کلمه جو
صفحه اصلی

اذان سوم

دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] اذان سوم به اذان بدعت برای نماز جمعه و اذان برای نماز عصر پس از نماز جمعه را گویند و از آن در باب صلات بحث شده است.
تعبیر اذان دوم و سوم در کلمات فقها آمده است، لیکن در این که مراد از این دو تعبیر، یکی است یا دو تا و در صورت تعدّد، حکم آن دو چیست، اختلاف است. برخی، اذان سوم را اذان برای نماز عصر روز جمعه در صورت جمع میان آن و نماز جمعه دانسته اند، و سوم بودن آن یا نسبت به اذان صبح و ظهر یا جمعه است، و یا نسبت به اذان ظهر یا جمعه و اقامه آن، و منظور از اذان دوم، اذان بدعت است.
برخی دیگر، دو تعبیر را یکی دانسته اند و آن را همان اذانی می دانند که عثمان یا معاویه برای نماز جمعه افزون بر اذان مشروع نماز، بدعت نهاده اند. سوم بودن آن نسبت به اذان ظهر و اقامه جمعه یا نسبت به اذان صبح و ظهر، و دوم بودن آن نسبت به اذان ظهر است. البته در این که اذان بدعت اذانی است که پیش از آمدن خطیب نماز جمعه به مسجد گفته می شود یا اذانی که هنگام نشستن وی بر منبر برای ایراد خطبه گفته می شود، اختلاف است.
حکم تکلیفی اذان سوم
چنانچه منظور از اذان سوم، همان اذان دوم (اذان بدعت) باشد، غیر مشروع و گفتن آن به قصد مشروعیّت، حرام است و بدون این قصد، در حرمت و کراهت آن اختلاف است. قول به حرمت را به اکثر، بلکه به همه متأخّران نسبت داده اند.
حکم اذان سوم به معنای اذان برای نماز عصر روز جمعه، از حیث حرمت و کراهت، مورد اختلاف است.


[ویکی حج] اذان سوم اذانی که در سده های نخستین قمری پیش از اذان نماز جمعه گفته می شد. بنابر دیدگاه مشهور، سنّتِ خواندن اذان سوم را عثمان بن عَفّان به وجود آورد. این اذان در محلی به نام زَوراء گفته می شد. اذان سوم را از آن رو به این نام خوانده اند که در روز جمعه با محاسبه اذان نماز صبح و اذان نماز جمعه سومین اذان بود. برخی نیز وجه تسمیه آن را برپایه اذان و اقامه نماز جمعه می دانند.
فقیهان اهل سنت به جهت آنکه سیره خلفای راشدین را حجت می دانند، اذان سوم را عملی مشروع و برخی مستحب می دانند؛ اما فقیهان شیعه معتقدند که برای نماز جمعه دو اذان تشریع نشده است. بنابراین خواندن اذان سوم بدعت و حرام است. امروزه خواندن اذان سوم در برخی کشورهای اسلامی رایج است.
از زمان پیامبر اسلام(ص) تا دوران عثمان بن عَفّان، پس از جای گرفتن خطیب بر منبر و پیش از آغاز خطبه، اذان نماز جمعه گفته می شد؛ اما در سال هفتم خلافت عثمان یا سال ۳۰ق به دستور وی، پیش از نماز جمعه، اذانی دیگر در زَوراء گفته شد تا مردم پیش از آمدن امام جمعه برای نماز گرد آیند و سپس این روش تداوم یافت. مقصود از زوراء را جای های گوناگون دانسته اند: خانه عثمان در مدینه، خانه ای نزدیک مسجد، محلی در بازار مدینه نزدیک مسجد، سنگی بزرگ کنار در مسجد.


کلمات دیگر: