مترادف مدار : دوایر فرضی موازی باخط استوا، مسیر، دور، گرد، پیرامون، حیطه، پهنه، مسیر فرضی حرکت انتقالی سیارات، مسیر جریان برق والکترومغناطیسی، مرکز، حلقه، دورزدن، گردش کردن
برابر پارسی : گردون سپهر، پرگاره، چرخگاه
مدار
مترادف مدار : دوایر فرضی موازی باخط استوا، مسیر، دور، گرد، پیرامون، حیطه، پهنه، مسیر فرضی حرکت انتقالی سیارات، مسیر جریان برق والکترومغناطیسی، مرکز، حلقه، دورزدن، گردش کردن
برابر پارسی : گردون سپهر، پرگاره، چرخگاه
فارسی به انگلیسی
orbit, pivot, axis
circuit, tropic, zodiac
فارسی به عربی
دائرة , مفصلة , منطقة , موضوع
عربی به فارسی
نواحي گرمسيري بين دومدارشمال وجنوب استوا , گرمسيري , مدارراس السرطان , مدارراس الجدي حاره , گرمسير
مترادف و متضاد
دور، گرد، پیرامون
حیطه، پهنه
مسیر فرضی حرکت انتقالیسیارات
مسیر جریان (برق والکترومغناطیسی)
مرکز
حلقه
دورزدن، گردش کردن
دوایر فرضی موازی باخط استوا
مقر، جا، کفل، نیمکت، مرکز، مستقر، مسند، نشیمن، مدار، صندلی، محل اقامت، سرین، جایگاه، نشیمن گاه
محفل، دور، حوزه، طوق، چنبره، قلمرو، دایره، مدار، محیط دایره، چنبر
مفصل، بند، لولا، مدار
محور، میله، محور چرخ، لولا، مدار، نقطه اتکاء، پاشنه، عضو موثر، محور اصلی کار
مدار، خط موازی، خط متوازی
میان، مرکز، میانه، مدار، وسط و نقطه مرکزی
دور، قلمرو، مدار، مسیر، حدقه، مسیر دوران، حدود فعالیت
مدار، مدار راس السرطان، مدارراس الجدی حاره
۱. دوایر فرضی موازی باخط استوا
۲. مسیر
۳. دور، گرد، پیرامون
۴. حیطه، پهنه
۵. مسیر فرضی حرکت انتقالیسیارات
۶. مسیر جریان (برق والکترومغناطیسی)
۷. مرکز
۸. حلقه
۹. دورزدن، گردش کردن
فرهنگ فارسی
جای دورزدن وجای گردش، آنچه که چیزی بر آن می گردد، جائی که چیزی دورمیزند
۱- ( مصدر ) دور زدن گردش کردن : تاهمی پاید زمین و آسمان تابود آنرا مدار این را قرار . ( مسعود سعد ) ۲- ( اسم ) جای دور زدن . ۳- آنچه که شیئی بر آن میگردد : تو که بینایی ز کورانم مدار دایرم بر گرد لطفت ای مدار . ( مثنوی ) ۴- خطی فرضی که سیارات در گردش انتقالی خود بدور خورشید طی کنند . ۵ - هر یک از دایرههای فرضی در سطح زمین که بموازات دایر. استوار رسم شود جمع : مدارات . توضیح هم. خطوطی را که بموازات خط استوا - چه در شمال و چه در جنوب آن - کشیده شوند مدار نامند . عد. مدارات در روی کر. زمین بیشمار است ولی از آن میان چهار مدار معروف است : مدار راس السرطان و مدار قطب شمال در بالای خط استوا مدار راس الجدی و مدار قطب جنوب در جنوب خط استوا . هر چه مدارات بقطب نزدیک شوند کوچکتر گردند تا در قطب بصفر رسد . ۶ - استبرق . ۷ - معبر جریان برق . ۸ - در ترکیب بصورت جزو موخر بمعنی مدار ... عماد ... وامثال آن آید : سیاستمدار شریعتمدار عظمت مدار .
۱- ( مصدر ) دور زدن گردش کردن : تاهمی پاید زمین و آسمان تابود آنرا مدار این را قرار . ( مسعود سعد ) ۲- ( اسم ) جای دور زدن . ۳- آنچه که شیئی بر آن میگردد : تو که بینایی ز کورانم مدار دایرم بر گرد لطفت ای مدار . ( مثنوی ) ۴- خطی فرضی که سیارات در گردش انتقالی خود بدور خورشید طی کنند . ۵ - هر یک از دایرههای فرضی در سطح زمین که بموازات دایر. استوار رسم شود جمع : مدارات . توضیح هم. خطوطی را که بموازات خط استوا - چه در شمال و چه در جنوب آن - کشیده شوند مدار نامند . عد. مدارات در روی کر. زمین بیشمار است ولی از آن میان چهار مدار معروف است : مدار راس السرطان و مدار قطب شمال در بالای خط استوا مدار راس الجدی و مدار قطب جنوب در جنوب خط استوا . هر چه مدارات بقطب نزدیک شوند کوچکتر گردند تا در قطب بصفر رسد . ۶ - استبرق . ۷ - معبر جریان برق . ۸ - در ترکیب بصورت جزو موخر بمعنی مدار ... عماد ... وامثال آن آید : سیاستمدار شریعتمدار عظمت مدار .
