مترادف خشت : آجر خام، نیزه کوچک
خشت
مترادف خشت : آجر خام، نیزه کوچک
فارسی به انگلیسی
sun-dried brick
adobe
فارسی به عربی
ادوبی , طابوقة , مضرب
مترادف و متضاد
خشت، خشت خام، خاک مخصوص خشت سازی
خشت، آجر، اجر گوشه گرد
خشت، الماس، لوزی، خال خشتی، زمین بیس بال
خشت، خفاش، چوب، چوگان، چماق، شبکور، شب پره، عصا، گل اماده برای کوزه گری، لعاب مخصوص ظروف سفالی، چوگاندار، نیمهیاپارهاجر، ضربت
خشت، شمش، قالب
خشت، پیکان، نیزه، سنان، نیزه ای، سخمه، نیزه دار
۱. آجر خام
۲. نیزهکوچک
فرهنگ فارسی
۱ - یکی از بخشهای شهرستان کازرون دارای نخلستانهای بسیار و خرمای آن معروف است .۲ - مرکز بخش مزبور که قریب ۱۵٠۸ تن سکنه دارد.
( اسم ) ۱ - آجر خام آجر ناپخته . یا خشت پخته . آجر . یا خشت پیروزه کاشی . ۲ - نوعی سلاح در جنگهای قدیم که عبارت بود از نیزه ای کوچک که بسوی دشمن پرتاب میکردند . ۳ - ورقی در بازی گنجفه که شکل خشت بر آن منقوش است .
دهی است از دهستان اشکنان بخش گاوبندی شهرستان لار واقع در پنجاه و چهار گزی خاور گاوبندی .
( اسم ) ۱ - آجر خام آجر ناپخته . یا خشت پخته . آجر . یا خشت پیروزه کاشی . ۲ - نوعی سلاح در جنگهای قدیم که عبارت بود از نیزه ای کوچک که بسوی دشمن پرتاب میکردند . ۳ - ورقی در بازی گنجفه که شکل خشت بر آن منقوش است .
دهی است از دهستان اشکنان بخش گاوبندی شهرستان لار واقع در پنجاه و چهار گزی خاور گاوبندی .
فرهنگ معین
(خِ ) (اِ. ) ۱ - آجر خام . ۲ - نیزة کوچک . ۳ - یکی از نقش های چهارگانة ورق بازی . ،~ در آب زدن کنایه از: کار بیهوده کردن .
لغت نامه دهخدا
خشت. [ خ ِ ] ( اِ ) آجر خام و ناپخته . ( از برهان قاطع ) ( از ناظم الاطباء ). پاره ای گل که آن را در قالبی ریزند و چون شکل قالب بخود گرفت قالب را از آن خارج کنند وسپس آن پاره گل ، شکل قالب گرفته ، را در آفتاب گذارند تا خشک شود و بعد آن را در ساختمانها بکار برند. می گویند خشت بهتر از آجر عایق گرما و صدا است. این پاره گل را گاه به جای «خشت « »خشت خام » نیز می گویند و چون خشت خام را بپزند آجر میشود. لَبِن :
مغ از نشاط سبدچین که مست خواهد شد
کند برابر چرخشت خشت بالینا.
نه دیوار خشت و نه آهن درا.
نه خشت و نه آب و نه دیوار گر.
وگر چند پوشیده باشی برنج
سرانجام جای تو خاکست و خشت
جز از تخم نیکی نبایدت کشت.
از این پس مرا خشت بالین کنید.
شاخی که ز گلزاری بردند به غداری.
که هر خشت ده من بر آمد بسنگ.
بر ان کالبد بازناید دگر.
بدان کان از سر کشور خدائیست.
چون خشت گل در آبدان از دست بنا ریخته.
گر بخشت و بسپر میر کیائید همه.
یکی خشت از زر یکی خشت سیم.
گمان برد کامد بقصر بهشت.
لحد بسته بر کشتگان خشت خاک.
خویشتن هم تمتعی برگیر
وانگه آن خانه کز تو خواهد ماند
خشتی از سیم و خشتی از زر گیر.
سر کیقبادی و اسکندریست.
مغ از نشاط سبدچین که مست خواهد شد
کند برابر چرخشت خشت بالینا.
عمار مروزی.
نه پادیر باید ترا نه ستون نه دیوار خشت و نه آهن درا.
رودکی.
نه سیم است با من نه زر و گهرنه خشت و نه آب و نه دیوار گر.
فردوسی.
اگرتخت یابی و گر تاج و گنج وگر چند پوشیده باشی برنج
سرانجام جای تو خاکست و خشت
جز از تخم نیکی نبایدت کشت.
فردوسی.
بنالید و گفت اسب را زین کنیداز این پس مرا خشت بالین کنید.
فردوسی.
خشتی که ز دیواری بردند به بیدادی شاخی که ز گلزاری بردند به غداری.
منوچهری.
صدش داد از آن همچو آتش برنگ که هر خشت ده من بر آمد بسنگ.
اسدی ( گرشاسب نامه ).
هر آن خشت کز کالبد شد بدربر ان کالبد بازناید دگر.
اسدی ( گرشاسب نامه ).
هر آن خشتی که بر سقف سرائیست بدان کان از سر کشور خدائیست.
ناصرخسرو.
بل خشت زرین زان بنان شد در خوی خجلت نهان چون خشت گل در آبدان از دست بنا ریخته.
خاقانی.
خشت گل زیر سر و پی سپر آئید بمرگ گر بخشت و بسپر میر کیائید همه.
خاقانی.
دو خشتی برآورده قصری عظیم یکی خشت از زر یکی خشت سیم.
نظامی.
چو شه شد در آن قصر زرینه خشت گمان برد کامد بقصر بهشت.
نظامی.
ز بس خشت آهن که شد برهلاک لحد بسته بر کشتگان خشت خاک.
نظامی.
از زر و سیم راحتی برسان خویشتن هم تمتعی برگیر
وانگه آن خانه کز تو خواهد ماند
خشتی از سیم و خشتی از زر گیر.
سعدی ( کلیات چ مصفا ص 72 ).
هر آن پاره خشتی که بر منظریست سر کیقبادی و اسکندریست.
حافظ.
خشت . [ خ ِ ] (اِخ ) بلوکی است میانه ٔ مغرب و شمال شیراز. از گرمسیرات فارس است ،درازی آن از جمیله تا بیکرزی هشت فرسنگ ، پهنای آن از رودک تا سیاه منصور باز هشت فرسنگ است . شکار آن بزو پازن و قوچ و میش کوهی و آهو و کبک و تیهو و دراج و کبوتر و بلدرچین و در زمستان چاخرق و هوبره و کلنگ ، زراعتش گندم و جو و پنبه و شلتوک و کنجد و تنباکوو قلیلی خشخاش ، آبش از رودخانه ٔ شاپور. بساتین آن بیشترش نخلستان است . انار و مرکبات کمی یافت شود و این بلوک محدود است از جانب مشرق بنواحی کازرون و از سمت شمال بماهور میلاتی و از طرف مغرب بناحیه ٔ شبانکاره و دشتستان و قصبه این بلوک را نیز خشت گویند و بیست و هفت فرسنگ از شیراز دور افتاده است . بیشتر خانه های خشت از چوب کنده ٔ نخل و برگ و شاخه ٔ نخل است و شماره آنها از چهارصد درب خانه بیشتر است و این بلوک مشتمل بر بیست و پنج ده آباد است . (از فارسنامه ٔ ناصری ): خشت و کمارج دو شهراند در میان قهستان گرمسیر بغایت و درختان خرما بسیار باشد اما هیچ میوه ٔ دیگر نباشد و آب روان دارد اما گرم و ناخوش باشد و غله ٔ آنجا بعضی بخس است و بعضی باریاب و مردم آنجا بیشترین سلاحور و دزد باشند. (فارسنامه ٔ ابن بلخی ص 143). رجوع به نزهةالقلوب حمداﷲ مستوفی ص 225 و 128 شود . در فرهنگ جغرافیایی ایران ج 7 این ناحیه چنین تعریف شده است : خشت نام یکی از بخشهای چهارگانه شهرستان کازرون است و حدود و مشخصات آن بدینقرار است : از شمال و شمال باختری محدود است به شهرستان بهبهان و از شمال خاوری بخش هلیان و ممسنی و از خاور بخش مرکزی و از باختر بخش دیلم و از جنوب بخش برازجان و گاه از شهرستان بوشهر، این بخش در جنوب باختری شهرستان واقع و آب و هوای آن گرم می باشد، آب مشروبی و زراعتی آن از رودخانه ٔ شاپور و چشمه سار و قنات و چاه است و بعضی از مزارع این بخش نیز که واقع در قسمت شمالی است از رودخانه ٔ زهره استفاده می کند.
محصولات این بخش عبارتند از:غلات و خرما و تنباکو و جزئی کنجد و برنج و پنبه . شغل اهالی زراعت و کسب و باغبانی است و از صنایع دستی معموله قالی و شالبافی می باشد. این بخش از سه دهستان بنام خشت ماهور و میلاتی و کمارج تشکیل یافته و مجموع قراء و قصبات آن 58 می باشد. مرکز بخش قصبه ٔ کنار تخته است که در کنار شوسه ٔ شیراز به کازرون و بوشهر واقع گردیده است .
خشت . [ خ ِ ] (اِخ ) مرکز دهستان خشت بخش خشت شهرستان کازرون واقع در هفت هزارگزی شمال باختری کنار تخته و خاور کوه تکاب ، این دهکده در جلگه قرار دارد و آب آن از رودخانه ٔ شاپور و چشمه تنگ عمو و محصول غلات دیمی و خرما و برنج و پنبه و شغل اهالی زراعت و کسب و یک باب دبستان دارد. این دهکده راه فرعی دارد. (از فرهنگ جغرافیائی ایران ج 7).
خشت . [ خ ِ ] (اِخ ) دهی است ازدهستان اشکنان بخش گاوبندی شهرستان لار واقع در پنجاه و چهار هزارگزی خاور گاوبندی . این دهکده در جلگه قرار دارد با آب و هوای گرمسیری . آب آن از چاه و باران و محصول آن غلات و خرما و تنباکو و شغل اهالی زراعت و راه فرعی است . (از فرهنگ جغرافیائی ایران ج 7).
خشت . [ خ ِ ] (اِخ ) دهی است از دهستان کبود گنبد بخش کلات شهرستان دره گز واقع در 5 هزارگزی باختر کبودگنبد. این ده در دامنه ٔ کوه قرار دارد با آب و هوای معتدل . آب آن از قنات و محصول آن غلات و بن شن و شغل اهالی زراعت و قالیچه بافی و مالداری و راه مالرو است . بطوری که شایع است در این ده بدستور نادرشاه افشار 360 حوض ساخته اند که آب هر حوض کفاف 800 سرباز را تأمین می نموده است . (از فرهنگ جغرافیائی ایران ج 9).
خشت . [ خ ِ ] (اِ) آجر خام و ناپخته . (از برهان قاطع) (از ناظم الاطباء). پاره ای گل که آن را در قالبی ریزند و چون شکل قالب بخود گرفت قالب را از آن خارج کنند وسپس آن پاره گل ، شکل قالب گرفته ، را در آفتاب گذارند تا خشک شود و بعد آن را در ساختمانها بکار برند. می گویند خشت بهتر از آجر عایق گرما و صدا است . این پاره گل را گاه به جای «خشت « »خشت خام » نیز می گویند و چون خشت خام را بپزند آجر میشود. لَبِن :
مغ از نشاط سبدچین که مست خواهد شد
کند برابر چرخشت خشت بالینا.
نه پادیر باید ترا نه ستون
نه دیوار خشت و نه آهن درا.
نه سیم است با من نه زر و گهر
نه خشت و نه آب و نه دیوار گر.
اگرتخت یابی و گر تاج و گنج
وگر چند پوشیده باشی برنج
سرانجام جای تو خاکست و خشت
جز از تخم نیکی نبایدت کشت .
بنالید و گفت اسب را زین کنید
از این پس مرا خشت بالین کنید.
خشتی که ز دیواری بردند به بیدادی
شاخی که ز گلزاری بردند به غداری .
صدش داد از آن همچو آتش برنگ
که هر خشت ده من بر آمد بسنگ .
هر آن خشت کز کالبد شد بدر
بر ان کالبد بازناید دگر.
هر آن خشتی که بر سقف سرائیست
بدان کان از سر کشور خدائیست .
بل خشت زرین زان بنان شد در خوی خجلت نهان
چون خشت گل در آبدان از دست بنا ریخته .
خشت گل زیر سر و پی سپر آئید بمرگ
گر بخشت و بسپر میر کیائید همه .
دو خشتی برآورده قصری عظیم
یکی خشت از زر یکی خشت سیم .
چو شه شد در آن قصر زرینه خشت
گمان برد کامد بقصر بهشت .
ز بس خشت آهن که شد برهلاک
لحد بسته بر کشتگان خشت خاک .
از زر و سیم راحتی برسان
خویشتن هم تمتعی برگیر
وانگه آن خانه کز تو خواهد ماند
خشتی از سیم و خشتی از زر گیر.
هر آن پاره خشتی که بر منظریست
سر کیقبادی و اسکندریست .
چون خشت به آسیا بری خاک آری .
خشت اول چون نهد معمار کج
تا ثریا می رود دیوار کج .
- امثال :
خشت اول چون کج گذاشته شد دیوار کج در می آید :
چون گذارد خشت اول بر زمین معمار کج
گر رساندبرفلک باشد همان دیوار کج .
این مثل باشد که تا گردون رود دیوار کج
خشت اول را اگر اول نهد معمار کج .
کار دل است کار خشت و گل نیست .
این مثل در جایی می زنند که آدمی را بدون دلیل از چیزی خوش آید و به آن عشق ورزد. یک خشت بگذار درش ؛ کنایه از تمام کردن است می گویند تمام کن و یک خشت بگذار بر در آن .
- خشت بالین بودن ؛ کنایه از مردن است :
اگر چرخ گردان کشد زین تو
سرانجام خشتست بالین تو.
- خشت برآب زدن ؛ کار بیهوده کردن .
- خشت بر دریا زدن ؛ کنایه از کار عبث کردن است .
خشت بر دریا زدن بی حاصل است .
- خشت بر زبر آب زدن ؛ خشت برآب زدن ، کار بیهوده کردن :
در عشق تو مر دل رقم صبر کشیدن
چون خشت زدن بر زبر آب روان است .
- خشت پخته ؛ آجر.
- خشت خام ؛ خشتی که در کوره نپزند یعنی آجر نشده است :
هر چه در آینه جوان بیند
پیر در خشت خام آن بیند.
- خشت ، خشت خام بر آب افکندن ؛ کنایه از ضایع کردن امری و چیزی است :
چو کرداربا ناسپاسان کنی
همی خشت خام اندر آب افکنی .
بدانست بهرام کان بود زشت
باب اندر افکنده شد خشک خشت .
- خشت زدن ؛ خشت درست کردن . پاره ٔ گل را در قالب خشت قرار دادن و سپس قالب را بیرون آوردن و پاره ٔ گل را در مقابل آفتاب قرار دادن .
- || دروغ گفتن . لاف زدن . (یادداشت بخطمؤلف ).
- خشت زر ؛ خشتی که از طلاست . کنایه از آفتاب است :
دیوار مشرق را نگر خشت زر آمد قرص خور
چون دست تست آن خشت زر زر بی تقاضا ریخته .
- خشت زرین ؛ خشتی که از طلاست . کنایه از خورشید است :
نقب در دیوار مشرق برد صبح
خشت زرین زان میان آمد برون .
- خشت مالیدن ؛ خشت زدن . خشت درست کردن .
- خشت مالی کردن ؛ خشت زدن . خشت درست کردن .
|| آجر پخته ، آجر. (از برهان قاطع) (از ناظم الاطباء). بعضی از شواهدی که برای خشت یعنی خشت خام آمد برای خشت به معنی آجر نیز قابل انطباق است . || هر چیز چهارگوشه ٔ کلان ستبر. (از ناظم الاطباء). || نوعی از سلاح جنگ باشد و آن نیزه ٔ کوچکی است که در میان آن حلقه ای از ریسمان یا ابریشم بافته بسته باشند انگشت سبابه را درآن حلقه کرده به جانب خصم اندازند . (از برهان قاطع) (از ناظم الاطباء) (از انجمن آرای ناصری ) (غیاث اللغات ) :
خورشید تیغ تیز ترا آب می دهد
مریخ نوک خشت تو برسان زند همی .
به پیش سپاه اندر آمد بجنگ
یکی خشت رخشان گرفته بچنگ .
ز گردون بسی سنگ بارید و خشت
پراگنده شد لشکر ایران بدشت .
همی تاخت بهرام خشتی بدست
چنان چون بود مردم نیم مست .
درخشیدن تیغو ژوبین و خشت
تو گفتی بزر اندر آهن سرشت .
سیه کرده عفریت بر زهره گردون
از انجم کشیده بر او خشت و خنجر.
از تیر تو درباره ٔ هر حصنی راهیست
وز خشت تو اندر بر هر کوهی غاریست .
چو کوه آهن و کوه سیه گرفته پناه
وزین دو کوه قوی چون ستاره خشت روان .
خشت او از کوه برگیرد همی تیغ بلند
ناوک اوکنگره برباید از برج حصار.
تیغ او را با قضا و تیر او را با قدر
دست او را با سپهر و خشت او را با شهاب .
وقت سحرگه کلنگ تعبیه ای ساخته ست
از لب دریای هند تا خزران تاخته ست
میغ سیه از قفاش تیغ برون آخته ست
طفل فروکوفته ست خشت بینداخته ست .
این روز چنان افتاد که خشت بینداخت و شیر خویشتن را دزدید. (تاریخ بیهقی ).عادت چنان داشت که چون شیر پیش آمدی خشتی کوتاه دسته ٔ قوی بدست گرفتی و نیزه ای سطبر کوتاه . (تاریخ بیهقی ص 150). امیر خشتی بینداخت و بر سینه ٔ شیر زد چنانکه جراحتی قوی کرد. (تاریخ بیهقی ).
زبس هند و انبوه چون خیل زاغ
ز بس خشت و خنجر چو رخشان چراغ .
دگر باره هر دو سپه ساخته
کشیده صف و تیغ وخشت آخته .
فکندند از او چند هر گرد گیر
وزان خار او خشت کردند و قیر .
ز پشت پیل تو بر مغز شیر باری خشت
که پیل شیرشکاری و شیر پیل سوار.
دیگر عُمر است آنکه زد خشت
و افراشت بناء استوارت .
بیحد ز خشت و بیلک تو شیرو ببر و گرگ
بیجان شدند و باز دمادم دگر شود.
یکی خشت پولاد الماس رنگ
برآورد و زد بر دلاور نهنگ .
سنان سرخشت خفتان شکاف
برون رفت از فلکه پشت و ناف .
او را بشمشیر و خشت و زوبین پاره پاره کردند. (تاریخ طبرستان ابن اسفندیار).
نزد تارک جنگجویی بخشت
که خود و سرش را نه درهم سرشت .
نه در خشت و کوپال و گرز گران
که آن شیوه ختمست بر دیگران .
- خشت از جای رفتن ؛ تیر از کمان دررفتن ، کنایه از به وقوع پیوستن است : امیر بدگمان گشت و دراندیشید و دانست که خشت از جای خود برفت . (تاریخ بیهقی ).
|| نام یک قسم حربه ای در جنگ . (از ناظم الاطباء). || گرز چهار پهلو. (از ناظم الاطباء) (از انجمن آرای ناصری ) (از آنندراج ). || بیلچه . (از ناظم الاطباء). || نام نسک دوازدهم است از جمله بیست و یک نسک کتاب زند و پازند یعنی یک قسم از جمله بیست و یک قسم ، چه نسک بمعنی قسم باشد. (از برهان ) (از ناظم الاطباء) (از انجمن آرای ناصری ) (از آنندراج ). || روز 29 بهمن و چهارم از پنجه ٔ دزدیده . (یادداشت بخط مؤلف ). || من . (یادداشت بخط مؤلف ).
- بید خشت ؛ نام گیاهی است دارویی .
- شیر خشت ؛ نام گیاهی است دارویی .
|| نوعی از حلوا هم هست که در مشکها و جاها ریزند تا یک پارچه و قرص شود. || (اِ صوت ) خش خش . (از برهان قاطع) (از انجمن آرای ناصری ) (از آنندراج ) :
خشت خشت موش در گوشش رسید
خفت مردی شهوتش کلی رمید.
مغ از نشاط سبدچین که مست خواهد شد
کند برابر چرخشت خشت بالینا.
عمار مروزی .
نه پادیر باید ترا نه ستون
نه دیوار خشت و نه آهن درا.
رودکی .
نه سیم است با من نه زر و گهر
نه خشت و نه آب و نه دیوار گر.
فردوسی .
اگرتخت یابی و گر تاج و گنج
وگر چند پوشیده باشی برنج
سرانجام جای تو خاکست و خشت
جز از تخم نیکی نبایدت کشت .
فردوسی .
بنالید و گفت اسب را زین کنید
از این پس مرا خشت بالین کنید.
فردوسی .
خشتی که ز دیواری بردند به بیدادی
شاخی که ز گلزاری بردند به غداری .
منوچهری .
صدش داد از آن همچو آتش برنگ
که هر خشت ده من بر آمد بسنگ .
اسدی (گرشاسب نامه ).
هر آن خشت کز کالبد شد بدر
بر ان کالبد بازناید دگر.
اسدی (گرشاسب نامه ).
هر آن خشتی که بر سقف سرائیست
بدان کان از سر کشور خدائیست .
ناصرخسرو.
بل خشت زرین زان بنان شد در خوی خجلت نهان
چون خشت گل در آبدان از دست بنا ریخته .
خاقانی .
خشت گل زیر سر و پی سپر آئید بمرگ
گر بخشت و بسپر میر کیائید همه .
خاقانی .
دو خشتی برآورده قصری عظیم
یکی خشت از زر یکی خشت سیم .
نظامی .
چو شه شد در آن قصر زرینه خشت
گمان برد کامد بقصر بهشت .
نظامی .
ز بس خشت آهن که شد برهلاک
لحد بسته بر کشتگان خشت خاک .
نظامی .
