چهارمضراب

چهارمضراب اصطلاحی در موسیقی سنتی ایرانی و موسیقی آذربایجان است که برای توصیف قطعه ها یا گوشه هایی به کار می رود که ضرب مشخص و بارزی دارند.
پیش درآمد
رنگ (موسیقی ایرانی)
تصنیف
ضربی
چهارمضراب و تصنیف، شکل هایی از موسیقی سنتی ایرانی هستند که در موسیقی عامه پسند معاصر ایران هم دیده می شوند.
چهارمضراب گونه ای سازی (بدون آواز) و متریک در موسیقی ایرانی است که معمولاً طی یک فرآیند آهنگسازی — گاه از پیش و گاهی بداهه — بر روی یک ضرب آهنگ پایه (معمولاً شش هشت یا شش شانزده) ساخته می شود. چهارمضراب معمولاً تندترین قطعهٔ موسیقی است.
علی اکبر دهخدا در لغتنامه اش این حدس را مطرح می کند که چهارمضراب به این دلیل چنین نام گرفته که در آن بر هر چهار سیم تار نواخته می شود. دکتر خاچی نیز نظری مشابهی دارد؛ به عقیدهٔ او از آنجا که سیم های ساز تار به صورت جفتی تعبیه می شوند، و از آنجا که در زمان چهارمضراب نوازی به یک جفت سیم زیر و یک جفت سیم بمتر همزمان زخمه زده می شود، نام چهارمضراب به آن داده شده است. که ژان دورینگ معنای نام چهارمضراب را در نواختن چهار ضربه با مضراب بر روی یک سیم می داند. برونو نتل وجه تسمیهٔ آن را چنین می داند که چهارمضراب به قدری سریع نواخته می شود که گویی چهار نفر دارند با مضراب هایشان ساز را همزمان می نوازند.

چهارمضراب (آلبوم). چهارمضراب نام یک آلبوم موسیقی اثر فرامرز پایور، هنرمند ایرانی است که در سبک سنتی تهیه شده و دارای ۱۹ آهنگ است. محمد اسماعیلی و حسین تهرانی نیز در ساخت این آلبوم همکاری کرده اند.
فرامرز پایور

چهار مضراب (آلبوم). چهار مضراب نام یک آلبوم موسیقی اثر جلیل شهناز، هنرمند ایرانی است که در سبک سنتی تهیه شده و دارای ۱۲ آهنگ است.
جلیل شهناز

نام یکی از فرم های موسیقی ایران در سال های اخیر. چهارمضراب یکی از مهم ترین و رایج ترین فرم های موسیقی است که اساساً بی کلام است و ساختمان آن براساس یک یا چند فیگور ریتمیک قرار دارد که «پایه» نامیده می شود و اغلب در وزن های ۸/۶،۱۶/۶و۴/۲ است و گاهی در وزن های دیگر نیز ساخته می شود. در ردیف موسیقی ایران نمونه های ساده ای از چهارمضراب وجود دارد، مانند چهارمضراب نوا، همایون، دلکش، ماهور، در ردیف موسی معروفی، و سه گاه که برخی از آن ها در شروع دستگاه نواخته می شود؛ مانند چهارمضراب نوا، همایون، و سه گاه و برخی مابین گوشه ها نواخته می شود، مانند چهارمضراب ماهور یا دلکش. گوشه مجلس افروز که امروز در ردیف موسیقی موجود است، در واقع نوعی چهارمضراب محسوب می شود. اولین هنرمندی که به شکل تخصصی روی چهارمضراب کار کرد، استاد ابوالحسن صبا بود که چهارمضراب های متنوعی را در همه دستگاه ها ابداع کرد. چهارمضراب ماهور او، که برخی به اشتباه آن را به درویش نسبت می دهند، بسیار معروف است. پس از صبا، فرامرز پایور، پرویز مشکاتیان، و حسین علیزاده، روی این فرم بیش از دیگران کار کردند و آثاری به صورت کتاب و نوار انتشار دادند. از چهارمضراب های معروف معاصر می توان چهارمضراب مخالف سه گاه اثر پایور؛ شورانگیز اثر مشکاتیان؛ بیات ترک اثر حسین علیزاده را نام برد.