فرهنگ معین
(مَ ) [ ع . ] (اِ. ) ۱ - جای دور زدن و گردیدن . ۲ - در اصطلاح جغرافیا عبارت از خطی است که سیارات به دور خورشید می پیمایند. ، ~ رأس الجدی مدار َ۲۷ ْ۲۳ عرض جنوبی کرة زمین که خورشید در روز اول دی ماه به آن عمود می تابد و منطقة معتدل جنوبی از پایین آن تا مد
(مَ) [ ع . ] (اِ.) 1 - جای دور زدن و گردیدن . 2 - در اصطلاح جغرافیا عبارت از خطی است که سیارات به دور خورشید می پیمایند. ؛ ~ رأس الجدی مدار َ27 ْ23 عرض جنوبی کرة زمین که خورشید در روز اول دی ماه به آن عمود می تابد و منطقة معتدل جنوبی از پایین آن تا مدار جنوبگان را شامل می شود. ؛ ~ رأس السَّرطان مدار َ27 ْ23 عرض شمالی کرة زمین که خورشید در روز اول تیرماه بر آن عمود می تابد و منطقة معتدل شمالی از بالای آن تا مدار شمالگان را شامل می شود.
لغت نامه دهخدا
مدار. [ م َ ] ( ع اِ )جای گشتن. ( دستورالاخوان ). جای دور. جای گردش. ( غیاث اللغات ) ( آنندراج ). موضع دوران. ( متن اللغة ). جای گردگردی و دور زدن چیزی. ( یادداشت مؤلف ) :
رنج است و درد قطب مدار وی
بهراج چرخ آه ز رفتارش.
بادت به گرد بخت بر افزون مدار ملک.
جز بر ارادت تو مسیر و مدار نیست.
خال و خط تو مرکز حسن و مدار حسن.
کشیده فخر و شرف پیش رایت تو سپاه
گرفته فتح و ظفر گرد موکب تو مدار.
همی تا چرخ گردون را مدار است.
جز بر مقر ماه نبودی مقر مرا.
که گرد دروغ است یکسر مدارش.
مسیر چرخ خبر گویدم ز صیف وشتا.
تا بود آن را مدار این را قرار.
در فلک بندد سکون و در مدر آرد مدار.
و یا رضاء تو مطلوب اختران ز مسیر.
تو بر گاه و بدخواه جاه تو مسجون.
تا بر مدار ماند تو بر مراد مان.
او نکند کار تو کاری بکن.
که فلک راست بر دو قطب مدار.
بر نقطه دهان تو باشد مدار عمر.
فضل و دولت را مداری ملک و ملت را مشار
دین و دولت راپناهی عز و حشمت را مشیر.
رنج است و درد قطب مدار وی
بهراج چرخ آه ز رفتارش.
ناصرخسرو.
بادت به گرد بخت همایون مدار بخت بادت به گرد بخت بر افزون مدار ملک.
مسعودسعد.
ای داور زمانه ملوک زمانه راجز بر ارادت تو مسیر و مدار نیست.
مسعودسعد.
ای روی ماه منظر تو نوبهار حسن خال و خط تو مرکز حسن و مدار حسن.
حافظ.
|| حرکت. گردیدن. ( آنندراج ). گردش. دوران. چرخش. حرکت دورانی. گردگردی : کشیده فخر و شرف پیش رایت تو سپاه
گرفته فتح و ظفر گرد موکب تو مدار.
فرخی.
بقا بادش چنان کو را مراد است همی تا چرخ گردون را مدار است.
عنصری.
گر بر قیاس فضل بگشتی مدار دهرجز بر مقر ماه نبودی مقر مرا.
ناصرخسرو.
نگر گرد می خواره هرگز نگردی که گرد دروغ است یکسر مدارش.
ناصرخسرو.
مدار چرخ کند آگهم ز لیل و نهارمسیر چرخ خبر گویدم ز صیف وشتا.
مسعودسعد.
تا همی پاید زمین و آسمان تا بود آن را مدار این را قرار.
مسعودسعد.
آن خداوندی که گر خواهد به فر بخت خویش در فلک بندد سکون و در مدر آرد مدار.
معزی.
ایا مراد تو مقصود آسمان ز مدارو یا رضاء تو مطلوب اختران ز مسیر.
معزی.
مدار فلک بر مراد تو باداتو بر گاه و بدخواه جاه تو مسجون.
سوزنی.
در آسمان مدار به وفق مراد تست تا بر مدار ماند تو بر مراد مان.
سوزنی.
خیز و به از چرخ مداری بکن او نکند کار تو کاری بکن.
نظامی.
شرع زین هر دو قطب نگزیردکه فلک راست بر دو قطب مدار.
خاقانی.
اندیشه از محیط فنا نیست هر که رابر نقطه دهان تو باشد مدار عمر.
حافظ.
|| محور. مرکز جائی که برآن دور می زنند و گرد آن می گردند. رکن و محور اصلی هرچیز : فضل و دولت را مداری ملک و ملت را مشار
دین و دولت راپناهی عز و حشمت را مشیر.
سنائی.
مدار. [ م َ ] (ع اِ)جای گشتن . (دستورالاخوان ). جای دور. جای گردش . (غیاث اللغات ) (آنندراج ). موضع دوران . (متن اللغة). جای گردگردی و دور زدن چیزی . (یادداشت مؤلف ) :
رنج است و درد قطب مدار وی
بهراج چرخ آه ز رفتارش .
