هورمون

هورمون ماده ای شیمیایی (پروتئینی و استروئیدی) است که مقدار بسایر کم از غدد درون ریز بدن ترشح می شود و به صورت اندام هدف روی سلول های خاصی تاثیر می گذارد و عمل یا اعمال را تنظیم می کند.مقدار هورمون ها توسط ارتباطات پیچیده اعضای دستگاه درون ریز با هم و با دستگاه عصبی تنظیم می شود. از آنجایی که هیپوفیز (غده زیر مغزی) بر روی فعالیت تمامی غدد نظارت دارد و خود هیپوفیز توسط هیپوتالاموس کنترل می گردد میزان ترشحات هورمون ها تنظیم می وشد و اینگونه دستگاه عصبی با دستگاه هورمونی ارتباط پیدا می کنند.
بر اساس ساختار مولکولی در بدن انسان چهار نوع کلی هورمون وجود دارد: هورمون های استروییدی مانند هورمونهای جنسی، آمینو اسیدی، هورمونهایی که از اسیدهای چرب مشتق می شوند و هورمون های پپتیدی. گیرنده های هورمون های آمینو اسیدی در روی سلول های هدف قرار دارد و گیرنده های هورمون های استروییدی در سطح سلول قرار دارند.
بر اساس اندام تولیدکننده هورمون در بدن انسان مانند: هورمونهای هیپوفیزی، هورمونهای تیروئیدی، هورمونهای غده فوق کلیوی، هورمونهای جنسی و …
بر اساس محل ترشح: غدد درونریز مانند هیپوفیز، هیپوتالاموس و تیروئید فوق کلیه، معده دوازدهه(ابتدای روده باریک)اپی فیز، کبد تخمدان ها در زنان، غدد برون ریز مانند غدد بزاقی، اشکی و پستان(درزنان) و پانکراس و کبد و بیضه ها (در مردان).
اندام هدف عبارت است از مجموعه خاصی از سلول های حساس به یک هورمون.(به عبارت دیگر هورمون های ترشح شده فقط فعالیت آن سلول را کنترل میکند.)
به روش های مختلفی می توان هورمونها را تقسیم بندی کرد بر اساس ساختار، اندام تولیدکننده یا محل ترشح
این هورمون ها دارای هسته ای هستند که از کلسترول مشتق می شوند. هورمون های قشر فوق کلیه (کورتیزول و آلدوسترون)، هورمون های تخمدان ها (استروژن و پروژسترون)، هورمون بیضه ها تستوسترون و هورمون جفت استروژن و پروژسترون به طور کلی هورمون های غدد تولید مثل و متابولیت های فعال ویتامین D جزو این دسته اند.

هورمون (hormone)
در زیست شناسی، مادۀ شیمیایی که توسط غدد درون ریزو یاخته های عصبی تخصص یافته ترشح می شود و در تنظیم اعمال بدن دخالت دارد. هورمون ها توسط جریان خوندر بدن پخش می شوند تا روی اعضای هدف اثر بگذارند. غده های اصلی بدن عبارت اند از تیروئید، پاراتیروئید، هیپوفیز، غدد فوق کلیوی، لوزالمعده، تخمدانو بیضه. در کلیه ها، کبد، دستگاه گوارش، تیموس(در گردن)، جسم صنوبری(در مغز) و جفتنوزاد هم یاخته های ترشح کنندۀ هورمون وجود دارد. هیپوتالاموس، که در قاعدۀ مغز به هیپوفیز متصل می شود، مرکز کنترل برای تنظیم کلی ترشح هورمون هاست؛ هورمون های تیروئید سرعت واکنش های شیمیایی بدن را تعیین می کنند؛ هورمون های غدد فوق کلیوی جاندار را برای رویارویی با تنش ها آماده می کنند (پدیدۀ جنگ و گریز)؛ هورمون های استروژن و پروژسترون فعالیت های جنسی را کنترل می کنند. پاسخ ایجادشده توسط هورمون ها کندتر از پیام های ارسال شده توسط یاخته های عصبیاست. پاسخ به هورمون ها مدت بیشتری ادامه پیدا کند. نمونه های دیگری از هورمون ها عبارت اند از انسولینو گلوکاگنلوزالمعده که در تنظیم قند خون دخالت دارند. اِی دی اچهیپوفیز غلظت ادرار تولیدشده در کلیه را تنظیم می کند. هورمون محرک فولیکول ها(اف اس اچ) و هورمون زرده ساز (ال اچ) هیپوفیز در حیوانات ماده چرخۀ قاعدگیرا تنظیم می کنند. آدرنالین غدد فوق کلیۀ بدن را برای افزایش فعالیت آماده می کنند. گیاهان هم انواعی از مواد شیمیایی تولید می کنند که رشد و تکامل گیاه را تنظیم می کنند و می توان آن ها را هورمون نامید.