مثنوی یعنی از «بشنو از نی چون حکایت میکند» تا «پس سخن کوتاه باید والسلام » بیرون آورد و بدست حسام الدین چلبی داد. جذب و کشش حسام الدین که در قوت از جذب شمس کمتر نبود بار دیگر دریای طبع مولانا را که نسبةً آرامشی داشت به جنبش درآورد و شور و بیقراری دیگر دادو مولانا روز و شب قرار و آرام نمی گرفت و به نظم مثنوی مشغول بود و شبها حسام الدین در محضر وی می نوشت و مجموع نوشته ها را به آواز خوب و بلند بر مولانا می خواند و چنانکه ابیات مثنوی حاکی است بعضی شبها نظم مثنوی تا سپیده دم از هم نمی گسست و گفتن و نوشتن تا به صبحگاه می کشید. چون مجلد اول به انجام رسید، حرم حسام الدین در گذشت و او پراکنده دل و مشغول خاطر گردید و طبع مولانا هم که طالب و مشتری نمی دید از ملولان روی درکشید و دو سال تمام نظم مثنوی به تعویق افتاد تا باردیگر تفرق خاطر چلبی به جمعیت بدل شد و خواهان آغازنظم و انجام مثنوی گردید.... صحبت مولانا با چلبی 15سال امتداد یافت و یاران از اثر صحبت آن شیخ کامل واین طالب مشتهی موائد فوائد می بردند و به ارادت تمام به خدمت آنان مسابقت می ورزیدند. و این 15 سال مولانا از هجوم و آشوب ناقصان تا حدی آسوده خاطر بود و همین آسایش براحت ابد و اتصال مولانا به عالم قدس منتهی گردید. (کتاب زندگانی مولانا، تألیف استاد فروزانفر صص 107 - 110). رجوع به چلبی افندی و حسام الدین چلبی شود.

چلبی . [ چ َ ل َ ] (اِخ ) (سلطان محمد) فرزند یلدیرم بایزیدخان بن مرادخان بن اورخان بن عثمان خان غازی . وی از پادشاهان بزرگ عثمانی بوده و پس ازاستیلای تیمور با پایان دادن به اختلاف برادران دولت عثمانی را دوباره تأسیس کرده است . نامبرده در سال 781 هَ . ق . متولد شده و در 824 در سن 43 سالگی زندگی را بدرود گفته است و مدت سلطنتش به جز دوران فترت 8سال بوده است . رجوع شود به قاموس الاعلام ترکی ج 3.

چلبی . [ چ َ ل َ ] (اِخ ) (علی پاشا) فرزند احمدپاشا بیگلربیگی تونس . وی در زمان سلطنت سلطان عثمان ثانی به صدارت عظمی رسیده و در زمان سلطان احمدخان (1026 هَ . ق .) با مقام وزارت سمت والی تونس را داشته و در زمان سلطان مصطفی خان (1027) نیروی دریایی زیر فرمان او بوده است . نامبرده در این مقام به سال 1028 در دریای سیاه 6 فروند از کشتی های دشمن را محاصره و توقیف کرد و بدین مناسبت مورد تشویق و محبت سلطان قرار گرفت ، او در 1029 از طرف سلطان عثمان خان شهید به صدارت عظمی منصوب شد و یک سال بعد(1030) درگذشت . رجوع شود به قاموس الاعلام ترکی ج 3.

چلبی . [ چ َ ل َ ] (ترکی ، اِ) در ترکی به معنی آقا و خواجه و سرور. بلسان الروم سیدی . (ابن بطوطه ).

چلبی. [ چ َ ل َ ] ( ترکی ، اِ ) در ترکی به معنی آقا و خواجه و سرور. بلسان الروم سیدی. ( ابن بطوطه ).

چلبی. [ چ َ ل َ ] ( اِخ ) دهی است جزء دهستان بزچاو بخش وفس شهرستان اراک که در 15 هزارگزی جنوب کمیجان بر سر راه نیمه شوسه کمیجان به اراک واقع است. کوهستانی و سردسیر است و 556 تن سکنه دارد. آبش از قنات. محصولش غلات ، ارزن ، ذرت ، بنشن ، پنبه ، انگور وقلمستان. شغل اهالی زراعت ، گله داری و قالی بافی و راهش نیمه شوسه است. ( از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 2 ).