بادت به گرد بخت همایون مدار بخت
بادت به گرد بخت بر افزون مدار ملک .
ای داور زمانه ملوک زمانه را
جز بر ارادت تو مسیر و مدار نیست .
ای روی ماه منظر تو نوبهار حسن
خال و خط تو مرکز حسن و مدار حسن .
|| حرکت . گردیدن . (آنندراج ). گردش . دوران . چرخش . حرکت دورانی . گردگردی :
کشیده فخر و شرف پیش رایت تو سپاه
گرفته فتح و ظفر گرد موکب تو مدار.
بقا بادش چنان کو را مراد است
همی تا چرخ گردون را مدار است .
گر بر قیاس فضل بگشتی مدار دهر
جز بر مقر ماه نبودی مقر مرا.
نگر گرد می خواره هرگز نگردی
که گرد دروغ است یکسر مدارش .
مدار چرخ کند آگهم ز لیل و نهار
مسیر چرخ خبر گویدم ز صیف وشتا.
تا همی پاید زمین و آسمان
تا بود آن را مدار این را قرار.
آن خداوندی که گر خواهد به فر بخت خویش
در فلک بندد سکون و در مدر آرد مدار.
ایا مراد تو مقصود آسمان ز مدار
و یا رضاء تو مطلوب اختران ز مسیر.
مدار فلک بر مراد تو بادا
تو بر گاه و بدخواه جاه تو مسجون .
در آسمان مدار به وفق مراد تست
تا بر مدار ماند تو بر مراد مان .
خیز و به از چرخ مداری بکن
او نکند کار تو کاری بکن .
شرع زین هر دو قطب نگزیرد
که فلک راست بر دو قطب مدار.
اندیشه از محیط فنا نیست هر که را
بر نقطه ٔ دهان تو باشد مدار عمر.
|| محور. مرکز جائی که برآن دور می زنند و گرد آن می گردند. رکن و محور اصلی هرچیز :
فضل و دولت را مداری ملک و ملت را مشار
دین و دولت راپناهی عز و حشمت را مشیر.
مدار ملکت عالم مراد خلقت آدم
قوام مرکز سفلی امام حضرت اعظم .
تو که بینائی ز کورانم مدار
دایرم بر گرد لطفت ای مدار.
مدار نقطه ٔ بینش ز خال تست مرا
که قدر گوهر یکدانه گوهری داند.
|| منزل . مقصود. (ناظم الاطباء). رجوع به معنی قبلی شود. || کنایه از مرکز ارض باشد؛ یعنی نقطه ای که در وسط حقیقی زمین باشد. (برهان قاطع). مرکز زمین . نقطه ٔ زمین . (آنندراج ). || دایره . دوره . حلقه . (غیاث اللغات ). || جریان . رواج . رونق . سامان . گردش ، مقابل رکود : وزیر را خلعت داد سخت فاخر بدانچه قانون بود و زیادت که دل وی را در هر بابی نگاه می داشت زیرا که مقرر بود که مدار کار بر وی خواهد بود. (تاریخ بیهقی ص 542). مدار کار و حل و عقد اتباع و اشیاع و حشم بر او مفوض بود. (ترجمه ٔ تاریخ یمینی ص 15).
مملکت را همه قرار و مدار
در قرار تو و مدار تو باد.
مدار ملک جهان بر مجاهدالدین است
که چرخ بارگه احتشام او زیبد.
به ابتدا گفت مداردولت بر دین است . (فارسنامه ٔ ابن بلخی ص 89).
بود بر زر مدار کار عالم
به زر آسان شود دشوارعالم .
- بر مدار بودن ؛ دایر بودن . در جریان و گردش بودن .
- بر مدار ماندن :
در آسمان مدار به وفق مراد تست
تا بر مدار ماند تو بر مراد مان .
|| نظم . نسق . (آنندراج ). رجوع به معنی قبلی و نیز رجوع به مدار بودن شود. || گذران .معاش :
به یاد آن دهان گردیدم از هر لذتی قانع
گذشت از هیچ مانند فلک دایم مدار من .
رجوع به مدار گذشتن و مدار گردیدن و مدار دادن و مدار کردن شود. || در نجوم ، خطی فرضی که سیارات در گردش انتقالی خود به دور خورشید طی کنند. (فرهنگ فارسی معین ). || خطی فرضی در گردش دورانی اقمار مصنوعی به گرد زمین یا کره ٔ ماه . || در جغرافیا، هر یک از دایره های فرضی در سطح زمین که به موازات خط فرضی استوا متصور شود. دوایری که به موازات خط استوا و عمود بر نصف النهار بر نقشه هایا کره ٔ جغرافیائی رسم کنند. تعداد این دایره های فرضی بی شمار است ، اما چهار تای آنها معروفند به این شرح : مدار قطب شمال و مدار رأس السرطان در نیمکره ٔ شمالی و بالای خط استوا. مدار قطب جنوب و مدار رأس الجدی در نیمکره ٔ جنوبی و زیر خط استوا. || در فلکیات ، چرخ . (یادداشت مؤلف ). || پایه . (یادداشت مرحوم دهخدا). || در گیاه شناسی ، استبرق . (یادداشت مرحوم دهخدا). رجوع به استبرق شود. || در فیزیک ، معبر جریان برق . (فرهنگ فارسی معین ). || در کشاورزی ، واحدی است تقسیم آب را در شبانروز. || به صورت مزید مؤخر به معنی محور و آنچه که گردش و جریان کاری یا چیزی به گرد آن و از برکت آن مستعمل است : اسلام مدار. ایران مدار. جهان مدار. دولت مدار. ریاست مدار. سیاست مدار. شوکت مدار. شریعت مدار. شرع مدار. فلک مدار. کشورمدار. کیهان مدار. گیتی مدار. گردون مدار. مملکت مدار. رجوع به هر یک از این ترکیبات در ردیف خود شود. || درترکیب کجمدار به معنی گردش و گرد به کار است . رجوع به کجمدار شود. || در «قرار و مدار» از اتباع است . رجوع به قرار و مدار شود :
مملکت را همه قرار و مدار
در قرار تو و مدار تو باد.
