کلمه جو
صفحه اصلی

تهجد


مترادف تهجد : احیا، بیتوته، بیداری، شب بیداری، شب زنده داری، مساهرت

مترادف و متضاد

احیا، بیتوته، بیداری، شببیداری، شبزندهداری، مساهرت


فرهنگ فارسی

خوابیدن درشب، بیدارشدن درشب، شب زنده داری، برای عبادت کردن ونمازخواندن، نمازشب
۱- ( مصدر ) خوابیدن در شب . ۲ - بیدارشدن در شب ( اضداد ) . ۳ - ( اسم ) شب بیداری شب زنده داری . جمع : تهجدات .

فرهنگ معین

(تَ هَ جُّ ) [ ع . ] (مص ل . ) ۱ - خوابیدن در شب ، بیدار شدن در شب ، شب زنده داری . ۲ - نماز شب .

لغت نامه دهخدا

تهجد. [ ت َ هََ ج ْ ج ُ ] ( ع مص ) خفتن شب. ( زوزنی از یادداشت بخط مرحوم دهخدا ). خفتن به شب.( از تاج المصادر بیهقی ) ( از ترجمان جرجانی ترتیب عادل بن علی ). به شب خفتن. ( منتهی الارب ) ( ناظم الاطباء ) ( از اقرب الموارد ). در شب خفتن. ( غیاث اللغات ) ( آنندراج ). || بیدار بودن به شب. ( ترجمان جرجانی ترتیب عادل بن علی ). بیدار بودن به شب. ( تاج المصادر بیهقی ) ( زوزنی ) ( از منتهی الارب ) ( از ناظم الاطباء ).در شب بیدار شدن. ( غیاث اللغات ) ( آنندراج ). به شب بیدار شدن. ( از صحاح ): تهجد القوم ؛ بیدار شدن مردم برای نماز یا جز آن. ( از اقرب الموارد از لسان العرب ). نماز نافله گزاردن. ( یادداشت بخط مرحوم دهخدا ). || ( اِ ) از اضداد است و منه قیل : لصلوة اللیل التهجد. ( منتهی الارب ) ( ناظم الاطباء ). نماز شب. ( از اقرب الموارد ). مجازاً به معنی نمازی که صلحا بعد از نصف شب از خواب برخاسته هشت رکعت ، یا مع وتر، یازده یا زیاده از این می گزارند. ( غیاث اللغات ) ( آنندراج ).نماز شب. صلوة اللیل. ( یادداشت بخط مرحوم دهخدا ).

فرهنگ عمید

۱. شب زنده داری، بیدار ماندن در شب برای نماز و عبادت.
۲. [مجاز] نماز شب.
۳. [قدیمی] خوابیدن در شب.
۴. [قدیمی] بیدار شدن در شب. &delta، در معنای ۱ و ۲ از اضداد است.

۱. شب‌زنده‌داری؛ بیدار ماندن در شب برای نماز و عبادت.
۲. [مجاز] نماز شب.
۳. [قدیمی] خوابیدن در شب.
۴. [قدیمی] بیدار شدن در شب. Δ در معنای ۱ و ۲ از اضداد است.


دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] شب زنده داری برای عبادت را تَهَجُّد گویند. از این عنوان در باب صلات و صوم به مناسبت سخن رفته است.
این واژه از ریشه ه ج د است. راغب اصفهانی و طَبْرِسی اصل هُجود را به معنای «خوابیدن » دانسته اند، اما به گفته جوهری این واژه از اضداد است، چون در لغت به دو معنای «در شب خفتن » و «در شب بیدار شدن » آمده است.

مراد از تهجّد در اصطلاح
مراد از آن در فقه، شب زنده داری جهت اقامه نماز شب، تلاوت قرآن، ذکر خداوند و طلب مغفرت است.
واژۀ تهجّد در روایات و نیز کلمات فقها در خصوص نماز شب، زیاد به کار رفته است؛ به گونه ای که مراد از آن هنگام اطلاق، همان نماز شب است.

تعریف متهجد
متهجِّد کسی است که شبانگاه برای برپا داشتن نماز از خواب بر می خیزد.

واژه تهجد در قرآن
...
[ویکی اهل البیت] این دو عنوان اخلاقی(شب زنده داری و نماز شب) در منابع قرآنی، روایی و اخلاقی با تعابیری چون «تهجد»، به معنی اعمالی که پس از بیدار شدن از خواب گزارده می شود. و «سهر» به معنای بیدار ماندن در شب و «قیام اللیل» به معنای به پاخواستن در شب برای عبادت مطرح شده است و بسیار ملازم هم هستند گرچه یکی نمی باشند؛ زیرا واژه های مذکور به معنی عبادت در شب ها (هر عبادتی گرچه خدمت به بیمار و شیردادن بچه) در فاصله ی پس از نماز عشاء تا اذان صبح است؛ گرچه از نظر زمانی، نیمه ی شب بهتر است. همان طور که نماز شب، برترین اعمال شب زنده داران است.
ریشه واژه تهجّد «ه ج د» از اضداد است که هم به معنای در شب خفتن آمده و هم در شب بیدار بودن. مراد از آن در فقه، شب زنده داری جهت اقامه نماز شب، تلاوت قرآن، ذکر خداوند و طلب مغفرت است.
واژه تهجّد در روایات و نیز کلمات فقها در خصوص نماز شب، زیاد بکار رفته است؛ به گونه ای که مراد از آن هنگام اطلاق، همان نماز شب است. به کسی که عمل تهجّد را بجا می آورد «متهجّد» گویند.
خداوند در قرآن کریم رسول اکرم صلی الله علیه و آله را امر به تهجّد کرده که مراد از آن نماز شب است. بر اساس این آیه کریمه، نماز شب بر پیامبر صلی الله علیه و آله واجب است و این حکم از اختصاصات آن حضرت به شمار می رود. (رجوع شود به: اختصاصات النبی)
از این عنوان در فقه در باب صلات و صوم به مناسبت سخن رفته است. تهجّد به ویژه هنگام سحر جهت عبادت و تلاوت قرآن، استغفار، خواندن نمازهای مستحب بخصوص نماز شب و غیر آن از اعمال عبادی، مستحب مؤکّد است؛ چنان که در شب هایی خاص، همچون شب جمعه، عید قربان و فطر، نیمه شعبان و شب های قدر استحباب ویژه دارد.
علمای اخلاق چون مرحوم فیض و مرحوم ملکی تبریزی و جناب نراقی و امام خمینی شب زنده داری را در چند مصداق عبادی چون دعا و قرائت قرآن و به ویژه نماز شب خلاصه کرده اند، اما حقیقت این است که در منابع اسلامی، مصادیق شب زنده داری بیشتر از نماز شب است:
امام باقر علیه السلام از جد خود نقل فرمود که برای خدای تعالی نداکننده ای است که در سحرها فریاد میزند که آیا خواننده ای هست که او را جواب دهم و حاجت و نیازمندیش را برآورم، استغفارکننده ای می باشد که من او را بیامرزم، طلب کننده ای هست که او را عطا کنم.

[ویکی فقه] تهجد (قرآن). تهجد، به معنای بیدار شدن در شب برای نماز و ذکر خداست. در این مدخل از واژه «تهجد» و جمله هایی مانند «و من آنای اللیل فسبح» و «قم اللیل» استفاده شده است.
۱. ↑ ترتیب العین، فراهیدی، ج۳، ص۳۸۵.
فرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «تهجد».
...

پیشنهاد کاربران

- شب بیداری
شب زنده داری

تهجد تحقق مرتبه عالی در مرتبه دانی
هر انچه که از صفت رحمانیه حق را در مرتبه پایین تر محقق بشود را تهجد گویند
مانند صفت جود
که اگر انسان بتواند صفت جود خداوند را در حق دیگر انسان ها یا موجودات پیاده کند را به تعبیری تهجد صورت گرفته . . .

بنام خدا
با سلام، معنی لغوی تهجد یعنی بیدار شدن فرد از خواب در نیمه شب و سپس خوابیدن و معنی مجازی یعنی کسی که جهت اقامه نماز شب از خواب بیدار شده و پس از اقامه یازده رکعت وتر یا نماز شب دوباره بخوابد.
با سپاس.

بنام خدا
باسلام، لازم به ذکر هست که شب زنده داری یعنی بدون خوابیدن ، بیدار ماندن میباشد و لی در مورد تهجد ابتدا خوابیدن و سپس بیدار شدن جهت امری یا کاری ، که بیشتر معنی ان معطوف به بیدار شدن جهت اقامه نماز شب که برای رسول اکرم ( ص ) واجب و بقیه مسلمین مستحب هست پس بیداری پس از خواب معنی اصلی تهجد میباشد و با شب زنده داری همخوانی ندارد.
از دوستان فرهیخته استدعا دارد که به سایت رهروان ولایت توجهی بفرمایند چون مطالب بسیار مهمی در ان سایت مطرح میشود که خواننده را به فکر وا میدارد . برخی مطالب ان را در کمتر کتابی میتوان یافت و مسایل فقهی توسط ولی امر مسلمین جهان ، مقام معظم رهبری و اکثر علمای عظام به نحوی ساده ومفید ومختصر شرح داده شده است و برخی مطالب در خصوص افرینش و عالم غیب که انسان را بیدار کرده و در زندگی فردی موثر هست. با کمال تشکر.


کلمات دیگر: