ردیف

مترادف ردیف : خط، رج، صف، قطار، توالی

برابر پارسی : پشت سرهم، رج، رده

فارسی به انگلیسی

alignment, category, file, line, queue, range, rank, row, series, train, bank, string, succession, order

row, range, order

alignment, bank, category, file, line, queue, range, rank, row, series, string, succession, train

فارسی به عربی

خط , خیط , رتبة , صف

مترادف و متضاد

۱. خط، رج، صف، قطار
۲. توالی

order (اسم)

سامان، ساز، امر، سیاق، دسته، ترتیب، نظم، ارایش، انجمن، حواله، خط، دستور، فرمان، نوع، مقام، صنف، زمره، رسم، ارجاع، فرمایش، ضابطه، ردیف، رتبه، امریه، انتظام، ایین، سفارش، طرز قرار گیری، راسته، نظام، ایین و مراسم، فرقهیاجماعت مذهبی، گروه خاصی، دسته اجتماعی، درمان

run (اسم)

حدود، محوطه، ترتیب، رانش، سلسله، ردیف، رد پا، تک، امتداد، سفر و گردش

row (اسم)

صف، خط، سطر، رده، ریسه، ردیف، قطار، قیل و قال، راسته، رج، ردیف چند خانه

tier (اسم)

رده، ردیف، ردیف صندلی

string (اسم)

عقد، سیم، زه، رشته، ریسمان، سلسله، نخ، ردیف، قطار، دراز

series (اسم)

دنباله، صف، رشته، رده، سلسله، ردیف

line (اسم)

سیم، بند، خط، دهنه، لجام، طرح، رشته، سطر، ریسمان، رده، جاده، رسن، مسیر، ردیف، مسیر که با خط کشی مشخص میشود

rank (اسم)

صف، ترتیب، نظم، پایه، رشته، مقام، سلسله، شکل، ردیف، رتبه، شان، قطار

cue (اسم)

صف، چوب بیلیارد، اشارت، ایماء، ردیف، سخن رهنما

succession (اسم)

سلسله، توالی، ردیف، وراثت، ترادف، جانشینی، پی ایی

خط، رج، صف، قطار

توالی

فرهنگ فارسی

هریک از تقسیمات طولی در امتداد طول که به‌عنوان یکی از مختصات سه‌گانۀ کشتی محل استقرار بارگُنج‌ها شماره‌گذاری می‌شود

پشت سرهم، چندتن که پشت سرهم قراربگیرند، قافیه
۱ - ( صفت ) کسی که پشت سر دیگری بر مرکوب سوار شود . ۲ - ( اسم ) رسته رده صف . یا تحصیلات ردیف تحصیلات منظم . ۳ - هنگامی که عدهای به خط در ۳ ۲ یا ۴ صف قرار گرفته باشند هر جزئ ۳ ۲ یا ۴ نفری را که عقب یکدیگر باشند ردیف نامند ۴ - کلمه یا کلمات مکرری که در آخر مصراعها و ابیات در آورند مثل [[ آید همی ]] درین بیت ردوکی : [[ بوی جوی مولیان آید همی یار یار مهربان آید همی ]] . ۵ - پایه و رکن اساسی موسیقی ملی ایرانست که به [[مقام ]] [[ دایره ملایم ]] و [[ آواز ]] تقسیم میشود دستگاه .
نشیننده سپس سوار کسی که بر یک اسب پس سوار نشیند یا ستاره که از مشرق بر آید بعد فروشدن رقیب آن در مغرب یا ستاره نزدیک نسر .

فرهنگ معین

(رَ ) [ ع . ] (اِ. ) ۱ - رده ، رسته . ۲ - کلمه یا کلماتی که عیناً در آخرِ مصراع ها تکرار شود. ۳ - پایه و رکن اساسی موسیقی ملی ایران است که به «مقام »، «دایرة ملایم » و «آواز»، تقسیم می شود، دستگاه .

لغت نامه دهخدا

ردیف. [ رَ ] ( ع مص ) پوییدن شترمرغ. ( مصادر اللغه زوزنی ). || نشستن بر یک صف. ( لغت محلی شوشتر ). || بشتافتن مردم. ( مصادر اللغة ). || سوار شدن دو کس را گویند بر شتر یا بر اسب یا بر چهارپای دیگر. ( لغت محلی شوشتر نسخه خطی کتابخانه مؤلف ).

ردیف. [ رَ ] ( ع ص ، اِ ) نشیننده سپس سوار. ( ناظم الاطباء ) ( منتهی الارب ) ( از مهذب الاسماء ). کسی که بر یک اسب پس سوار نشیند، و در لطایف نوشته پس دیگری سوار شونده ، مأخوذ از رِدْف که به معنی سرین است. ج ، رُدافی ̍. ( از آنندراج ) ( غیاث اللغات ). نشیننده سپس سوار. ج ، رِداف. ( از اقرب الموارد ). || کسی که می آورد تیر خود را پس از فایق آمدن بر یکی از قماربازان و یا بر دو نفر از آنها و می خواهد داخل کند تیر خود را در تیرهای ایشان. ( ناظم الاطباء ) ( منتهی الارب ) ( از اقرب الموارد ) ( از آنندراج ). ج ، رِداف ، رُدَفاء. ( المنجد ). || ستاره ای که از مشرق برآید بعد فروشدن رقیب آن در مغرب. || ستاره ناظر و مقابل ستاره طالع. ( ناظم الاطباء ) ( منتهی الارب ) ( آنندراج ) ( از اقرب الموارد ). || ( اِخ ) ستاره ای نزدیک نسر. ( ناظم الاطباء ). ستاره ای است از پس نسر واقع. ( مهذب الاسماء ). ستاره ای است نزدیک نسر واقع. ( از اقرب الموارد ). || ( ع ص ، اِ ) آنکه در کنار دیگری واقع شود و یا در زیر دست و یا عقب کسی باشد و یا راه رود و یا سوار شود. ( ناظم الاطباء ). || صف. قطار . راسته. رده.
- همردیف ؛ همقطار. در تداول ارتش ، غیرنظامی که درجه نظامی داشته باشد. گویند: همردیف سرهنگ ، همردیف سروان...
|| دو یا چند چیز که در پهلوی هم واقع شوند. ( ناظم الاطباء ). در این معنی معرب رده است. ( یادداشت مؤلف ) :
ندانم مرکبی کایام در وی
ردیف هر سگ آهویی ندارد.

خاقانی.

ردیف . [ رَ ] (ع مص ) پوییدن شترمرغ . (مصادر اللغه ٔ زوزنی ). || نشستن بر یک صف . (لغت محلی شوشتر). || بشتافتن مردم . (مصادر اللغة). || سوار شدن دو کس را گویند بر شتر یا بر اسب یا بر چهارپای دیگر. (لغت محلی شوشتر نسخه ٔ خطی کتابخانه ٔ مؤلف ).

ردیف . [ رَ ] (ع ص ، اِ) نشیننده ٔ سپس سوار. (ناظم الاطباء) (منتهی الارب ) (از مهذب الاسماء). کسی که بر یک اسب پس سوار نشیند، و در لطایف نوشته پس دیگری سوار شونده ، مأخوذ از رِدْف که به معنی سرین است . ج ، رُدافی ̍. (از آنندراج ) (غیاث اللغات ). نشیننده ٔ سپس سوار. ج ، رِداف . (از اقرب الموارد). || کسی که می آورد تیر خود را پس از فایق آمدن بر یکی از قماربازان و یا بر دو نفر از آنها و می خواهد داخل کند تیر خود را در تیرهای ایشان . (ناظم الاطباء) (منتهی الارب ) (از اقرب الموارد) (از آنندراج ). ج ، رِداف ، رُدَفاء. (المنجد). || ستاره ای که از مشرق برآید بعد فروشدن رقیب آن در مغرب . || ستاره ٔ ناظر و مقابل ستاره ٔ طالع. (ناظم الاطباء) (منتهی الارب ) (آنندراج ) (از اقرب الموارد). || (اِخ ) ستاره ای نزدیک نسر. (ناظم الاطباء). ستاره ای است از پس نسر واقع. (مهذب الاسماء). ستاره ای است نزدیک نسر واقع. (از اقرب الموارد). || (ع ص ، اِ) آنکه در کنار دیگری واقع شود و یا در زیر دست و یا عقب کسی باشد و یا راه رود و یا سوار شود. (ناظم الاطباء). || صف . قطار . راسته . رده .
- همردیف ؛ همقطار. در تداول ارتش ، غیرنظامی که درجه ٔ نظامی داشته باشد. گویند: همردیف سرهنگ ، همردیف سروان ...
|| دو یا چند چیز که در پهلوی هم واقع شوند. (ناظم الاطباء). در این معنی معرب رده است . (یادداشت مؤلف ) :
ندانم مرکبی کایام در وی
ردیف هر سگ آهویی ندارد.

خاقانی .

- ردیف ایستادن ؛ به ردیف قرار گرفتن . در یک رده ایستادن .
- ردیف سرطان ؛ برج اسد. (ناظم الاطباء). کنایه از برج اسد. (آنندراج ) (از غیاث اللغات ). اشاره به برج اسد است که یکی از دوازده برج فلکی است . (برهان ).
- ردیف کاری ؛ (اصطلاح زراعت ) آنگاه که تخم یا نشا در یک خط کاشته شود.(از یادداشت مؤلف ).
- ردیف کردن ؛ قطار کردن . انتظام دادن . به رده درآوردن .
- || از پس نشاندن . واپس اسب نشاندن . (یادداشت مؤلف ).
- || در تداول عامّه ، مرتب کردن . روبراه ساختن .
|| (اصطلاح عروض ) لفظ مکرری که در آخر ابیات و مصرعها درآورند و پساوند نیز گویند. (ناظم الاطباء). لفظ مکرر که در آخر مصرعها و ابیات آید. (آنندراج ) (غیاث اللغات ). آخر اشعار در قافیه . (لغت محلی شوشتر). کلمه ای که در قصیده یا غزل یا قطعه پس از قافیه در تمام اشعار مکرر کنند، مانند شکسته در این قصیده :
استاد رشیدی را شعری است بهنجار
چون زلف بتان نغز و بهنجار شکسته
من سوزنیم شعر من اندر پی آن شعر
نرزد به یکی سوزن سوفارشکسته .

(از یادداشت مؤلف ).

وصاحب کشاف اصطلاحات الفنون گوید: نزد شعرای عجم عبارت است از یک کلمه یا زیاده که بعد از قافیه در ابیات به یک معنی عیناً تکرار شود و شعری که مشتمل بر ردیف باشد آنرا مُرَدَّف گویند و شعراء عرب ردیف را اعتبار نکرده اند. و ردیف بر دو نوع است : یکی عبارت یا کلمه ٔ تام چنانکه در این بیت :
ای دوست که دل ز بنده برداشته ای
نیکوست که دل ز بنده برداشته ای .

سعدی .

دوم حرفی که بجای کلمه ٔ تام باشد یعنی حرف مفید معنی ، مانند تاء خطاب و شین غایب و میم متکلم ، چنانکه «ت » در بیت زیر:
سپهرمرتبه شاها تویی که پیش درت
نهاده مهر سر و چرخ گشت گرد سرت .
و شمس قیس گفته : در ردیف میباید که شعر در وزن و معنی بدو محتاج باشدو این محل بحث است زیرا که خود در آخر مبحث گفته که : چون کلمه ٔ ردیف در محل خود متمکن نیفتد و معنی شعررا از روی معنی بدان احتیاج نبود عیب است . پس معلوم شد که با عدم نیاز ردیف محسوب است ، نهایت آنکه عیبی دارد و این منافی قول اول اوست مگر آنکه بگوییم در قسم اخیر مقصود تعریف ردیف بی عیب است نه مطلق ردیف ... (از کشاف اصطلاحات الفنون ) :
کرد پیمان خواجه تا شعری ردیف آرم بری
من ردیف شعر خود کردم بدان پیمان بری .

سوزنی .

فراخ بال کند عدل تنگ قافیه را
چنانکه چرخ ردیف دوام او زیبد.

خاقانی (دیوان چ سجادی ص 853).

صورت عدل تنگ قافیه است
که ردیف دوام او زیبد.

خاقانی .

گر نه ردیف شعر مرا آمدی بکار
مانا که خود نساختی اسکندر آینه .

خاقانی .

- ردیف دومعنی ؛ در اصطلاح شعر آن است که از یک لفظ ردیف دو معنی تام و مفید حاصل آید. مثال :
پرد چون کرکس تیرت کند سیمرغ را پرکم
پرد چون طوطی کلکت شود طاوس جان پرور.
«پرکم »دو معنی دارد: یکی بیکار، دوم : پر او کم شود. و طاوس جان صاحب پر شود و یا جان پرورد... و مقصود در اینجا لفظ «پرور» است که ردیف است و «جان » قافیه . (از کشاف اصطلاحات الفنون ).
- ردیف متجانس ؛ در عرف شعرا دو معنی دارد: یکی آنکه شاعر بعد از قافیه ردیف لفظی را آورد که دارای دو معنی باشد و آنرا بر طریق تجنیس دارد. مثال :
ستوده خان کریم آن سحاب گوهربار
که برد از در او خلق اشترزر بار.
لفظبار که ردیف است در مصرع اول از باریدن است و در مصراع دوم از بار کردن است .
دوم آنکه : لفظی را در شعری یا غزلی ردیف سازد در مصراع اول و در ابیات دیگر لفظی آورد که از آن لفظ قافیه و ردیف هر دو خیزد. مثال :
آن یار دلربا که رخش را هر آینه
چون مه نموده راست نماید هر آینه .
مثال دیگر:
ای خنک جانی که در هر آینه
دید روی یار خود هر آینه .
لفظ آینه ردیف است در مصراع اول از «هر آینه » لفظ «هر» قافیه است و لفظ «آینه » ردیف ، و در مصراع دوم قافیه و ردیف از یک لفظ هر آینه آورده است . وجه تسمیه ظاهر است چرا که ردیف براستی کلمه ای است مکرر به یک معنی ، و اینجا مختلف است لکن بسبب مجانست لفظی به ردیف متجانس موسوم گشت . (از کشاف اصطلاحات الفنون ).
- ردیف محجوب ؛ در عرف شاعران لفظی است مکرر که در دو قافیه ٔ شعری ذوقافیتین افتد. مثال :
ستوده خان کریم آن غمام گوهربار
که هست بر کف دستش حسام گوهردار.
لفظ گوهر ردیف محجوب است ... و در مجمع الصنایع آمده که : اگر کلمه ای در میان قوافی شعر ذوقافیتین مکررواقع شود آنرا متوسط نامند. (از کشاف اصطلاحات الفنون ). و رجوع به ذوقافیتین شود.

فرهنگ عمید

۱. کسی که پشت سر یا بر ترک دیگری سوار شود.
۲. پشت سر هم، چند تن یا چند چیزی که پشت سر یکدیگر قرار گیرند.
۳. (اسم ) (ادبی ) در قافیه، کلمۀ مکرر که در آخر هر شعر پس از قافیۀ اصلی می آورند، مانند کلمۀ «گیرند» در این شعر: نقدها را بُوَد آیا که عیاری گیرند / تا همه صومعه داران پی کاری گیرند (حافظ: ۳۷۶ )، و یا کلمۀ «دارد» در این شعر: مطرب عشق عجب ساز و نوایی دارد / نقش هر پرده که زد راه به جایی دارد (حافظ: ۲۵۴ ).

دانشنامه عمومی

رج، به رج. برای نمونه سربازان "ردیف" ایستاده اند به پارسی می شود سربازان "به رج" ایستاده اند.

ردیف ممکن است به یکی از معناهای زیر به کار رفته باشد:
ردیف (موسیقی) روش رایج طبقه بندی موسیقی سنتی ایرانی
ردیف (شعر) واژه یا واژه هایی که به صورت مکرر در آخر بیت های شعر بعد از قافیه می آیند
ردیف (چینه شناسی)
ردیف ضربانی
ردیف بودجه

wiki: تئوری موسیقی ایرانی، به طرز قرار گرفتن آهنگ ها و نغمات موسیقی گفته می شود. هر یک از این آهنگ ها، که به آن یک گوشه گفته می شود، جزئی از یک دستگاه یا آواز دانسته می شوند که بر اساس روند گسترش ملودی و موقعیت مکانی در دانگ های یک دستگاه یا آواز، مرتب می شوند. ردیف موسیقی ایرانی نقش مهمی در فرهنگ موسیقی سنتی ایران در دورهٔ معاصر ایفا کرده است و اهمیت آن در فرهنگ جهان تا جایی است که به عنوان میراث فرهنگی ناملموس نزد یونسکو به ثبت رسیده است.
شکل گیری ردیف موسیقی ایرانی به علی اکبر فراهانی و فرزندانش میرزاعبدالله و آقاحسینقلی که از موسیقی دانان دربار قاجار بودند نسبت داده می شود. برخی از تحلیلگران معتقدند که شکل گیری ردیف به نوعی منعکس کنندهٔ تحولات فرهنگی ایران در این دوره نیز بوده است. اگر چه نسخه های اصلی ردیف های میرزاعبدالله و آقاحسینقلی ضبط یا مکتوب نشده اند؛ اما ردیف شاگردان آن ها به صورت ضبط شده یا مکتوب باقی مانده است.
ردیف به دو شکل سازی و آوازی اجرا می شود که ردیفِ سازی گستردگی بیشتری از ردیف آوازی دارد. از جمله ردیف های سازی می توان ردیف میرزاعبدالله و ردیف آقاحسینقلی و از جمله ردیف های آوازی می توان ردیف دوامی و ردیف طاهرزاده را نام برد. اولین شخصی که ردیف را به نت درآورد، علینقی وزیری و اولین شخصی که ردیف را از دربار به میان توده ها برد، درویش خان بود.

wiki: ردیف (موسیقی)

دانشنامه آزاد فارسی

ردیف (ادبیات). در لغت یعنی کسی که پشت سر دیگری بر یک اسب سوار شود و در اصطلاح ادبی به کلمه یا گروهی از کلمات اطلاق می شود که عیناً (از نظر لفظ و معنا) پس از قافیه می آید. مثلاً در بیتِ «در این سرای بی کسی کسی به در نمی زند/به دشت پرملال ما پرنده پر نمی زند» کلمۀ «نمی زند» که پس از قافیه تکرار می شود، ردیف است. ردیف در شعر سنتی اختیاری است. شعری که دارای ردیف باشد، مُردّف خوانده می شود. ردیف از ویژگی های شعر سنّتی فارسی است و ظاهراً در ادبیات هیج زبانی به گستردگی شعر فارسی کاربرد ندارد. همان طور که در تعریف بیان شد یکسانی معنا از شرایط ردیف است، مثلاً در بیت «خرامان بشد سوی آب روان/چنان چون شده باز جوید روان» از فردوسی، واژۀ «روان» به سبب آن که یکسانی معنایی ندارد ردیف نیست و قافیه به شمار می رود اگرچه برخی این حالت را ردیف متجانس نامیده اند، اما این نام گذاری صرفاً براساس ظاهر است و اغلب ادبا آن را قافیه می دانند.

wikijoo: تار و سه تار در دورۀ قاجار، میرزا عبدالله و آقا حسینقلی، است. تنظیم ردیف به صورت کنونی را به میرزا عبدالله نسبت می دهند. ردیف های دیگری که موجود است عبارت اند از ردیف هفت دستگاه موسی معروفی، ردیف عالی علی اکبر شهنازی؛ فرزند آقا حسینقلی، ردیف مهدی صلحی (منتظم الحُکَما)، ردیف ابوالحسن صبا؛ کتاب های آموزشی، ردیف چپ کوک فرامرز پایور، ردیف آوازیِ عبدالله دوامی، و ردیف آوازیِ محمود کریمی. ردیف موسیقی کنونیِ ایران شامل هفت دستگاه و پنج آواز است که اولین بار علینقی وزیری آن را مستقیماً از روی اجرای میرزا عبدالله و آقا حسینقلی نوشت. دستگاه های موسیقی ایرانی عبارت اند از شور، ماهور، چهارگاه، همایون، سه گاه، نوا، راست پنج گاه و آ‎وازها عبارت اند از ابوعطا، بیات ترک، افشاری، دشتی، اصفهان. برخی از اهل نظر کُردِ بیات (بیات کُرد)، و شوشتری را آوازهایی جداگانه می پندارند و برخی دیگر کُردِ بیات را گوشه ای از شور و شوشتری را گوشه ای از همایون در نظر می گیرند. موسیقی دانان و نوازندگان بزرگی مانند وزیری و صبا با درک عمیقی که از ردیف موسیقی و شرایط اجتماعی عصر خویش داشتند، ردیف را به گونه ای تنظیم کردند که مایۀ الهام و سرمشق دیگران قرار گرفت. در گذشته، ردیف یک نوع رپرتوآر اجرایی آموزشی بود که عدول از آن چه در آموزش و چه در اجرا جایز نبود، اما امروز فقط کاربرد آموزشی دارد و نوازندگان سلیقۀ خود را در آرایش و ترکیب جمله ها دخالت می دهند. ردیفی را که برای ساز خاصی نوشته شده باشد، ردیفِ سازی و ردیفی را که برای آواز تنظیم شده باشد، ردیفِ آوازی می نامند. تعداد گوشه های ردیف آوازی همیشه کمتر از ردیف سازی است؛ زیرا توانایی اجرای آوازی محدودتر از اجرای سازی است. در گذشته، رسم بر آن بود که جمله ها و گوشه های ردیف را به ترتیب از اجرای درآمد در ناحیه پایین ساز شروع می کردند و گوشه را به ترتیب می نواختند؛ ولی امروز این رسم دیگر کاملاً رعایت نمی شود و نوازنده از هرجا که سلیقه اش اقتضا کند و از هر ناحیۀ ساز که بخواهد موسیقی را اجرا می کند. ردیف نواز به نوازنده ای می گویند که در نوازندگی تابع اسلوب ردیف باشد.

wikijoo: ردیف_(موسیقی)

فرهنگستان زبان و ادب

{row} [حمل ونقل دریایی] هریک از تقسیمات طولی در امتداد طول که به عنوان یکی از مختصات سه گانۀ کشتی محل استقرار بارگُنج ها شماره گذاری می شود

واژه نامه بختیاریکا

باد؛؛ رقات؛ ریگ

جدول کلمات

رج

پیشنهاد کاربران

ردیف از دو پاره رده یا ردک ( پهلوی ) به مانای ( معنای ) صف و ستون و ایو ( اوستایی ) به معنای یک - تک برساخته شده و رویهم رفته معنای یک رده ؛ تک رده یا یک صف یا در یک رده بودن را میدهد.
رده با همخانواده خود راد ( به همین معنا ) در زبانهای زرمنی و اسکاندیناوی همانندی آوایی بسیار دارد.
ردیو و ردیف یک واژه و دارای معنای همرده و یک رده و در یک صف هستند و برخلاف پنداشت برخی فرهنگ نویسان کهن ردیف معری رده ( ردگ ) پهلوی نمی باشد ‎‎[ نکته اینکه چنانچه ردیف را معرب رده یا ردگ بپنداریم بر پایه دستور تراکنش و دگردیسی واژگان هرگز ه یا گ به و یا ف دگریده ( تبدیل ) نمی شود]

سطر

رده

رگه - یا رج که همان رگ هس وتازیان رج اش خوانده اند!

رسته

خط، رج، صف، قطار، توالی، رده

خانه پنج اتاق ردیف هم داشت.

پشت سر هم، به ترتیب

در گفتار لری :
ریف= برش، خط بریدگی
ریف کردن، ریف ریف کردن= قاچ کردن، بریدن، برش زدن، برش برشی کردن
تِریف، تِلیف= لایه، شکاف، لایه های جدا شده
تریفنیدن، تلیفنیدن، تریفاندن= چیزی را دونیم کردن، شکاف ایجاد کردن

ریک ( لری ) =پشت سر هم، پی در پی، صف

کلمات دیگر: