ابن شهاب زهری

رجوع شود به:زهری، محمد بن مسلم مدنی (۵۱ـ۱۲۴ق)

[ویکی فقه] أبو بکر محمد بن مسلم بن عبید الله بن شهاب، معروف به زُهری از جمله تابعان پیامبر اسلام(ص) و جزو علمای عصر خود و سنی مذهب بود.او در عین حالی که از علما و بزرگان اهل سنت بود، روایت های مختلفی را از امام سجاد(ع) نقل کرده است که در برخی منابع روایی شیعی ذکر شده اند.
أبو بکر محمد بن مسلم بن عبید الله بن شهاب، معروف به زُهری از مادری به نام عائشه که او نیز از خاندان ابن شهاب بود، به دنیا می آید. زُهری به جهت این که برخی از صحابه پیامبر اسلام(ص) را درک کرده است؛ از جمله تابعان حساب شده است. او در مدینه زندگی می کرده و در برهه ای به شام رفته و در آن جا اقامت کرد. از او به عنوان عالم عصر خود یاد شده است، عالمی که روایات بسیاری را در ذهن خود داشته و از بسیاری نقل حدیث می کرده و بسیاری نیز از او نقل حدیث می کرده اند. بنابر اتفاق شیعه او دارای مذهب سنی است. او در عین این که از علما و بزرگان اهل سنت بود، روایت های مختلفی را از امام سجاد(ع) و دیگر امامان نقل کرده است که در برخی منابع روایی شیعی ذکر شده اند.
جایگاه زهری در نزد عالمان شیعی
این نقل روایات از یک عالم سنی، تنها به جهت نقل این روایات نبوده، بلکه نوعی اعتنا به این روایات وجود داشته است؛ لذا برخی از علمای شیعی او را جزو دوست داران امام سجاد(ع) معرّفی کرده اند، و از او به عنوان یکی از اصحاب امام زین العابدین(ع) و امام صادق(ع) یاد شده است. به عنوان نمونه در مورد زهری گفته شد:«زهری اگر چه از علمای اهل سنت است، اما از این روایت (بحث در یک روایت خاص می باشد) و روایت های دیگر به دست می آید که او از دوست داران علی بن حسین(ع) بوده و ایشان را بزرگ می داشت». علاوه بر این نقل قول ها و گفتارها، روایاتی نیز وجود دارد که این محبت و احترام را گاه به صراحت و گاه به صورت ضمنی بیان داشته است:عِمران بن سُلَیم نقل می کند:زُهری هرگاه از علی بن الحسین(ع) حدیثی نقل می کرد، می گفت:زین العابدین برایم حدیث فرمود. سفیان بن عیینه به او گفت:برای چه به علی بن الحسین، زین العابدین می گویی؟ زهری پاسخ داد:برای این که از سعید بن مسیّب شنیدم که از ابن عبّاس نقل نمود:رسول خدا(ص) فرمود:«هر گاه قیامت بر پا شود منادی ندا می کند:کجاست زین العابدین؟ پس گویا من به فرزندم علی بن الحسین بن علی بن ابی طالب می نگرم و می بینم که از بین صفوف گام بر می دارد و در جلو حاضر می شود». سفیان بن عیینه می گوید:به زهری گفته شد:چه کسی در دنیا زاهدترین مردم است؟ او پاسخ داد:علی بن الحسین(ع)؛ زیرا در وقتی که بین آن حضرت و محمّد بن حنفیّه راجع به صدقات امیر المؤمنین علی(ع) منازعه بود، به آن جناب عرض شد، اگر نزد ولید بن عبد الملک که بین او و محمّد دوستی است و با شما کدورت دارد روید شرّ او و کدورتش با شما برطرف می شود. راوی گفت:این پیشنهاد را من زمانی به امام نمودم که هم حضرت و هم ولید در مکّه بودند، باری امام به من فرمودند:وای بر تو، آیا در حرم خدا از غیر خدای عزّ و جلّ چیزی بخواهم؟ من خوش ندارم که از خالق دنیا، دنیا را بخواهم، چه رسد به آن که آن را از مخلوقی مثل خود بخواهم. زهری می گوید:خداوند متعال هیبت و رعبی از آن حضرت در دل ولید انداخت که به نفع امام و بر ضرر محمّد بن حنفیّه حکم نمود». اما در مورد روایاتی که از زهری نقل شده است باید گفت:از آن جا که برخی از کتاب های موثّق شیعه از او روایت نقل کرده اند. البته باید توجه داشت که صاحبان این کتاب ها تلاش کرده اند تنها از راویان موثق نقل روایت کنند؛ بنابر این وجود نام ابن شهاب در بسیاری از روایات - که ذکرش گذشت- و همچنین علمای علم رجال نیز از او به بدی یاد نکرده اند، بلکه او را محب اهل بیت(ع) دانسته اند؛ می توان روایات او را معتبر دانست و اگر روایاتش از جهت متن و محتوا مخالف قرآن و روایات معتبر دیگر نباشد، می توان آنها را پذیرفت.ابن شهاب زُهری در سال ۱۲۴ هجری از دنیا،رفت و در شام دفن شد.