- مدار دادن ؛ نظم و نسق دادن :
داد او به روزگار پدر ملک را نسق
بعد از پدر جز او که دهد ملک را مدار.
- مدار داشتن ؛ جریان داشتن . گردش کردن :
اشتقاق کنیت و نامت ز فتح است و ظفر
لاجرم عمر تو بر فتح و ظفر دارد مدار.
- || دیرپا بودن . (آنندراج )؟
- مدار کردن ؛ چرخیدن . گشتن . گردیدن . دور زدن :
خیز و به از چرخ مداری بکن
او نکند کار تو کاری بکن .
خدایگان ملوک زمانه نصرت دین
که مهر و ماه به فرمان او کنند مدار .
- مدار کردن به چیزی ؛ با آن گذراندن . با آن معاش کردن . رجوع به مدار گذشتن در سطور بعد شود :
به پاره ٔ دل خود کرده ام چو شمع مدار
ز قید آب و تمنای نان برآمده ام .
- مدار کردن جامه و امثال آن ؛ دیر خدمت کردن اینها. (آنندراج ) :
گردون هزار جامه ٔ تن تارتار کرد
این نیلگون قبا چه قدرها مدار کرد.
از تنک ظرفان تمنای وفاداری مکن
جامه ٔ نازک دو روزی می کند بر تن مدار.
- مدار گردیدن ؛ رجوع به مدار گذشتن شود.
- مدار گذشتن ؛ مدار کسی به چیزی گردیدن یا گشتن یا گذشتن . با آن بسر کردن . با آن گذران کردن . بدان قانع شدن :
جوید جوار قدر تو گردون که بگذرد
چون بی نوا ز کاسه ٔ همسایه اش مدار.
چو داغ لاله مرا در حدیقه ٔ مستی
به پاره ٔ دل و لخت جگر مدار گذشت .
ترا به فقیری است کز خشک و تر
مدارش گذشته به خون جگر.
از توکل بهر روزی فارغم از پیچ و تاب
همچو مخمل باف می گردد مدار من به خواب .
به یاد آن دهان گردیدم از هر لذتی فارغ
گذشت از هیچ مانند فلک دایم مدار من .
رنج است و درد قطب مدار وی
بهراج چرخ آه ز رفتارش .
ناصرخسرو.
بادت به گرد بخت همایون مدار بخت
بادت به گرد بخت بر افزون مدار ملک .
مسعودسعد.
ای داور زمانه ملوک زمانه را
جز بر ارادت تو مسیر و مدار نیست .
مسعودسعد.
ای روی ماه منظر تو نوبهار حسن
خال و خط تو مرکز حسن و مدار حسن .
حافظ.
|| حرکت . گردیدن . (آنندراج ). گردش . دوران . چرخش . حرکت دورانی . گردگردی :
کشیده فخر و شرف پیش رایت تو سپاه
گرفته فتح و ظفر گرد موکب تو مدار.
فرخی .
بقا بادش چنان کو را مراد است
همی تا چرخ گردون را مدار است .
عنصری .
گر بر قیاس فضل بگشتی مدار دهر
جز بر مقر ماه نبودی مقر مرا.
ناصرخسرو.
نگر گرد می خواره هرگز نگردی
که گرد دروغ است یکسر مدارش .
ناصرخسرو.
مدار چرخ کند آگهم ز لیل و نهار
مسیر چرخ خبر گویدم ز صیف وشتا.
مسعودسعد.
تا همی پاید زمین و آسمان
تا بود آن را مدار این را قرار.
مسعودسعد.
آن خداوندی که گر خواهد به فر بخت خویش
در فلک بندد سکون و در مدر آرد مدار.
معزی .
ایا مراد تو مقصود آسمان ز مدار
و یا رضاء تو مطلوب اختران ز مسیر.
معزی .
مدار فلک بر مراد تو بادا
تو بر گاه و بدخواه جاه تو مسجون .
سوزنی .
در آسمان مدار به وفق مراد تست
تا بر مدار ماند تو بر مراد مان .
سوزنی .
خیز و به از چرخ مداری بکن
او نکند کار تو کاری بکن .
نظامی .
شرع زین هر دو قطب نگزیرد
که فلک راست بر دو قطب مدار.
خاقانی .
اندیشه از محیط فنا نیست هر که را
بر نقطه ٔ دهان تو باشد مدار عمر.
حافظ.
|| محور. مرکز جائی که برآن دور می زنند و گرد آن می گردند. رکن و محور اصلی هرچیز :
فضل و دولت را مداری ملک و ملت را مشار
دین و دولت راپناهی عز و حشمت را مشیر.
