[ویکی فقه] شکل اول مختلطات، به معنای قیاس مرکب از قضایای موجهه و به هیئت شکل اول است.
انتاج اَشکال اربعه مشروط به شرایطی است که برخی از آنها مشترک میان همه اَشکال است که از آنها تحت عنوان «شرایط عمومی اشکال» یاد می شود و برخی دیگر، شرایط اختصاصی اند که نسبت به هر شکل متفاوت از شکل دیگرند. از سوی دیگر، این شرایط به لحاظ کمّ، کیف و جهت، به شرایط کمّی، کیفی و جهتی تقسیم می شوند. شرایط جهتی به اَشکال مختلطات اختصاص دارند که قضایای تشکیل دهنده قیاس در آن اَشکال، از نوع قضایای موجّهه اند و اما شرایط کمِّی و کیفی، بین اَشکال مختلطات و مطلقات مشترک اند.
شرایط انتاج شکل اول
شرایط اختصاصی شکل اول به لحاظ کمّ، کیف و جهت به شرح ذیل است:
← شرط کمّی
شکل اول به لحاظ اینکه در قیاس مرکب از قضایای مطلقه باشد یا موجهه، به شکل اول مطلقات و شکل اول مختلطات منقسم می شود؛ بنابراین، شکل اول مختلطات عبارت است از: قیاسی که به هیئت شکل اوّل باشد و از قضایای موجهه تشکیل شده باشد. شرایط انتاج شکل اول مختلطات، به لحاظ کمّ و کیف، با شکل اول مطلقات فرقی ندارد، اما شرایط انتاج این شکل به لحاظ جهت، این است که صغرای قیاس باید فعلیه باشد، نه ممکنه؛ به عبارت دیگر، جهت در صغرا باید حداقل مطلقه عامه باشد؛ یعنی حد اصغر بالفعل مندرج در حد اوسط و متحد با آن باشد، زیرا تا عنوان حد اوسط برای حد اصغر فی الجمله حاصل نشده باشد حکم کبرا شامل اصغر نخواهد شد، زیرا محتمل است هیچ گاه امکان به فعلیت نرسد. با این شرط، دو قسم قضیه ممکنه (عامه و خاصه) از صغرا خارج خواهد شد و مضرب این دو قسم در سیزده قسم کبرا (که ۲۶ قسم می شود) از مجموع ۱۶۹ صورت متصوَّر خارج می شود و ۱۴۳ قسم باقی می ماند. نتیجه قیاس در همه ضروب منتج این شکل به حسب جهت، یا تابع جهت صغراست یا جهت کبرا. اگر کبرا، غیر از چهار قضیه وصفیه (مشروطه عامه، مشروطه خاصه، عرفیه عامه و عرفیه خاصه) از سایر قضایای سیزده گانه باشد، نتیجه قیاس از لحاظ جهت، تابع کبراست، زیرا در این موارد، حکم به ثبوت اکبر برای افراد فعلی (بالفعلِ) اوسط (که شامل اصغر نیز است) شده است. اگر کبرا از قضایای وصفیه اربعه (مشروطه عامه، مشروطه خاصه، عرفیه عامه و عرفیه خاصه) باشد، نتیجه قیاس از لحاظ جهت، فی الجمله تابع صغراست، زیرا در این موارد، دوام اکبر مبتنی بر دوام اوسط است و اوسط به هر وجهی برای اصغر ثابت شده باشد، اکبر نیز به همان وجه ثابت است. مراد از «فی الجمله» این است که گاهی جهت صغرا عیناً به نتیجه منتقل می شود، و گاهی جهت صغرا تجزیه و یک جزء آن برای نتیجه ثابت می شود. گاهی نیز یک جزء از جهت صغرا با یک جزء (یا بیشتر) از جهت کبرا ترکیب می شود و جهت نتیجه قرار می گیرد.
قواعد تعیین جهت نتایج شکل اول
...
انتاج اَشکال اربعه مشروط به شرایطی است که برخی از آنها مشترک میان همه اَشکال است که از آنها تحت عنوان «شرایط عمومی اشکال» یاد می شود و برخی دیگر، شرایط اختصاصی اند که نسبت به هر شکل متفاوت از شکل دیگرند. از سوی دیگر، این شرایط به لحاظ کمّ، کیف و جهت، به شرایط کمّی، کیفی و جهتی تقسیم می شوند. شرایط جهتی به اَشکال مختلطات اختصاص دارند که قضایای تشکیل دهنده قیاس در آن اَشکال، از نوع قضایای موجّهه اند و اما شرایط کمِّی و کیفی، بین اَشکال مختلطات و مطلقات مشترک اند.
شرایط انتاج شکل اول
شرایط اختصاصی شکل اول به لحاظ کمّ، کیف و جهت به شرح ذیل است:
← شرط کمّی
شکل اول به لحاظ اینکه در قیاس مرکب از قضایای مطلقه باشد یا موجهه، به شکل اول مطلقات و شکل اول مختلطات منقسم می شود؛ بنابراین، شکل اول مختلطات عبارت است از: قیاسی که به هیئت شکل اوّل باشد و از قضایای موجهه تشکیل شده باشد. شرایط انتاج شکل اول مختلطات، به لحاظ کمّ و کیف، با شکل اول مطلقات فرقی ندارد، اما شرایط انتاج این شکل به لحاظ جهت، این است که صغرای قیاس باید فعلیه باشد، نه ممکنه؛ به عبارت دیگر، جهت در صغرا باید حداقل مطلقه عامه باشد؛ یعنی حد اصغر بالفعل مندرج در حد اوسط و متحد با آن باشد، زیرا تا عنوان حد اوسط برای حد اصغر فی الجمله حاصل نشده باشد حکم کبرا شامل اصغر نخواهد شد، زیرا محتمل است هیچ گاه امکان به فعلیت نرسد. با این شرط، دو قسم قضیه ممکنه (عامه و خاصه) از صغرا خارج خواهد شد و مضرب این دو قسم در سیزده قسم کبرا (که ۲۶ قسم می شود) از مجموع ۱۶۹ صورت متصوَّر خارج می شود و ۱۴۳ قسم باقی می ماند. نتیجه قیاس در همه ضروب منتج این شکل به حسب جهت، یا تابع جهت صغراست یا جهت کبرا. اگر کبرا، غیر از چهار قضیه وصفیه (مشروطه عامه، مشروطه خاصه، عرفیه عامه و عرفیه خاصه) از سایر قضایای سیزده گانه باشد، نتیجه قیاس از لحاظ جهت، تابع کبراست، زیرا در این موارد، حکم به ثبوت اکبر برای افراد فعلی (بالفعلِ) اوسط (که شامل اصغر نیز است) شده است. اگر کبرا از قضایای وصفیه اربعه (مشروطه عامه، مشروطه خاصه، عرفیه عامه و عرفیه خاصه) باشد، نتیجه قیاس از لحاظ جهت، فی الجمله تابع صغراست، زیرا در این موارد، دوام اکبر مبتنی بر دوام اوسط است و اوسط به هر وجهی برای اصغر ثابت شده باشد، اکبر نیز به همان وجه ثابت است. مراد از «فی الجمله» این است که گاهی جهت صغرا عیناً به نتیجه منتقل می شود، و گاهی جهت صغرا تجزیه و یک جزء آن برای نتیجه ثابت می شود. گاهی نیز یک جزء از جهت صغرا با یک جزء (یا بیشتر) از جهت کبرا ترکیب می شود و جهت نتیجه قرار می گیرد.
قواعد تعیین جهت نتایج شکل اول
...
wikifeqh: شکل_اول_مختلطات