علوم شناختی

علوم شناختی اصطلاحی گنگ و اشتباه برای «دانش ذهن شناسی» (دانشهای شناخت ذهن) است که توسط اولریک نیسر انتخاب شده و به طور ساده به صورت «پژوهش علمی دربارهٔ ذهن و مغز» تعریف می شود، شاخه ای میان رشته ای که از رشته های مختلفی مانند روان شناسی، فلسفه ذهن، عصب شناسی، زبان شناسی، انسان شناسی، علوم رایانه و هوش مصنوعی تشکیل شده است. این علم به بررسی ماهیت فعالیت های ذهنی مانند تفکر، طبقه بندی و فرایندهایی که انجام این فعالیت ها را ممکن می کند می پردازد. به صورت مشخص تر از جمله اهداف اصلی این رشته پژوهش در زمینه بینایی، تفکر و استدلال کردن، حافظه، توجه، یادگیری، و مباحثی مربوط به زبان است.
پژوهشکده علوم شناختی پژوهشگاه دانشهای بنیادی (مرکز فیزیک نظری و ریاضیات)
دانشگاه تهران
دانشگاه اصفهان
دانشگاه شهید چمران اهواز (گرایش ذهن، مغز، تربیت)
پژوهشکده علوم شناختی (غیرانتفاعی)
پژوهشکده علوم شناختی دانشگاه شهید بهشتی
دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی دانشگاه تبریز (شهید مدنی آذربایجان)
دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی دانشگاه فردوسی مشهد
دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی دانشگاه سمنان
دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی دانشگاه کردستان
مرکز تحقیقات سیستم های هوشمند و علوم شناختی دانشگاه آزاد اسلامی واحد قزوین (مرکز فناوری و نوآوری سینتک)
محققین این رشته در ابتدا سعی داشتند که تفکر انسان را به اجزاء کوچکتری تقسیم کرده، و قوانین و گرامر مشخصی برای کنار هم قرار گرفتن این اجزا بیابند. به عقیده آن ها تفکرات مختلف ناشی از آرایش های مختلف این واحدهای کوچک تر فکری بود. بعدها این نحوه بررسی زیر سؤال رفت و نظریاتی مطرح شد که بر اساس آن ها، منشأ ادراکات مختلف، کم یا زیاد شدن شدت اتصالات خاصی در مغز شناخته می شود.
دانشی با تمرکز بر ساخت مدلهایی که بتواند عملکردهای شناختی و رفتار مغز انسان را توصیف کند. انواع مدل های شناختی بسیار گسترده اند. از جمله مدلسازی های ریاضی، کامپیوتری، مفهومی و …این شاخه از علوم شناختی را می توان فنی ترین شاخه این علم دانست.
روان شناسی شناختی به بررسی فرایندهای درونی ذهن از قبیل حل مسئله، حافظه، ادراک، شناخت، زبان و تصمیم گیری می پردازد. موضوعاتی از این قبیل که انسان چگونه و با چه ساختاری به درک، تشخیص و حل مسئله می پردازد و این که ذهن چگونه اطلاعات دریافتی از حواس (مانند بینایی یا شنوایی) را درک می کند یا اینکه حافظه انسان چگونه عمل می کند و چه ساختاری دارد از عمده مسائل قابل توجه دانشمندان این رشته است. این موضوع ها با استفاده از روش تحقیق علمی و بررسی موارد قابل مشاهده دنبال می شود و از این طریق فرایندها و پدیده های ذهنی مانند باور، خواست و انگیزش مورد مطالعه قرار می گیرد.