[ویکی فقه] آل قفطان. آل قفطان یا آلِ قَزْوینی، خاندانی علمی و ادبی از نیمۀ دوم سده ۱۲ تا میانه های سدۀ ۱۴ق/۱۸ تا ۲۰ در نجف، حِلّه و پیرامون آن است.
از آن رو این خاندان را قزوینی گفته اند که بنیانگذار آن، اهل قزوین بوده و برای فراگیری علوم دینی به نجف هجرت کرده و در آن جا ساکن گشته است و فرزندان و نوادگان او نیز در همان سرزمین مقیم شده اند. آنان را به سبب سکونت در نجف و حِلّه «نجفی» و «حِلّی» نیز خوانده اند و چون از زید بن علی بن حسین (علیه اسلام) نسب می برند، نام خانوادگی آنان «حسینی» است.از آل قزوینی عالمان، فقیهان و ادیبان بزرگ و نام آوری برخاسته اند که هر کدام در دوران خود نقش مؤثری در گسترش علوم دینی و آموزش مذهبی مردم داشته اند. با این که عالمان این خاندان عموماً فقیه و محدّث بوده اند، در ادب به ویژه شعر عربی نیز شهرت داشته اند و محافلِ ادبی آنان پیوسته کانون گرم ادیبان و شاعران بوده است. دانشمندان آل قزوینی در تشویق و ترغیب شاعران و نویسندگان و گسترش و غنای شعر و ادب عربی نقش بسزایی داشته اند و بسیاری از آنان از سرِ ادب پروری، جوایزی به سخن سرایان و نویسندگان می بخشیدند.
امین، سیدمحسن، اعیان الشّیعه، ج۴، ص۱۰۲، بیروت، ۱۴۰۳ق.
کسانی از عالمان قزوینی که بیش و کم شناخته شده اند، اینانند:
← سیداحمد بن محمد
(۱) آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه.(۲) آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، طبقات اعلام الشّیعه (فی القرن الثالث عشر)، مشهد، ۱۴۰۴ق، ۲/۱۱۴-۱۱۵، ۱۶۹-۱۷۰، ۲۶۹-۲۷۱، ۸۹۲-۸۹۳.(۳) آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، طبقات اعلام الشّیعه (فی القرن الرّابع عشر)، قسم دوم از جزء اول، ص۲۲۷-۲۲۸، ۳۴۴، ۶۶۱، ۷۰۰-۷۰۱، ۸۹۲-۸۹۳، ۹۳۷.(۴) آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، مصقّی المقال، ۱۳۷۸ق، ص۴۷۵.(۵) امین، سیدمحسن، اعیان الشّیعه، بیروت، ۱۴۰۳ق.(۶) امینی، عبدالحسین، شهداء الفضیلة، قم، ص۳۵۱.(۷) بحرالعلوم، محمدمهدی، رجال، تهران، ۱۳۶۳ش.(۸) بغدادی، اسماعیل پاشا، هدیّة العارفین، استانبول، ۱۹۵۵م، ۲/۴۸۵.(۹) تبریزی، علی، علماء معاصرین، تهران، ۱۳۶۶ق، ص۶-۱۱.(۱۰) حرزالدّین، محمد، معارف الرجال، قم، ۱۴۰۵ق، ۱/۶۹-۷۱، ۱۲۳-۱۲۵، ۱۵۸-۱۶۲، ۲/۲۲۸-۲۸۴، ۳/۱۱۰-۱۱۵، ۲۳۴.(۱۱) زرکلی، خیرالدّین، الاعلام، بیروت، ۱۹۸۴م، ۲/۱۴۳، ۳/۱۹۸، ۷/۳۱۴.(۱۲) قمی، عباس، فوائدالرضویّة، ص۶۷۴-۶۷۶.(۱۳) قمی، الکنی و الالقاب، تهران، ۱۳۹۷ق، ۳/۶۲-۶۴.(۱۴) کحّاله، عمررضا، معجم المؤلفین، بیروت.(۱۵) موسوی، محمدمهدی، احسن الودیعة، بغداد، ۱/۸۵-۸۹.(۱۶) نوری، حسین، مستدرک الوسائل، قم، ۳/۴۰۰.(۱۷) نوری، حسین، نجم ثاقب، تهران، ص۳۶۴-۳۶۶.
از آن رو این خاندان را قزوینی گفته اند که بنیانگذار آن، اهل قزوین بوده و برای فراگیری علوم دینی به نجف هجرت کرده و در آن جا ساکن گشته است و فرزندان و نوادگان او نیز در همان سرزمین مقیم شده اند. آنان را به سبب سکونت در نجف و حِلّه «نجفی» و «حِلّی» نیز خوانده اند و چون از زید بن علی بن حسین (علیه اسلام) نسب می برند، نام خانوادگی آنان «حسینی» است.از آل قزوینی عالمان، فقیهان و ادیبان بزرگ و نام آوری برخاسته اند که هر کدام در دوران خود نقش مؤثری در گسترش علوم دینی و آموزش مذهبی مردم داشته اند. با این که عالمان این خاندان عموماً فقیه و محدّث بوده اند، در ادب به ویژه شعر عربی نیز شهرت داشته اند و محافلِ ادبی آنان پیوسته کانون گرم ادیبان و شاعران بوده است. دانشمندان آل قزوینی در تشویق و ترغیب شاعران و نویسندگان و گسترش و غنای شعر و ادب عربی نقش بسزایی داشته اند و بسیاری از آنان از سرِ ادب پروری، جوایزی به سخن سرایان و نویسندگان می بخشیدند.
امین، سیدمحسن، اعیان الشّیعه، ج۴، ص۱۰۲، بیروت، ۱۴۰۳ق.
کسانی از عالمان قزوینی که بیش و کم شناخته شده اند، اینانند:
← سیداحمد بن محمد
(۱) آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه.(۲) آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، طبقات اعلام الشّیعه (فی القرن الثالث عشر)، مشهد، ۱۴۰۴ق، ۲/۱۱۴-۱۱۵، ۱۶۹-۱۷۰، ۲۶۹-۲۷۱، ۸۹۲-۸۹۳.(۳) آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، طبقات اعلام الشّیعه (فی القرن الرّابع عشر)، قسم دوم از جزء اول، ص۲۲۷-۲۲۸، ۳۴۴، ۶۶۱، ۷۰۰-۷۰۱، ۸۹۲-۸۹۳، ۹۳۷.(۴) آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، مصقّی المقال، ۱۳۷۸ق، ص۴۷۵.(۵) امین، سیدمحسن، اعیان الشّیعه، بیروت، ۱۴۰۳ق.(۶) امینی، عبدالحسین، شهداء الفضیلة، قم، ص۳۵۱.(۷) بحرالعلوم، محمدمهدی، رجال، تهران، ۱۳۶۳ش.(۸) بغدادی، اسماعیل پاشا، هدیّة العارفین، استانبول، ۱۹۵۵م، ۲/۴۸۵.(۹) تبریزی، علی، علماء معاصرین، تهران، ۱۳۶۶ق، ص۶-۱۱.(۱۰) حرزالدّین، محمد، معارف الرجال، قم، ۱۴۰۵ق، ۱/۶۹-۷۱، ۱۲۳-۱۲۵، ۱۵۸-۱۶۲، ۲/۲۲۸-۲۸۴، ۳/۱۱۰-۱۱۵، ۲۳۴.(۱۱) زرکلی، خیرالدّین، الاعلام، بیروت، ۱۹۸۴م، ۲/۱۴۳، ۳/۱۹۸، ۷/۳۱۴.(۱۲) قمی، عباس، فوائدالرضویّة، ص۶۷۴-۶۷۶.(۱۳) قمی، الکنی و الالقاب، تهران، ۱۳۹۷ق، ۳/۶۲-۶۴.(۱۴) کحّاله، عمررضا، معجم المؤلفین، بیروت.(۱۵) موسوی، محمدمهدی، احسن الودیعة، بغداد، ۱/۸۵-۸۹.(۱۶) نوری، حسین، مستدرک الوسائل، قم، ۳/۴۰۰.(۱۷) نوری، حسین، نجم ثاقب، تهران، ص۳۶۴-۳۶۶.
wikifeqh: آل_قفطان