میرزا ابراهیم معتمدالسلطنه از رجال ایرانی دوره قاجار، پسر میرزا محمد قوام الدوله از دختر میرزا محمدعلی مایل آشتیانی. پسران او وثوق الدوله و قوام السلطنه از نخست وزیران عصر قاجار و پهلوی بودند.
قوام السلطنه. از مصاحب، غلامحسین (سرپرست)، دایرةالمعارف فارسی، تهران: امیرکبیر، کتاب های جیبی، ۱۳۸۰، ص ۲۵۸۸.
میرزا ابراهیم در جوانی در وزارت استیفا مشغول به کار شد. او در زمان سلطنت ناصرالدین شاه قاجار مستوفی آذربایجان شد و دوازده سال در این سمت، که پیش از این نیز در اختیار خاندانش بود، باقی ماند. او در سال ۱۲۷۰ شمسی به عضویت در دارالشوری کبری منصوب شد و چندی بعد به فرمان شاه پیشکار حاکم فارس شد و مدتی نیز به حکومت گیلان گمارده شد. آخرین شغل او حکومت قزوین بود.
با وجود اینکه بعضی از معاصران معتمدالسلطنه از او به نیکی یاد کرده اند، مورگان شوستر، مستشار مالی آمریکا که در استخدام دولت ایران بود، او را به رشوه گیری و سوء استفاده از مناصبش متهم کرده است. به گفته او، معتمدالسلطنه در امور مالیاتی ایالت آذربایجان اخلال و تقلب می کرد که با آشکار شدن این امر در نتیجه رسیدگی های او، رابطه وثوق الدوله و قوام السلطنه، فرزندان معتمدالسلطنه با شوستر به سردی گرایید.
معتمدالسلطنه در طول عمر خود حداقل چهاربار ازدواج کرد. همسر اول او، طاووس خانم دختر میرزا محمدخان مجدالملک سینکی و خواهر میرزا علی خان امین الدوله، صدراعظم مظفرالدین شاه قاجار بود که صاحب دو پسر، حسن و احمد شد ولی چندصباحی پس از ازدواج درگذشت. با مرگ او، امین الدوله وظیفه نظارت بر تحصیل و حسن تربیت خواهرزادگانش را برعهده گرفت. همسران دوم و سوم معتمدالسلطنه، سلطنت خانم ملقب به محترم السلطنه دختر بدیع الملک میرزا عمادالدوله (ازدواج با معتمدالسلطنه در ۱۹ ربیع الاول ۱۲۹۹ قمری) و بهجت السلطنه دختر میرزا عباس خان قوام الدوله هریک صاحب پسری شدند. همسر دیگر معتمدالسلطنه، تاج الملوک ملقب به ام الخاقان بود که دختر میرزا تقی خان امیرکبیر و عزت الدوله و قبلاً همسر مظفرالدین شاه قاجار بود. تاج الملوک پس از طلاق از مظفرالدین شاه در ۱۲۹۳قمری، با معتمدالسلطنه ازدواج کرد، اما این وصلت دوام چندانی نیافت و پس از مدتی، بدون یافتن فرزند، به جدایی انجامید. معتمدالسلطنه در مجموع صاحب چهار پسر شد:
قوام السلطنه. از مصاحب، غلامحسین (سرپرست)، دایرةالمعارف فارسی، تهران: امیرکبیر، کتاب های جیبی، ۱۳۸۰، ص ۲۵۸۸.
میرزا ابراهیم در جوانی در وزارت استیفا مشغول به کار شد. او در زمان سلطنت ناصرالدین شاه قاجار مستوفی آذربایجان شد و دوازده سال در این سمت، که پیش از این نیز در اختیار خاندانش بود، باقی ماند. او در سال ۱۲۷۰ شمسی به عضویت در دارالشوری کبری منصوب شد و چندی بعد به فرمان شاه پیشکار حاکم فارس شد و مدتی نیز به حکومت گیلان گمارده شد. آخرین شغل او حکومت قزوین بود.
با وجود اینکه بعضی از معاصران معتمدالسلطنه از او به نیکی یاد کرده اند، مورگان شوستر، مستشار مالی آمریکا که در استخدام دولت ایران بود، او را به رشوه گیری و سوء استفاده از مناصبش متهم کرده است. به گفته او، معتمدالسلطنه در امور مالیاتی ایالت آذربایجان اخلال و تقلب می کرد که با آشکار شدن این امر در نتیجه رسیدگی های او، رابطه وثوق الدوله و قوام السلطنه، فرزندان معتمدالسلطنه با شوستر به سردی گرایید.
معتمدالسلطنه در طول عمر خود حداقل چهاربار ازدواج کرد. همسر اول او، طاووس خانم دختر میرزا محمدخان مجدالملک سینکی و خواهر میرزا علی خان امین الدوله، صدراعظم مظفرالدین شاه قاجار بود که صاحب دو پسر، حسن و احمد شد ولی چندصباحی پس از ازدواج درگذشت. با مرگ او، امین الدوله وظیفه نظارت بر تحصیل و حسن تربیت خواهرزادگانش را برعهده گرفت. همسران دوم و سوم معتمدالسلطنه، سلطنت خانم ملقب به محترم السلطنه دختر بدیع الملک میرزا عمادالدوله (ازدواج با معتمدالسلطنه در ۱۹ ربیع الاول ۱۲۹۹ قمری) و بهجت السلطنه دختر میرزا عباس خان قوام الدوله هریک صاحب پسری شدند. همسر دیگر معتمدالسلطنه، تاج الملوک ملقب به ام الخاقان بود که دختر میرزا تقی خان امیرکبیر و عزت الدوله و قبلاً همسر مظفرالدین شاه قاجار بود. تاج الملوک پس از طلاق از مظفرالدین شاه در ۱۲۹۳قمری، با معتمدالسلطنه ازدواج کرد، اما این وصلت دوام چندانی نیافت و پس از مدتی، بدون یافتن فرزند، به جدایی انجامید. معتمدالسلطنه در مجموع صاحب چهار پسر شد:
wiki: ابراهیم معتمدالسلطنه