چلبی. [ چ َ ل َ ] ( اِخ ) ( حسام الدین.. ) حسام الدین چلبی. چلبی افندی. ابن اخی ترک.عباس اقبال در کتاب «تاریخ مفصل ایران » ضمن شرح حال مولوی رومی و چگونگی نظم مثنوی در باره عزیزترین شاگردان جلال الدین محمد مولوی رومی چنین نگاشته است :
«حسن بن محمدبن اخی ترک ملقب و معروف به حسام الدین چلبی ( متوفی 683 هَ. ق. ) که جلال الدین محمد بلخی رومی فرزند بهاءالدین محمدبن حسن خطیبی بکری ( 604 -672 ) مثنوی معروف خود را به تشویق وی نظم کرده ، چه حسام الدین که میل و شوق مریدان مولانا را به قرائت منظومات عرفانی سنائی و شیخ عطار می دیده از مولانا درخواست کرده است که منظومه ای مثنوی به همان روش بگوید، و مولانا در مواقعی که حال و شوری داشته شش دفتر مثنوی را به وزن منطق الطیر عطار و الهی نامه سنایی گفته و حسام الدین آنها را نوشته است. مولوی مدتی قبل از سال 662 به نظم دفتر اول مثنوی شروع کرده ولی همین که آن دفتر را به انجام رسانده به مناسبت فوت زوجه حسام الدین در سال 662، دو سال از ادامه آن کار خودداری نموده و در 664 دنبال آن را گرفته است. ( تاریخ مفصل ایران ، تألیف عباس اقبال ص 535 و 536 ). استاد فروزانفر در کتاب زندگانی مولانا، شرح حال مفصل چلبی را چنین نوشته اند:
«حسام الدین حسن بن محمدبن حسن که مولانا وی را در مقدمه مثنوی مفتاح خزائن عرش و امین کنوز فرش و بایزید وقت و جنید زمان می خواند اصلاً از اهل ارمیه است ، بدین جهت مولانا وی را در مقدمه مثنوی «ارموی الاصل » گفته است و خاندان او به قونیه مهاجرت کرده بودند و حسام الدین در آن شهر بسال 622 هَ. ق. تولد یافت. چلبی ، که در اشعار مولانا و در کتب تذکره بر وی اطلاق شده عنوان دیگر حسام الدین و بمنزله لقبی است که از اصل معنی عمومی چلبی «سیدی » به طریق تقیید و تخصیص عام به خاص منصرف و در اصطلاح متقدمان به حسام الدین اختصاص یافته است. علاوه بر لقب حسام الدین و عنوان چلبی او به ابن اخی ترک نیز معروف بوده و علت این شهرت آن است که پدران وی از سران طریقه فتوت و فتوت آموز فتیان و جوانمردان بوده اند و چون این طایفه به شیخ خود اخی میگفته اند به نام اخیه یا اخیان مشهور گردیده اند و حسام الدین را هم بمناسبت آنکه پدر و جدش شیخ فتیان بوده اند «ابن اخی ترک » گویند. حسام الدین هنوز مراهق نشده بود که پدرش درگذشت «تمامت اکابر و مشایخ زمان و ارباب فتوت او را پیش خود دعوت کردند، چه تمامت اخیان معتبر ممالک تربیه آبا و اجداد او بودند و فقاع از ایشان می گشودند همچنان علیحده صحت صحبت هر یک را به امعان نظر دریافته با جمیع لالایان و جوانان خود راست به حضرت مولانا آمده سرنهاد و خدمت آن حضرت را اختیار کرده خدمتکاران و جوانان خود را دستور داد تا هر یک باکساب خود مشغول شوند و از حاصل اسباب و املاک مالابد او را مهیا گردانند و هر چه داشت به دفعات نثار آن حضرت کرد و چنان شد که هیچش نماند تا حدی که لالایان تشنیع زدندکه هیچ اسباب و املاک نماند، فرمود که اسباب خانه رابفروشید، بعد از چند روز گفتند که به غیر از ما هیچ دیگر نماند فرمود الحمدﷲ رب العالمین که متابعت ظاهر( سنت ) رسول اﷲ میسر شد، شما را نیز حسبةً و طلباً لمرضاته به عشق مولانا آزاد کردم. در آن ایام که شیخ صلاح الدین برگزیده و خلیفه مولانا بود حسام الدین در خدمت وی به شرائط بندگی و ارادت قیام میکرد و سر تسلیم در پیش می داشت و چون صلاح الدین خرقه تهی کرد. نظر به جانبازی و فداکاریی که از آغاز در بندگی مولانا کرده بود مقبول آن حضرت شد و هر چه از عالم غیب حاصل می شد همه را به حضرت چلبی حسام الدین فرستاده او را مقدم اصحاب و سرلشکر جنود اﷲ گردانید. اخلاص و حسن ارادت نخستین به حدی در مولانا کارگر افتاده بود که حسام الدین را برکسان و پیوستگان خود ترجیح میداد و هر چه از عالم غیب ملوک و امرا و مریدان متمول از اسباب و اموال دنیاوی فرستادندی همان ساعت به چلبی حسام الدین فرستادی و عنان تصرف و تصریف امور را بدست او بازداده بود. مگر روزی امیر تاج الدین معتز مبلغ هفتاد هزاردرم سلطانی فرستاده بود فرمود که همه را برگیرند و به چلبی حسام الدین برند، سلطان ولد فرموده باشد در خانه هیچ نیست و هر فتوحی که می آید خداوندگار به چلبی می فرستد، پس ما چه کنیم ؛ فرمود که بهاءالدین واﷲ باﷲ تاﷲ که اگر صدهزار کامل زاهد را حالت مخمصه واقع شود و بیم هلاکت باشد و ما را یکتا نان باشد آن را هم به حضرت چلبی فرستیم. دوستی و عنایت مولانا با چلبی بدانجا رسیده بود که خاطرش بی وجود او شکفته نمی گشت ودر مجلسی که چلبی حضور نداشت مولانا گرم نمی شد و سخن نمی راند و معرفت نمی گفت. یاران این معنی را دریافته بودند و در اینگونه مجالس بیش از هر چیز وجود حسام الدین را لازم میشمردند. از مقدمه مثنوی و سرآغازهای دفتر چهارم و پنجم و ششم این کتاب به خوبی میتوان دانست که حسام الدین در چشم مولانا چه مقام بلندی داشته و تا چه حد مورد عنایت و علاقه بوده است. یاران و مریدان مولانا در طول مدت مهذب و مؤدب شده بودند و این بار بر فرط عنایت مولانا حسد نمی بردند و برخلاف چلبی انکار ننمودند و همه در پیشگاه او سر نهادند. گذشته از آنکه چلبی خلافت مولانا و سمت مقدمی و پیشوایی مریدان داشت به پایمردی تاج الدین معتز شیخ خانقاه ضیاءالدین وزیر نیز گردید و اگر چه در روز اجلاس او به شیخی بعضی کمر مخالفت دربستند و فتنه برخاست ولی آخرالامر هواخواهان چلبی غالب آمدند و او صاحب دو مسند گردید». ( کتاب زندگانی مولانا تألیف استاد فروزانفر صص 102- 107 ). سپس استاد فروزانفر در موضوع «آغاز نظم مثنوی » چنین می نگارند: «بهترین یادگار ایام صحبت مولانا با حسام الدین بی گمان نظم مثنوی است که یکی از مهمترین آثار ادبی ایران و بی هیچ شبهتی بزرگترین و عالی ترین ِ آثار متصوفه اسلام می باشد و سبب افاضه و علت افاده این فیض عظیم از وجود مولانا همانا حسام الدین چلبی بوده است. به اتفاق روایات چون چلبی دید که یاران مولانا بیشتر به قرائت آثار شیخ عطار و سنائی مشغولندو غزلیات مولانا اگر چه بسیار است ولی هنوز اثری که مشتمل بر حقایق تصوف و دقایق آداب سلوک باشد از طبع مولانا سر نزده است بدین جهت منتظر فرصت بود تا شبی مولانا را در خلوت یافت و از بسیاری غزلیات سخن راند ودرخواست نمود تا کتابی به طرز الهی نامه سنائی ( یعنی حدیقه ) یا منطق الطیر به نظم آرد. مولانا فی الحال ازسر دستار خود کاغذی که مشتمل بود بر 18 بیت از اول مثنوی یعنی از «بشنو از نی چون حکایت میکند» تا «پس سخن کوتاه باید والسلام » بیرون آورد و بدست حسام الدین چلبی داد. جذب و کشش حسام الدین که در قوت از جذب شمس کمتر نبود بار دیگر دریای طبع مولانا را که نسبةً آرامشی داشت به جنبش درآورد و شور و بیقراری دیگر دادو مولانا روز و شب قرار و آرام نمی گرفت و به نظم مثنوی مشغول بود و شبها حسام الدین در محضر وی می نوشت و مجموع نوشته ها را به آواز خوب و بلند بر مولانا می خواند و چنانکه ابیات مثنوی حاکی است بعضی شبها نظم مثنوی تا سپیده دم از هم نمی گسست و گفتن و نوشتن تا به صبحگاه می کشید. چون مجلد اول به انجام رسید، حرم حسام الدین در گذشت و او پراکنده دل و مشغول خاطر گردید و طبع مولانا هم که طالب و مشتری نمی دید از ملولان روی درکشید و دو سال تمام نظم مثنوی به تعویق افتاد تا باردیگر تفرق خاطر چلبی به جمعیت بدل شد و خواهان آغازنظم و انجام مثنوی گردید.... صحبت مولانا با چلبی 15سال امتداد یافت و یاران از اثر صحبت آن شیخ کامل واین طالب مشتهی موائد فوائد می بردند و به ارادت تمام به خدمت آنان مسابقت می ورزیدند. و این 15 سال مولانا از هجوم و آشوب ناقصان تا حدی آسوده خاطر بود و همین آسایش براحت ابد و اتصال مولانا به عالم قدس منتهی گردید. ( کتاب زندگانی مولانا، تألیف استاد فروزانفر صص 107 - 110 ). رجوع به چلبی افندی و حسام الدین چلبی شود.

چلبی . [ چ َ ل َ ] (اِخ ) (مصطفی پاشا) وی از مردم استانبول بوده و در زمان سلطنت سلطان مصطفی خان چهارم مقامها و منصب های مهمی داشته و سرانجام در سال 1223 هَ . ق . به مقام صدارت رسیده و 14ماه در این سمت باقی بوده است . نامبرده به سبب مفسده جویی عاقبت از صدارت معزول و محبوس گردید و پس از جلوس سلطان محمودخان ثانی تبعید شد و یک سال پس از تبعید درگذشت . و رجوع شود به قاموس الاعلام ترکی ج 3).

فرهنگ عمید

عنوانی احترام آمیز برای علما، ادبا، و شاهزادگان ترک آسیای صغیر.

دانشنامه عمومی

چِلِبی می تواند به هر یک از موارد زیر اشاره داشته باشد:
چلبی (لقب)
چلبی (کمیجان) یکی از روستاهای شهرستان کمیجان در استان مرکزی
احمد چلبی دبیر کل کنگره ملی عراق
مسعود چلبی استاد دانشگاه شهید بهشتی و عضو انجمن جامعه شناسی ایران
حسام الدین چلبی از عارفان بنام و همنشینان مولوی
اسین چلبی قائم مقام بنیاد بین الملی مولانا
جلال الدین باقر چلبی بزرگ طریقه مولویه

wiki: دهستان اسفندان در بخش مرکزی این شهرستان قرار دارد .
.
روستای چلبی طبق تقسیمات اخیر کشوری، ازتوابع دهستان اسفندان و بخش مرکزی شهرستان کمیجان می باشد. این روستا بامختصات جغرافیایی ۴۹درجه و ۴۹دقیقه طول شرقی و۳۹درجه و۲۴دقیقه عرض شمالی در شمال غربی استان مرکزی قراردارد. فاصله روستای چلبی تا مرکز شهرستان ۴۵ کیلومتر می باشد.

wiki: چلبی (کمیجان)

دانشنامه آزاد فارسی

چَلَبی
(در لغت ترکی به معنی آقا، خواجه و سرور) در اصطلاح تصوّف، عنوانِ خاصّ پیشوای طریقت مولویه در هر دوره. اگرچه این کلمه را بر هر مرد محترمی می توان اطلاق کرد، در اصطلاح تنها به خلفای مولوی، از روزگار نخستین خلیفۀ او تا امروز، اطلاق شده است. در حقیقت، چلبی پیر طریقت و جانشین مولانا بود. مقام چلبی مقامی بود که مرکزیت آیین مولوی را از نظر مادی تأمین می کرد. چلبیان برای خانقاه شیخ تعیین می کردند و یا برای کسی که مقام شیخی او درخواست می شده است اجازه نامه می نوشتند. انتقال تقریباً دایمی این مقام از پدر به پسر، در خانقاه های مولوی، باعث ایجاد اصولی شد که تقریباً مخرّب طریقت بود و حتی گاه باعث اختلاف میان مشایخ و چلبیان شد. انتصاب رسمی به این مقام، در مراسمی خاص صورت می گیرد. حسام الدین، اولو عارف، شمس الدین، امیر عابد و دیوانه محمّد درشمار مشهورترین چلبیان هستند. نیز ← مولویه

wikijoo: چلبی

دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] چلبی (ابهام زدایی). چلبی ممکن است اسم برای اشخاص و یا مکان های ذیل باشد: اعلام و اشخاص• احمد سنان چلبی بهشتی، بهشتی، احمد سِنان چلبی، شاعر و مورّخ ترک• اولیا چلبی ، از هنرمندان ترک در قرن یازدهم هجری قمری• جلال زاده صالح چلبی، عالم ، مورخ، شاعر و مترجم دوره سلطان سلیمان قانونی حاکم عثمانی• جلال زاده مصطفی چلبی، دولتمرد و مورخ عثمانی در قرن دهم ، معروف به قوجه نِشانْجی (=طغرایی کبیر)• حسام الدین چلبی، صوفی سده هفتم و یار و جانشین جلال الدین محمد مولوی• چلبی خلیفه، صوفی ، مفسر، محدّث و شاعر عثمانی ، بنیانگذار شاخه جمالیه طریقت خلوتیه و نخستین شیخ برجسته خلوتی در استانبول در قرن نهم مکان ها• چلبی اوغلو، آرامگاه و خانقاهی از حدود قرن هشتم در جنوب غربی شهر سلطانیه در استان زنجان
...

wikifeqh: چلبی _(ابهام_زدایی)

گویش مازنی

/chalbi/ چربی

چربی

پیشنهاد کاربران

čihil - ag bağ
čil - a bag
čal - a bag
čal - a bay
čal - a bī

چِهِلَگ بَغ / چِلَه بَگ / چَلَه بَگ / چَلَ بَی / چَلَبِی:

کسی که سرور چهل بزرگ و

🔴 تکمله یادداشت پیشین:

ظاهرا "چَلَبی" که رئیس چهل تنان یا ( ابرار ) است پس از مرگ یکی از ( اوتاد ) که سی نفرند به جای او می نشیند.

لازم به توضیح است که بَغ و فَغ و بَگ بَیگ و big و بزرگ صورت های گوناگون یک کلمه اند.

💚 سلام.
پست های قبلی این جانب درباره واژه "چلبی"به صورت زیر اصلاح می شود:

🔴 چَلَبِی/čalabī/

čihi bağ چِهِل بَغ

čilbag چِلبَگ

čelbay چِلبَی

čalbay چَلبَی

čalabay چَلَبَی

čalabī چَلَبِی

اولیاء الله در هر زمان در زمین ۳۶۰ نفرند که مقامات نخستین آن به قرار زیر است:

۱. ( غوث ) ۱ نفر
۲. ( نجبا ) ۳ نفر
۳. ( نقبا ) ۱۰ نفر
۴. ( اوتاد ) ۳۰ نفر
۵. ( ابرار ) ۴۰ نفر

اَمالی پیر هِرات - ص ۸۰
( نقل به مضمون )

🔴 ظاهرا "چَلَبی" که یکی از چهل تنان یا ( ابرار ) است پس از مرگ یکی از ( اوتاد ) که سی نفرند به جای او می نشیند.

لازم به توضیح است که ( بَغ و فَغ و بَیگ و بَگ و بای و بَی و بُیُوک و بزرگ و big ) صورت های گوناگون یک کلمه اند.

کلمات دیگر: