اراده جدی

[ویکی فقه] اراده جدی به قصد فهماندن معنای مورد نظر از لفظ برای مخاطب اطلاق می شود.
اراده جدی، مقابل اراده استعمالی می باشد و عبارت است از اراده متکلم به بیان هدف اصلی و مراد جدی کلام خود برای مخاطب، که امکان دارد همان مدلول استعمالی کلام و یا غیر آن باشد.
توضیح
اراده متکلم نسبت به آوردن الفاظ در کلام خود، به اراده استعمالی و جدی تقسیم شده است.اراده استعمالی یعنی اراده آوردن الفاظ به قصد بیان معنای موضوع له آن ها که به مجرد شنیدن لفظ در ذهن مخاطبِ عالم به وضع نقش می بندد. اما در اراده جدی، متکلم بیان می کند که مدلول استعمالی الفاظ نیز به طور جدی مراد او قرار گرفته است؛ یعنی هدف اصلی خود را از آوردن کلام برای مخاطب بیان می نماید، برای مثال، وقتی متکلم می گوید: «اکرم کل عالم»، معنای وجوب اکرام همه علما ، که اراده استعمالی متکلم نیز به آن تعلق گرفته است، در ذهن مخاطب نقش می بندد، حال اگر متکلم قید دیگری در سخنانش نیاورد، مخاطب پی می برد که اراده جدی متکلم نیز به همین معنا تعلق گرفته است، زیرا اصل عقلایی بر تطابق اراده جدی و اراده استعمالی دلالت می کند. اما اگر متکلم، کلام دیگری آورد و گفت: «لا تکرم زیدا العالم»، مخاطب پی می برد که هر چند مراد استعمالی متکلم بر اکرام همه علما دلالت می نماید، اما از اول مراد جدی او این نبوده و اکرام زید را به طور جدی نمی خواسته است و این مطلب از جمله بعدی او به دست می آید.
تفکیک اراده جدی و استعمالی
در جملات اخباری کنایی و اوامر امتحانی، این دو اراده به روشنی از هم تفکیک می گردد:أ) در کنایات، مثل «زید کثیر الرماد»، اراده استعمالی نسبت به لفظ «زید» و «کثیر الرماد» این است که هر دو در معنای حقیقی استعمال شده اند، اما مراد جدی از آن ها سخاوت زید است؛ب) در اوامر امتحانی، مثل امر به ذبح اسماعیل علیه السّلام اراده استعمالی به ذبح تعلق گرفته است، اما مراد جدی، امتحان حضرت ابراهیم است.
نکته
...