از زر و سیم راحتی برسان
خویشتن هم تمتعی برگیر
وانگه آن خانه کز تو خواهد ماند
خشتی از سیم و خشتی از زر گیر.
سعدی (کلیات چ مصفا ص 72).
هر آن پاره خشتی که بر منظریست
سر کیقبادی و اسکندریست .
حافظ.
چون خشت به آسیا بری خاک آری .
(از تاریخ گیلان مرعشی ).
خشت اول چون نهد معمار کج
تا ثریا می رود دیوار کج .
- امثال :
خشت اول چون کج گذاشته شد دیوار کج در می آید :
چون گذارد خشت اول بر زمین معمار کج
گر رساندبرفلک باشد همان دیوار کج .
صائب .
این مثل باشد که تا گردون رود دیوار کج
خشت اول را اگر اول نهد معمار کج .
کار دل است کار خشت و گل نیست .
این مثل در جایی می زنند که آدمی را بدون دلیل از چیزی خوش آید و به آن عشق ورزد. یک خشت بگذار درش ؛ کنایه از تمام کردن است می گویند تمام کن و یک خشت بگذار بر در آن .
- خشت بالین بودن ؛ کنایه از مردن است :
اگر چرخ گردان کشد زین تو
سرانجام خشتست بالین تو.
فردوسی .
- خشت برآب زدن ؛ کار بیهوده کردن .
- خشت بر دریا زدن ؛ کنایه از کار عبث کردن است .
خشت بر دریا زدن بی حاصل است .
سعدی .
- خشت بر زبر آب زدن ؛ خشت برآب زدن ، کار بیهوده کردن :
در عشق تو مر دل رقم صبر کشیدن
چون خشت زدن بر زبر آب روان است .
ابن یمین .
- خشت پخته ؛ آجر.
- خشت خام ؛ خشتی که در کوره نپزند یعنی آجر نشده است :
هر چه در آینه جوان بیند
پیر در خشت خام آن بیند.
(سندبادنامه .).
- خشت ، خشت خام بر آب افکندن ؛ کنایه از ضایع کردن امری و چیزی است :
چو کرداربا ناسپاسان کنی
همی خشت خام اندر آب افکنی .
فردوسی .
بدانست بهرام کان بود زشت
باب اندر افکنده شد خشک خشت .
فردوسی .
- خشت زدن ؛ خشت درست کردن . پاره ٔ گل را در قالب خشت قرار دادن و سپس قالب را بیرون آوردن و پاره ٔ گل را در مقابل آفتاب قرار دادن .
- || دروغ گفتن . لاف زدن . (یادداشت بخطمؤلف ).
- خشت زر ؛ خشتی که از طلاست . کنایه از آفتاب است :
دیوار مشرق را نگر خشت زر آمد قرص خور
چون دست تست آن خشت زر زر بی تقاضا ریخته .
خاقانی .
- خشت زرین ؛ خشتی که از طلاست . کنایه از خورشید است :
نقب در دیوار مشرق برد صبح
خشت زرین زان میان آمد برون .
خاقانی .
- خشت مالیدن ؛ خشت زدن . خشت درست کردن .
- خشت مالی کردن ؛ خشت زدن . خشت درست کردن .
|| آجر پخته ، آجر. (از برهان قاطع) (از ناظم الاطباء). بعضی از شواهدی که برای خشت یعنی خشت خام آمد برای خشت به معنی آجر نیز قابل انطباق است . || هر چیز چهارگوشه ٔ کلان ستبر. (از ناظم الاطباء). || نوعی از سلاح جنگ باشد و آن نیزه ٔ کوچکی است که در میان آن حلقه ای از ریسمان یا ابریشم بافته بسته باشند انگشت سبابه را درآن حلقه کرده به جانب خصم اندازند . (از برهان قاطع) (از ناظم الاطباء) (از انجمن آرای ناصری ) (غیاث اللغات ) :
خورشید تیغ تیز ترا آب می دهد
مریخ نوک خشت تو برسان زند همی .
دقیقی .
به پیش سپاه اندر آمد بجنگ
یکی خشت رخشان گرفته بچنگ .
فردوسی .
ز گردون بسی سنگ بارید و خشت
پراگنده شد لشکر ایران بدشت .
فردوسی .
همی تاخت بهرام خشتی بدست
چنان چون بود مردم نیم مست .
فردوسی .
درخشیدن تیغو ژوبین و خشت
تو گفتی بزر اندر آهن سرشت .
فردوسی .
سیه کرده عفریت بر زهره گردون
از انجم کشیده بر او خشت و خنجر.
ناصرخسرو.
از تیر تو درباره ٔ هر حصنی راهیست
وز خشت تو اندر بر هر کوهی غاریست .
فرخی (دیوان چ دبیرساقی ص 22).
چو کوه آهن و کوه سیه گرفته پناه
وزین دو کوه قوی چون ستاره خشت روان .
فرخی .
خشت او از کوه برگیرد همی تیغ بلند
ناوک اوکنگره برباید از برج حصار.
فرخی .
تیغ او را با قضا و تیر او را با قدر
دست او را با سپهر و خشت او را با شهاب .
فرخی .
وقت سحرگه کلنگ تعبیه ای ساخته ست
از لب دریای هند تا خزران تاخته ست
میغ سیه از قفاش تیغ برون آخته ست
طفل فروکوفته ست خشت بینداخته ست .
منوچهری .
این روز چنان افتاد که خشت بینداخت و شیر خویشتن را دزدید. (تاریخ بیهقی ).عادت چنان داشت که چون شیر پیش آمدی خشتی کوتاه دسته ٔ قوی بدست گرفتی و نیزه ای سطبر کوتاه . (تاریخ بیهقی ص 150). امیر خشتی بینداخت و بر سینه ٔ شیر زد چنانکه جراحتی قوی کرد. (تاریخ بیهقی ).
زبس هند و انبوه چون خیل زاغ
ز بس خشت و خنجر چو رخشان چراغ .
اسدی (گرشاسب نامه ).
دگر باره هر دو سپه ساخته
کشیده صف و تیغ وخشت آخته .
اسدی (گرشاسب نامه ).
فکندند از او چند هر گرد گیر
وزان خار او خشت کردند و قیر .
اسدی .
ز پشت پیل تو بر مغز شیر باری خشت
که پیل شیرشکاری و شیر پیل سوار.
مسعودسعد سلمان (دیوان چ رشید یاسمی ص 165).
دیگر عُمر است آنکه زد خشت
و افراشت بناء استوارت .
مسعودسعد.
بیحد ز خشت و بیلک تو شیرو ببر و گرگ
بیجان شدند و باز دمادم دگر شود.
مسعودسعد.
یکی خشت پولاد الماس رنگ
برآورد و زد بر دلاور نهنگ .
نظامی .
سنان سرخشت خفتان شکاف
برون رفت از فلکه پشت و ناف .
نظامی .
او را بشمشیر و خشت و زوبین پاره پاره کردند. (تاریخ طبرستان ابن اسفندیار).
نزد تارک جنگجویی بخشت
که خود و سرش را نه درهم سرشت .
سعدی (بوستان ).
نه در خشت و کوپال و گرز گران
که آن شیوه ختمست بر دیگران .
سعدی (بوستان ).
- خشت از جای رفتن ؛ تیر از کمان دررفتن ، کنایه از به وقوع پیوستن است : امیر بدگمان گشت و دراندیشید و دانست که خشت از جای خود برفت . (تاریخ بیهقی ).
|| نام یک قسم حربه ای در جنگ . (از ناظم الاطباء). || گرز چهار پهلو. (از ناظم الاطباء) (از انجمن آرای ناصری ) (از آنندراج ). || بیلچه . (از ناظم الاطباء). || نام نسک دوازدهم است از جمله بیست و یک نسک کتاب زند و پازند یعنی یک قسم از جمله بیست و یک قسم ، چه نسک بمعنی قسم باشد. (از برهان ) (از ناظم الاطباء) (از انجمن آرای ناصری ) (از آنندراج ). || روز 29 بهمن و چهارم از پنجه ٔ دزدیده . (یادداشت بخط مؤلف ). || من . (یادداشت بخط مؤلف ).
- بید خشت ؛ نام گیاهی است دارویی .
- شیر خشت ؛ نام گیاهی است دارویی .
|| نوعی از حلوا هم هست که در مشکها و جاها ریزند تا یک پارچه و قرص شود. || (اِ صوت ) خش خش . (از برهان قاطع) (از انجمن آرای ناصری ) (از آنندراج ) :
خشت خشت موش در گوشش رسید
خفت مردی شهوتش کلی رمید.
مولوی .
خشت . [ خ ِ ] (اِخ ) نام دهستان حومه ٔ بخش خشت شهرستان کازرون است بحدود زیر: شمال کوه کارده ، جنوب ارتفاعات تکاب ، خاور کوه لارآویز، جنوب خاوری کوه ملاخشتی ، این دهستان تقریباً درجنوب خاوری بخش بین کتلهای معروف ملو در شمال و رودک در جنوب واقع و رودخانه ٔ شاپور از وسط و رودخانه ٔ دالکی از جنوب آن جاری است . شوسه شیراز به بوشهر از وسط این دهستان می گذرد. هوای آن گرم و آب مشروب و زراعتی از رودخانه ٔ شاپور و چشمه و چاه تأمین می گردد.محصولات عبارتند از: غلات و خرما و جزئی برنج و تنباکو و پنبه و کنجد و شغل اهالی زراعت و باغبانی ، این ناحیه از 28 آبادی بزرگ و کوچک تشکیل یافته و قراء مهم آن عبارتند از: خشت که مرکز دهستان است و کنار تخته و گوری گاه و خواجه جمالی و بورکی بالا و نعمت آباد.
فرهنگ عمید
۱. از مصالح ساختمانی به صورت مکعبی از گِل که در قالب ریخته و خشک کرده اند.
۲. [قدیمی] نوعی نیزۀ کوچک که در جنگ های قدیم به کار می رفت: چنان بود تیرش که ژوپین گران / شمردند هر تیر خشتی گران (اسدی: ۷۳ )، یکی خشت زد بر سرین قباد / که بند کمرگاه او برگشاد (فردوسی: ۱/۲۹۸ ).
۲. [قدیمی] نوعی نیزۀ کوچک که در جنگ های قدیم به کار می رفت: چنان بود تیرش که ژوپین گران / شمردند هر تیر خشتی گران (اسدی: ۷۳ )، یکی خشت زد بر سرین قباد / که بند کمرگاه او برگشاد (فردوسی: ۱/۲۹۸ ).
دانشنامه عمومی
خشت یکی از مصالح ساختمانی است.خشت معمولاً به اشکال و ضخامت های مختلف می تواند تولید شود ولی مرسوم ترین آن شکل مربع به ضلع ۲۰ سانتیمتر و به ضخامت ۵ سانتی متر است. به نصف یک خشت یک نیمه گفته می شود.
برای تولید خشت ابتدا گل را در قالب می ریزند. سپس در آفتاب خشک می کنند. به این خشت، خشت خام گفته می شود. خشت خام در برابر رطوبت از بین می رود به همین خاطر خشت را می پزند که در این صورت به آن آجر گفته می شود. فرایند پختن خشت در کوره آجرپزی که بدان داش گفته می شود انجام می شود
خشت از نظر اقتصادی به صرفه بوده و به راحتی از خاک محل در ابعاد معمولی تهیه می شود و پس از خشک شدن به مصرف بنا می رسد. خشت به طریق گوناگون تهیه شده که به شرح ان می پردازیم.
۱ـ خشت خوب از تنگ بستن خاک رس همگن با آب و پس از ورز دادن در ابعاد معمول قالب زده می شود.
برای تولید خشت ابتدا گل را در قالب می ریزند. سپس در آفتاب خشک می کنند. به این خشت، خشت خام گفته می شود. خشت خام در برابر رطوبت از بین می رود به همین خاطر خشت را می پزند که در این صورت به آن آجر گفته می شود. فرایند پختن خشت در کوره آجرپزی که بدان داش گفته می شود انجام می شود
خشت از نظر اقتصادی به صرفه بوده و به راحتی از خاک محل در ابعاد معمولی تهیه می شود و پس از خشک شدن به مصرف بنا می رسد. خشت به طریق گوناگون تهیه شده که به شرح ان می پردازیم.
۱ـ خشت خوب از تنگ بستن خاک رس همگن با آب و پس از ورز دادن در ابعاد معمول قالب زده می شود.
wiki: فارسی با لهجه فارسی محلی و دین آن ها اسلام شیعه است. پیشه اصلی اهالی کشاورزی خصوصاً درخت نخل یا خرما است.
دیرینگی خشت حداقل به اوایل دوران اسلامی می رسد که از توابع شهر بیشاپور به شمار می رفته است.
بازمانده های شهر قدیمی خشت مجاور خشت کنونی از مکان های دیدنی آن است. مهم ترین زیارتگاه مردم در این ناحیه امامزاده علی است که در روستایی به همین نام و در مجاورت شهر خشت قرار گرفته است. در جوار این امامزاده گلزار شهدای خشت واقع شده است. .
دیرینگی خشت حداقل به اوایل دوران اسلامی می رسد که از توابع شهر بیشاپور به شمار می رفته است.
بازمانده های شهر قدیمی خشت مجاور خشت کنونی از مکان های دیدنی آن است. مهم ترین زیارتگاه مردم در این ناحیه امامزاده علی است که در روستایی به همین نام و در مجاورت شهر خشت قرار گرفته است. در جوار این امامزاده گلزار شهدای خشت واقع شده است. .
wiki: خشت (شهر)
خشت (لامرد). خشت (لامرد)، روستایی از توابع بخش اشکنان شهرستان لامرد در استان فارس ایران است.
این روستا در دهستان اشکنان قرار دارد و براساس سرشماری مرکز آمار ایران در سال ۱۳۸۵، جمعیت آن ۸۵۱ نفر (۱۷۷خانوار) بوده است.
این روستا در دهستان اشکنان قرار دارد و براساس سرشماری مرکز آمار ایران در سال ۱۳۸۵، جمعیت آن ۸۵۱ نفر (۱۷۷خانوار) بوده است.
wiki: خشت (لامرد)
خشت (ورق). خِشت (♦) یکی از چهار خال موجود در ورق های بازی است.تک خال ۲ ۳ ۴ ۵ ۶ ۷ ۸ ۹ ۱۰ سرباز بی بی شاه
این نماد نخستین بار در ورق های بازی فرانسوی ساخته شده در روئن و لیون در سدهٔ پانزدهم میلادی استفاده شد.این زمانی بود که ورق های بازی با استفاده از چوبکاری تولید انبوه شدند.
یونیکد —U+2666 and U+2662:
اچ تی ام ال — ♦ (or ♦) and ♢:
این نماد نخستین بار در ورق های بازی فرانسوی ساخته شده در روئن و لیون در سدهٔ پانزدهم میلادی استفاده شد.این زمانی بود که ورق های بازی با استفاده از چوبکاری تولید انبوه شدند.
یونیکد —U+2666 and U+2662:
اچ تی ام ال — ♦ (or ♦) and ♢:
wiki: خشت (ورق)
خشت (کازرون). خِشت یکی از شهرهای شهرستان کازرون مرکز بخش تازه تأسیس خشت و در ۴۵ کیلومتری جنوب غربی کازرون واقع شده است.
اطلس گیتاشناسی استان های ایران، تهران: ۱۳۸۳.
مختصات و ارتفاع
زبان مردم خشت فارسی می باشد. دین آن ها اسلام و مذهب آن ها شیعه است. پیشه اصلی اهالی کشاورزی خصوصاً درخت نخل یا خرما است.
دیرینگی خشت به پیش از دوران اسلامی می رسد که از توابع شهر بیشاپور به شمار می رفته است. .
بازمانده های شهر قدیمی خشت مجاور خشت کنونی از مکان های دیدنی آن است.مهم ترین زیارتگاه مردم در این ناحیه امامزاده علی است که در روستایی به همین نام و در مجاورت شهر خشت قرار گرفته است. در جوار این امامزاده گلزار شهدای خشت واقع شده است..
اطلس گیتاشناسی استان های ایران، تهران: ۱۳۸۳.
مختصات و ارتفاع
زبان مردم خشت فارسی می باشد. دین آن ها اسلام و مذهب آن ها شیعه است. پیشه اصلی اهالی کشاورزی خصوصاً درخت نخل یا خرما است.
دیرینگی خشت به پیش از دوران اسلامی می رسد که از توابع شهر بیشاپور به شمار می رفته است. .
بازمانده های شهر قدیمی خشت مجاور خشت کنونی از مکان های دیدنی آن است.مهم ترین زیارتگاه مردم در این ناحیه امامزاده علی است که در روستایی به همین نام و در مجاورت شهر خشت قرار گرفته است. در جوار این امامزاده گلزار شهدای خشت واقع شده است..
wiki: خشت (کازرون)
دانشنامه آزاد فارسی
نیزه ای کوچک که در میان آن حلقۀ کوچکی از ریسمان یا ابریشم تافته می بستند و انگشت سبابه را در میان آن حلقه کرده به جانب هدف پرتاب می کردند. خشت را در جنگ و شکار به کار می بردند.
wikijoo: خشت
دانشنامه اسلامی
[ویکی فقه] خشت از مصالح ساختمانی است. از آن به مناسبت در بابهای طهارت و صلات سخن گفته اند.
خشت از مصالح ساختمانی به شکل مکعب، ساخته شده از گل می باشد.
احکام خشت
نهادن خشت و مانند آن در پشت میت در قبر برای جلوگیری از برگشتن آن به عقب و نیز محکم کردن لحد با خشت و مانند آن برای جلوگیری از ریختن خاک روی میّت، مستحب است.بنابر مشهور، واجب است در سجده، جای پیشانی نمازگزار نسبت به جای پای او، پست تر یا بلندتر از یک خشت (تقریباً به اندازه چهار انگشت بسته) نباشد.
خشت از مصالح ساختمانی به شکل مکعب، ساخته شده از گل می باشد.
احکام خشت
نهادن خشت و مانند آن در پشت میت در قبر برای جلوگیری از برگشتن آن به عقب و نیز محکم کردن لحد با خشت و مانند آن برای جلوگیری از ریختن خاک روی میّت، مستحب است.بنابر مشهور، واجب است در سجده، جای پیشانی نمازگزار نسبت به جای پای او، پست تر یا بلندتر از یک خشت (تقریباً به اندازه چهار انگشت بسته) نباشد.
wikifeqh: خشت
گویش اصفهانی
تکیه ای: xešt
طاری: hešt
طامه ای: hešt
طرقی: hešt
کشه ای: hešt
نطنزی: hešt
گویش مازنی
/Khesht/ آجر نپخته
آجر نپخته
واژه نامه بختیاریکا
( خِشت ) طرح مربعی داخل قالی؛ گلی؛ چهار ضلعی؛ لوزی مانند
گِل گُندِه
گِل گُندِه
جدول کلمات
آجر خام و نپخته
پیشنهاد کاربران
خیلی ها اعتقاد دارند که در کارت بازی های متعدد خال خشت دو حالت دارد نشانه ی خوش شانسی و در نیمه ی دیگر زمین نشانه ی بد شانسی اگر خال خشت خال مهمی در بازی شما باشد دو حالت دارد یا شما دستتان به صورت کاملا شانسی پر است یا شما بازنده اید.
پس خشت دو حالت دارد. . . علامت خوش شانسی یا بدشانسی انتخاب با شماست
پس خشت دو حالت دارد. . . علامت خوش شانسی یا بدشانسی انتخاب با شماست
آجرخام
آجر خام - ( آجری که هنوز پخته نشده )
در افغانستان به آجر گویند
- نوعی نیزه ی کوچک
زوبین
زوبین
خشت : تحریف کِست به معنای قطعه گل یا بلوک قطعه شده
نیزه کوچک
خشک از ریشه خش میاد، نمونه های دیگر
خشک=خش ک ( پسوند نامساز، نمونه های دیگرش بزک، انگولک، جفتک، سرخک، متلک، ناخنک، مترسک، پرک، کپک، چشمک، سرک، نرمک، گرمک و. . . است )
خشم=خش ( خشن، زمخت، اخم ) م ( پسوند نامساز، نمونه های دیگرش زخم، اخم، شخم، تخم، مهم، لخم و. . . است )
خشن=خش ( خشم، خراش ) ن ( پسوند نامساز )
خشخش
خاشخاش=خشخاش
خراش
خشاب=خش ( خراش، خشم ) اب ( پسوند نامساز شدن، نمونه دیگرش گواب ( جواب ) ، نواب، جوراب، کباب، کتاب، دولاب، مهراب، مرداب، گوراب ( خراب ) ، سراب، تناب، نوشاب، شاداب، پرتاب، آسیاب، سیراب )
خشت=برا لبه های تیزش از ریشه خش بهریده اند
خَش
روشنگری: در زبان پارسی سداها مهم نیستند و میتوانند بگردنند
مانند: خَش، خِشخِش، خُشک و. . .
خشک=خش ک ( پسوند نامساز، نمونه های دیگرش بزک، انگولک، جفتک، سرخک، متلک، ناخنک، مترسک، پرک، کپک، چشمک، سرک، نرمک، گرمک و. . . است )
خشم=خش ( خشن، زمخت، اخم ) م ( پسوند نامساز، نمونه های دیگرش زخم، اخم، شخم، تخم، مهم، لخم و. . . است )
خشن=خش ( خشم، خراش ) ن ( پسوند نامساز )
خشخش
خاشخاش=خشخاش
خراش
خشاب=خش ( خراش، خشم ) اب ( پسوند نامساز شدن، نمونه دیگرش گواب ( جواب ) ، نواب، جوراب، کباب، کتاب، دولاب، مهراب، مرداب، گوراب ( خراب ) ، سراب، تناب، نوشاب، شاداب، پرتاب، آسیاب، سیراب )
خشت=برا لبه های تیزش از ریشه خش بهریده اند
خَش
روشنگری: در زبان پارسی سداها مهم نیستند و میتوانند بگردنند
مانند: خَش، خِشخِش، خُشک و. . .
أجر خام ، نام یکی از خال های چهارگانه پاسور ( ( ورق بازی ) ) که دارای سیزده کارت بنام های ( دو تا ده ) ( آس ) ( سرباز، بی بی و شاه ) می باشد.
کلمات دیگر: