[ویکی فقه] منطقه بحرین از دو منظر قابل پژوهش و بررسی می باشد؛ یکی مجمع الجزایر بحرین و دیگری ناحیه قدیمی بحرین که این رساله بخش دوم را مورد بررسی قرار داده است.
در سواحل شمالی و غربی و جنوبی خلیج فارس بین بصره و عمان در منطقه نجد است؛ قصبه (مرکز) آن مدتی شهر هَجَر (در مأخذ سریانی: هَگَر) بود که در کنار دریا قرار داشت پس از قرمطیان، مرکز آن اَحساء شد. گاهی هجر به همه ناحیه بحرین اطلاق می شد.
ناحیه بحرین در مآخذ موجود
طبق مآخذ موجود، از دوره های کهن ناحیه بحرین جزو قلمرو ایران به شمار می آمد. در ۳۷۲، به نوشته حدودالعالم «بحرین مردم بسیار با شهرها و دیها و جاهای آبادان داشت». در قرن چهارم، کشتیهای تجاری بین ساحل بحرین، عمان، بصره، اُبُلَّه و سیراف و چین رفت و آمد می کردند. به نوشته جیهانی، اهالی آن جا بیش تر از قرمطیان بودند؛ و از جمله قراء آن دارین، خَطّ، قطیف، آرّه، هجر، بینُونَه، فَروق، سابور یا سابون (شاپور) بود و گاهی یَمامَه جزو آن محسوب می شد. به قول ابن خرداذبه از عَبادان (آبادان) تا خَشَبات دو فرسنگ و از خشبات از طریق دریا تا شهر (مرکز) بحرین هفتاد فرسنگ فاصله بود. به گفته اصطخری قبیله بنی تمیم در آن زندگی می کردند. ظاهراً جزیره اَوال یا اُوال (جزیره بحرین) جزو احساء به شمار می آمد. نام اَوال در کتابهای جغرافیانویسان مسلمان بسیار آمده است و ظاهراً با دارین مطابقت دارد. به نوشته یاقوت دارین شاید همان جزیره اَوال باشد. جواد علی دارین را مطابق با شهر هَیج، مرکز ناحیه تارو (جزیره تاروت) در خلیج فارس در جغرافیای بطلمیوس می داند. امروز در بحرین آبادی سَماهَیج وجود دارد که نام آن بی شباهت به «هیج» نیست. نام شهر قدیمی سماهیج (در جزیره مُحْرق) در کتابها دیده می شود. به نوشته قدامة بن جعفر، خراج بحرین و یمامه به ۰۰۰، ۵۱۰ دینار می رسید. ظاهراً یکی از عوامل شورشهای مداوم مردم ناحیه قدیمی بحرین و تبدیل آن به منطقه طغیانها بویژه شورش خوارج، سنگینی خراج بوده است.
پیشینه بحرین
ابومنصور ازهری بحرین یا بحران را تثنیه «بحر» می داند؛زیرا قریه های آن از سویی، درکرانه دریاچه ای (در دروازه احساء و دهکده هجر) قرار گرفته بود و از سوی دیگر تا بحر اخضر ده فرسنگ فاصله داشت. به نوشته طبری، بنابر افسانه ای، مردم بحرین (با اهالی عمان) از فرزندان سام بن نوح بودند که پس از پراکندگی، گروهی از آنان به نام عَمالِیق (جاسم) در بحرین ساکن شدند. از حدود سیصد سال پیش از میلاد، از دوره سلوکیان، شهر بازرگانی بزرگ گرهه در کرانه احساء (در ناحیه بحرین) مشهور بود و احتمالاً مردم آن با شهرهای سلوکی کنار دجله بازرگانی داشتند
بحرین در دوره آنتیوخوس سوم
...
در سواحل شمالی و غربی و جنوبی خلیج فارس بین بصره و عمان در منطقه نجد است؛ قصبه (مرکز) آن مدتی شهر هَجَر (در مأخذ سریانی: هَگَر) بود که در کنار دریا قرار داشت پس از قرمطیان، مرکز آن اَحساء شد. گاهی هجر به همه ناحیه بحرین اطلاق می شد.
ناحیه بحرین در مآخذ موجود
طبق مآخذ موجود، از دوره های کهن ناحیه بحرین جزو قلمرو ایران به شمار می آمد. در ۳۷۲، به نوشته حدودالعالم «بحرین مردم بسیار با شهرها و دیها و جاهای آبادان داشت». در قرن چهارم، کشتیهای تجاری بین ساحل بحرین، عمان، بصره، اُبُلَّه و سیراف و چین رفت و آمد می کردند. به نوشته جیهانی، اهالی آن جا بیش تر از قرمطیان بودند؛ و از جمله قراء آن دارین، خَطّ، قطیف، آرّه، هجر، بینُونَه، فَروق، سابور یا سابون (شاپور) بود و گاهی یَمامَه جزو آن محسوب می شد. به قول ابن خرداذبه از عَبادان (آبادان) تا خَشَبات دو فرسنگ و از خشبات از طریق دریا تا شهر (مرکز) بحرین هفتاد فرسنگ فاصله بود. به گفته اصطخری قبیله بنی تمیم در آن زندگی می کردند. ظاهراً جزیره اَوال یا اُوال (جزیره بحرین) جزو احساء به شمار می آمد. نام اَوال در کتابهای جغرافیانویسان مسلمان بسیار آمده است و ظاهراً با دارین مطابقت دارد. به نوشته یاقوت دارین شاید همان جزیره اَوال باشد. جواد علی دارین را مطابق با شهر هَیج، مرکز ناحیه تارو (جزیره تاروت) در خلیج فارس در جغرافیای بطلمیوس می داند. امروز در بحرین آبادی سَماهَیج وجود دارد که نام آن بی شباهت به «هیج» نیست. نام شهر قدیمی سماهیج (در جزیره مُحْرق) در کتابها دیده می شود. به نوشته قدامة بن جعفر، خراج بحرین و یمامه به ۰۰۰، ۵۱۰ دینار می رسید. ظاهراً یکی از عوامل شورشهای مداوم مردم ناحیه قدیمی بحرین و تبدیل آن به منطقه طغیانها بویژه شورش خوارج، سنگینی خراج بوده است.
پیشینه بحرین
ابومنصور ازهری بحرین یا بحران را تثنیه «بحر» می داند؛زیرا قریه های آن از سویی، درکرانه دریاچه ای (در دروازه احساء و دهکده هجر) قرار گرفته بود و از سوی دیگر تا بحر اخضر ده فرسنگ فاصله داشت. به نوشته طبری، بنابر افسانه ای، مردم بحرین (با اهالی عمان) از فرزندان سام بن نوح بودند که پس از پراکندگی، گروهی از آنان به نام عَمالِیق (جاسم) در بحرین ساکن شدند. از حدود سیصد سال پیش از میلاد، از دوره سلوکیان، شهر بازرگانی بزرگ گرهه در کرانه احساء (در ناحیه بحرین) مشهور بود و احتمالاً مردم آن با شهرهای سلوکی کنار دجله بازرگانی داشتند
بحرین در دوره آنتیوخوس سوم
...
wikifeqh: ناحیه_قدیمی_بحرین