سنائی .
مدار ملکت عالم مراد خلقت آدم
قوام مرکز سفلی امام حضرت اعظم .
خاقانی .
تو که بینائی ز کورانم مدار
دایرم بر گرد لطفت ای مدار.
مولوی .
مدار نقطه ٔ بینش ز خال تست مرا
که قدر گوهر یکدانه گوهری داند.
حافظ.
|| منزل . مقصود. (ناظم الاطباء). رجوع به معنی قبلی شود. || کنایه از مرکز ارض باشد؛ یعنی نقطه ای که در وسط حقیقی زمین باشد. (برهان قاطع). مرکز زمین . نقطه ٔ زمین . (آنندراج ). || دایره . دوره . حلقه . (غیاث اللغات ). || جریان . رواج . رونق . سامان . گردش ، مقابل رکود : وزیر را خلعت داد سخت فاخر بدانچه قانون بود و زیادت که دل وی را در هر بابی نگاه می داشت زیرا که مقرر بود که مدار کار بر وی خواهد بود. (تاریخ بیهقی ص 542). مدار کار و حل و عقد اتباع و اشیاع و حشم بر او مفوض بود. (ترجمه ٔ تاریخ یمینی ص 15).
مملکت را همه قرار و مدار
در قرار تو و مدار تو باد.
مسعود سعد.
مدار ملک جهان بر مجاهدالدین است
که چرخ بارگه احتشام او زیبد.
خاقانی .
به ابتدا گفت مداردولت بر دین است . (فارسنامه ٔ ابن بلخی ص 89).
بود بر زر مدار کار عالم
به زر آسان شود دشوارعالم .
وحشی .
- بر مدار بودن ؛ دایر بودن . در جریان و گردش بودن .
- بر مدار ماندن :
در آسمان مدار به وفق مراد تست
تا بر مدار ماند تو بر مراد مان .
سوزنی .
|| نظم . نسق . (آنندراج ). رجوع به معنی قبلی و نیز رجوع به مدار بودن شود. || گذران .معاش :
به یاد آن دهان گردیدم از هر لذتی قانع
گذشت از هیچ مانند فلک دایم مدار من .
شفیع (از آنندراج ).
رجوع به مدار گذشتن و مدار گردیدن و مدار دادن و مدار کردن شود. || در نجوم ، خطی فرضی که سیارات در گردش انتقالی خود به دور خورشید طی کنند. (فرهنگ فارسی معین ). || خطی فرضی در گردش دورانی اقمار مصنوعی به گرد زمین یا کره ٔ ماه . || در جغرافیا، هر یک از دایره های فرضی در سطح زمین که به موازات خط فرضی استوا متصور شود. دوایری که به موازات خط استوا و عمود بر نصف النهار بر نقشه هایا کره ٔ جغرافیائی رسم کنند. تعداد این دایره های فرضی بی شمار است ، اما چهار تای آنها معروفند به این شرح : مدار قطب شمال و مدار رأس السرطان در نیمکره ٔ شمالی و بالای خط استوا. مدار قطب جنوب و مدار رأس الجدی در نیمکره ٔ جنوبی و زیر خط استوا. || در فلکیات ، چرخ . (یادداشت مؤلف ). || پایه . (یادداشت مرحوم دهخدا). || در گیاه شناسی ، استبرق . (یادداشت مرحوم دهخدا). رجوع به استبرق شود. || در فیزیک ، معبر جریان برق . (فرهنگ فارسی معین ). || در کشاورزی ، واحدی است تقسیم آب را در شبانروز. || به صورت مزید مؤخر به معنی محور و آنچه که گردش و جریان کاری یا چیزی به گرد آن و از برکت آن مستعمل است : اسلام مدار. ایران مدار. جهان مدار. دولت مدار. ریاست مدار. سیاست مدار. شوکت مدار. شریعت مدار. شرع مدار. فلک مدار. کشورمدار. کیهان مدار. گیتی مدار. گردون مدار. مملکت مدار. رجوع به هر یک از این ترکیبات در ردیف خود شود. || درترکیب کجمدار به معنی گردش و گرد به کار است . رجوع به کجمدار شود. || در «قرار و مدار» از اتباع است . رجوع به قرار و مدار شود :
مملکت را همه قرار و مدار
در قرار تو و مدار تو باد.
؟
- مدار دادن ؛ نظم و نسق دادن :
داد او به روزگار پدر ملک را نسق
بعد از پدر جز او که دهد ملک را مدار.
معزی (از آنندراج ).
- مدار داشتن ؛ جریان داشتن . گردش کردن :
اشتقاق کنیت و نامت ز فتح است و ظفر
لاجرم عمر تو بر فتح و ظفر دارد مدار.
معزی (از آنندراج ).
- || دیرپا بودن . (آنندراج )؟
- مدار کردن ؛ چرخیدن . گشتن . گردیدن . دور زدن :
خیز و به از چرخ مداری بکن
او نکند کار تو کاری بکن .
نظامی .
خدایگان ملوک زمانه نصرت دین
که مهر و ماه به فرمان او کنند مدار .
ظهیر (از آنندراج ).
- مدار کردن به چیزی ؛ با آن گذراندن . با آن معاش کردن . رجوع به مدار گذشتن در سطور بعد شود :
به پاره ٔ دل خود کرده ام چو شمع مدار
ز قید آب و تمنای نان برآمده ام .
وحید (از آنندراج ).
- مدار کردن جامه و امثال آن ؛ دیر خدمت کردن اینها. (آنندراج ) :
گردون هزار جامه ٔ تن تارتار کرد
این نیلگون قبا چه قدرها مدار کرد.
مخلص (از آنندراج ).
از تنک ظرفان تمنای وفاداری مکن
جامه ٔ نازک دو روزی می کند بر تن مدار.
شفیع (از آنندراج ).
- مدار گردیدن ؛ رجوع به مدار گذشتن شود.
- مدار گذشتن ؛ مدار کسی به چیزی گردیدن یا گشتن یا گذشتن . با آن بسر کردن . با آن گذران کردن . بدان قانع شدن :
جوید جوار قدر تو گردون که بگذرد
چون بی نوا ز کاسه ٔ همسایه اش مدار.
قدسی (از آنندراج ).
چو داغ لاله مرا در حدیقه ٔ مستی
به پاره ٔ دل و لخت جگر مدار گذشت .
صائب (از آنندراج ).
ترا به فقیری است کز خشک و تر
مدارش گذشته به خون جگر.
ملا طغرا (از آنندراج ).
از توکل بهر روزی فارغم از پیچ و تاب
همچو مخمل باف می گردد مدار من به خواب .
مخلص (از آنندراج ).
به یاد آن دهان گردیدم از هر لذتی فارغ
گذشت از هیچ مانند فلک دایم مدار من .
شفیع (از آنندراج ).
فرهنگ عمید
۱. مسیر دور زدن و گردش.
۲. (برق ) مسیر کامل جریان برق، شامل سیم، خازن، کلید، و امثال آن.
۳. (نجوم ) مسیری که سیارات و اجرام آسمانی طبق آن به دور یک یا چند جرم دیگر در حرکت باشند.
۴. (جغرافیا ) هریک از دایره های فرضی که به موازات خط استوا رسم شده است و هرچه به قطب نزدیک تر شوند کوچک تر می گردند.
۵. آنچه یا آن که بر گِردَش می گردند.
۶. (اسم مصدر ) [قدیمی] جریان.
* مدار رٲس الجدی: (جغرافیا، نجوم ) = رٲس الجدی
* مدار رٲس السرطان: (جغرافیا، نجوم ) = رٲس السرطان
۲. (برق ) مسیر کامل جریان برق، شامل سیم، خازن، کلید، و امثال آن.
۳. (نجوم ) مسیری که سیارات و اجرام آسمانی طبق آن به دور یک یا چند جرم دیگر در حرکت باشند.
۴. (جغرافیا ) هریک از دایره های فرضی که به موازات خط استوا رسم شده است و هرچه به قطب نزدیک تر شوند کوچک تر می گردند.
۵. آنچه یا آن که بر گِردَش می گردند.
۶. (اسم مصدر ) [قدیمی] جریان.
* مدار رٲس الجدی: (جغرافیا، نجوم ) = رٲس الجدی
* مدار رٲس السرطان: (جغرافیا، نجوم ) = رٲس السرطان
۱. مسیر دور زدن و گردش.
۲. (برق) مسیر کامل جریان برق، شامل سیم، خازن، کلید، و امثال آن.
۳. (نجوم) مسیری که سیارات و اجرام آسمانی طبق آن به دور یک یا چند جرم دیگر در حرکت باشند.
۴. (جغرافیا) هریک از دایرههای فرضی که به موازات خط استوا رسم شده است و هرچه به قطب نزدیک‌تر شوند کوچکتر می‌گردند.
۵. آنچه یا آن‌که بر گِردَش می‌گردند.
۶. (اسم مصدر) [قدیمی] جریان.
⟨ مدار رٲس‌الجدی: (جغرافیا، نجوم) = رٲس‌الجدی
⟨ مدار رٲس‌السرطان: (جغرافیا، نجوم) = رٲس‌السرطان
دانشنامه عمومی
پرگاره (پَرگارِه). برای نمونه، در پارسی مدار الکتریکی می شود پرگارۀ کَهرُبی یا مدار زحل می شود پرگارۀ کیوان. درود. به واژه نامۀ پارسی سرۀ فرهنگستان سر بزنید - مدار. پاس.
مدار می تواند در مفاهیم زیر بکار رود :
مدار (برق)
مدار الکتریکی
مدار الکترونیکی، مجموعه ای از عناصر الکتریکی یا الکترونیکی متصل شده به هم که معمولاً کاربرد خاصی دارند.
مدار (سیاره)، مسیر حرکت سیارات یا ماهواره ها
مدار (جغرافیا)، برخی خط های فرضی موازی با استوا روی کره زمین
مدار (برق)
مدار الکتریکی
مدار الکترونیکی، مجموعه ای از عناصر الکتریکی یا الکترونیکی متصل شده به هم که معمولاً کاربرد خاصی دارند.
مدار (سیاره)، مسیر حرکت سیارات یا ماهواره ها
مدار (جغرافیا)، برخی خط های فرضی موازی با استوا روی کره زمین
wiki: مرکزگرا (مانند گرانش) به دور جسم یا نقطه ای دیگر در فضا می گردد، گفته می شود. برای مثال، مدار یک سیاره به دور مرکزِ یک سامانه ستاره ای، مانند سامانه خورشیدی. مدار سیارات معمولاً بیضی شکل اند، اما بر خلاف بیضی، از یک آونگ یا یک جسمِ متصل به یک رشته پیروی می کنند، مرکز خورشید در یکی از دو نقطهٔ کانونیِ بیضی قرار دارد و نه در مرکز آن. درک کنونی از مکانیکِ حرکتِ مداری، که بر اساس نظریه نسبیت عام آلبرت انیشتین پایه گذاری شده است می گوید: عامل گرانش، با توجه به انحنای فضا-زمان، با مدار ژئودزیکی که جسم از آن پیروی می کند، محاسبه می شود. برای سهولت در محاسبه، نسبیت معمولاً توسط نیرویِ مبتنی بر نظریه جهانیِ گرانش نیوتن، که براساس قوانینِ حرکت سیاراتِ کپلر پایه گذاری شده اند، محاسبه و تخمین زده می شوند.
به عنوان جرم از کنار حرکت می کند، هر چند، با سرعت به سمت مرکز جسم، یک مسیر منحنی را به دورِ آن تا سقوط کامل می پیماید.
نیرویی، مانند گرانش، نیش ترمزی بر جرم می زند و آن را وارد یک مسیر منحنی کرده ولی در نهایت با تلاش، در یک خط مستقیم به پرواز درمی آورد.
با این حال، به اندازهٔ کافی سرعت مماسی دارد که از مدار شیء دور شود و به طور نامحدود به فرار خود ادامه دهد. این درک خصوصاً برای تجزیه و تحلیل ریاضی مفید است، چرا که حرکت جسم را می توان به عنوان مجموع سه مختصات یک بعدی نوسان در اطراف یک مرکز گرانشی توصیف کرد.
مطالعه ریاضی در مورد مدار سیاره ها را نخستین بار یوهانس کپلر انجام داد. نیوتن نشان داد که قوانین مداری کپلر با نظریه گرانش او توضیح پذیر است. نیوتن می گوید؛ هر جسمی یک میدان جاذبه دارد و بر اجسام دیگر کشش وارد می کند. همچنین این جاذبه باعث می شود که بعضی از اشیاء در مدار بیضوی حرکت کنند.
مثلاً اقمار بدور سیارات می گردند که خود نیز به دور خورشید می گردند، و خورشید خودش به دور مرکز کهکشان راه شیری می گردد. در واقع، به جای چرخیدن به دور جسم دارای جرم بیشتر، دو جسم به دور نقطهٔ تعادل، معروف به مرکز مشترک (مرکز جرم مشترک)، می چرخند. کِپلر پس از چندین سال مطالعه در حرکت سیارات، در سال ۱۶۱۸ موفق به کشف قانون سوم خود شد. کپلر بر پایه آن یافته ها قوانین سه گانه زیر را دربارهٔ حرکت سیارات در مدار را بیان کرد:
قانون دوم کپلر می گوید:زمانی که سیاره در نقاط دورتر بیضی در حرکت است، فاصله تا خورشید زیادتر و سرعت حرکت کمتر است. به تدریج که سیاره به نقاط نزدیک تر بیضی می رسد فاصله تا خورشید کمتر و سرعت سیاره زیادتر می شود. این تغییر در سرعت سبب می شود که سیاره چه به خورشید نزدیک و چه از آن دور باشد، مساحت درنوردیده اش در فضا در فواصل زمانی ثابت، ثابت بمانَد. قانون سوم کپلر هم این گونه بیان می کند که، هرگاه فاصلهٔ متوسط هر سیاره تا خورشید به توان سه، و زمان کامل شدن یک دورِ سیاره به توان دو رسانیده، و نسبت اعداد حاصل تشکیل شود؛ این نسبت همواره ثابت و برای تمام سیارات یکی است.
به عنوان جرم از کنار حرکت می کند، هر چند، با سرعت به سمت مرکز جسم، یک مسیر منحنی را به دورِ آن تا سقوط کامل می پیماید.
نیرویی، مانند گرانش، نیش ترمزی بر جرم می زند و آن را وارد یک مسیر منحنی کرده ولی در نهایت با تلاش، در یک خط مستقیم به پرواز درمی آورد.
با این حال، به اندازهٔ کافی سرعت مماسی دارد که از مدار شیء دور شود و به طور نامحدود به فرار خود ادامه دهد. این درک خصوصاً برای تجزیه و تحلیل ریاضی مفید است، چرا که حرکت جسم را می توان به عنوان مجموع سه مختصات یک بعدی نوسان در اطراف یک مرکز گرانشی توصیف کرد.
مطالعه ریاضی در مورد مدار سیاره ها را نخستین بار یوهانس کپلر انجام داد. نیوتن نشان داد که قوانین مداری کپلر با نظریه گرانش او توضیح پذیر است. نیوتن می گوید؛ هر جسمی یک میدان جاذبه دارد و بر اجسام دیگر کشش وارد می کند. همچنین این جاذبه باعث می شود که بعضی از اشیاء در مدار بیضوی حرکت کنند.
مثلاً اقمار بدور سیارات می گردند که خود نیز به دور خورشید می گردند، و خورشید خودش به دور مرکز کهکشان راه شیری می گردد. در واقع، به جای چرخیدن به دور جسم دارای جرم بیشتر، دو جسم به دور نقطهٔ تعادل، معروف به مرکز مشترک (مرکز جرم مشترک)، می چرخند. کِپلر پس از چندین سال مطالعه در حرکت سیارات، در سال ۱۶۱۸ موفق به کشف قانون سوم خود شد. کپلر بر پایه آن یافته ها قوانین سه گانه زیر را دربارهٔ حرکت سیارات در مدار را بیان کرد:
قانون دوم کپلر می گوید:زمانی که سیاره در نقاط دورتر بیضی در حرکت است، فاصله تا خورشید زیادتر و سرعت حرکت کمتر است. به تدریج که سیاره به نقاط نزدیک تر بیضی می رسد فاصله تا خورشید کمتر و سرعت سیاره زیادتر می شود. این تغییر در سرعت سبب می شود که سیاره چه به خورشید نزدیک و چه از آن دور باشد، مساحت درنوردیده اش در فضا در فواصل زمانی ثابت، ثابت بمانَد. قانون سوم کپلر هم این گونه بیان می کند که، هرگاه فاصلهٔ متوسط هر سیاره تا خورشید به توان سه، و زمان کامل شدن یک دورِ سیاره به توان دو رسانیده، و نسبت اعداد حاصل تشکیل شود؛ این نسبت همواره ثابت و برای تمام سیارات یکی است.
wiki: مدار (سیاره)
دانشنامه آزاد فارسی
مدار (اخترشناسی). مَدار (اخترشناسی)(orbit)
مَدار
مسیر یک جسم بر گرد جسم دیگر در فضا، مانند مدار زمینبه دور خورشید، یا مدار ماه به دور زمین. وقتی که دو جسم جرم مشابه دارند، مثل ستارۀ دوتایی، هر دو بر گرد مرکز جرم مشترکشان می گردند. حرکت اجسام در مدار از قوانین کپلرپیروی می کند و این قوانین هم برای ماهواره های مصنوعی، و هم برای اجسام طبیعی کاربرد دارند. براساس این قوانین، مدار یک جسم بر گرد جسمی دیگر به شکل بیضی است. این بیضی ممکن است مثل مدار دنباله دارهابر گرد خورشید بسیار کشیده، یا مانند مدار برخی از سیاره هاتقریباً دایره ای باشد. نزدیک ترین نقطۀ مدار هر سیاره به خورشید را حضیض خورشیدی، و دورترین نقطۀ آن را اوج خورشیدیمی گویند. در مورد جسمی که بر گرد زمین مدار می پیماید، نزدیک ترین و دورترین نقاط مدار به ترتیب حضیض زمینیو اوج زمینیخوانده می شوند.
مَدار
مسیر یک جسم بر گرد جسم دیگر در فضا، مانند مدار زمینبه دور خورشید، یا مدار ماه به دور زمین. وقتی که دو جسم جرم مشابه دارند، مثل ستارۀ دوتایی، هر دو بر گرد مرکز جرم مشترکشان می گردند. حرکت اجسام در مدار از قوانین کپلرپیروی می کند و این قوانین هم برای ماهواره های مصنوعی، و هم برای اجسام طبیعی کاربرد دارند. براساس این قوانین، مدار یک جسم بر گرد جسمی دیگر به شکل بیضی است. این بیضی ممکن است مثل مدار دنباله دارهابر گرد خورشید بسیار کشیده، یا مانند مدار برخی از سیاره هاتقریباً دایره ای باشد. نزدیک ترین نقطۀ مدار هر سیاره به خورشید را حضیض خورشیدی، و دورترین نقطۀ آن را اوج خورشیدیمی گویند. در مورد جسمی که بر گرد زمین مدار می پیماید، نزدیک ترین و دورترین نقاط مدار به ترتیب حضیض زمینیو اوج زمینیخوانده می شوند.
wikijoo: فیزیک یا مهندسی برق، آرایشی از اجزای الکتریکی. این اجزا در مدار با ماده ای از جنس رسانای انتقال دهندۀ جریان برق، به یکدیگر متصل می شوند. در مدار متوالی، اجزای مدار سربه سر به یکدیگر وصل می شوند، به طوری که جریان، یکی بعد از دیگری، از همۀ آن ها عبور می کند. در مدار موازی، اجزای مدار طوری کنار هم قرار می گیرند که فقط بخشی از جریان از هر یک از آن ها عبور کند. طرز اتصال اجزای مدار را با نمادهای استانداردی که برای هر یک از اجزا مشخص شده است، در نمودار مدار ترسیم می کنند. اگر مدار شکستگی و انقطاع نداشته باشد، بسته است و جریان از آن عبور می کند. اگر مدار شکستگی و انقطاع داشته باشد، باز است و هیچ جریانی از آن عبور نمی کند.
wikijoo: مدار_(فیزیک)
فرهنگستان زبان و ادب
{circuit} [علوم پایۀ پزشکی] ← مدار عصبی
{orbit} [ریاضی] فرمول دار
{orbit} [ریاضی] فرمول دار
گویش مازنی
/medaar/ مقاومت – دوام
مقاومت – دوام
واژه نامه بختیاریکا
پیت
پیشنهاد کاربران
ندار
نشمار
نشمار
زیبنده ترین واژه برای مدار واژگان پرگاره و خم راه و چرخه میباشد
مسیر
این واژه اربی است و پارسی آن این است:
پاریم pãrim ( سنسکریت: پَریمَنیدَلَ )
پاریم pãrim ( سنسکریت: پَریمَنیدَلَ )
Orbit
کلمات دیگر: