خوجه

خُوجه(به انگلیسی: Khoja) گروهی مذهبی در جنوب آسیا است که به اسلام روی آوردند. کلمه «خوجه» از واژه فارسی خواجه و به معنای فرد محترم و متشخص گرفته شده است.در اواخر قرن ۱۹ و اوایل قرن بیستم، به دنبال مهاجرت آقاخان اول از ایران به هند، آن ها به تشیع و تسنن روی آوردند و اکثریت این گروه پیرو فرقهٔ اسماعیلیهٔ نزاری باقی ماندند.به دنبال دیدار شماری از خوجه ها به رهبری دوجی جمال در نجف با شیخ زین العابدین مازندرانی در اوایل دهه ۱۸۷۰ میلادی، زمینه گرایش تعدادی از خوجه ها به تشیع فراهم شد.
روغنی زهرا، شیعیان خوجه در آئینهٔ تاریخ، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی ۱۳۸۷ش.
عرب احمدی امیربهرام، شیعیان خوجه اثناعشری در گستره جهان، قم: شیعه شناسی ۱۳۸۹ش.
دانشنامه جهان اسلام، زیر نظر غلامعلی حداد عادل، تهران: بنیاد دائرةالمعارف اسلامی.
اشرافی، مرتضی، کشورشناسی هند، پژوهشگاه بین المللی المصطفی (ص)، ۱۳۹۳ش.
خوجه ها امروزه در شرق آفریقا، هند، اروپا و شمال آمریکا زندگی می کنند.
این گروه اصالتاً از ایالت گجرات و منطقه کچ هندوستان هستند؛ که پیشتر از آیین هندو به مذهب اسماعیلیه گرویده بودند، در اوایل دهه ۱۸۷۰ به مذهب شیعه اثناعشری پیوستند. خوجه های اثناعشری در پنج قاره جهان حضور دارند و در هر کشوری جماعات و تشکیلاتی مستقل دارند، فدراسیون جهانی جماعات شیعه خوجه اثناعشری مهم ترین تشکیلات آنان است که جماعات و فدراسیون های منطقه ای زیر نظر آن فعالیت می کنند.سازمان بلال مسلم میشن، ویپاز و فدراسیون جماعات شیعه خوجه اثناعشری آفریقا، از مهم ترین تشکیلات متعلق به شیعیان شرق آفریقا است. دبیرخانه فدراسیون جهانی شیعیان خوجه در لندن مستقر است.دوجی جمال، ملا اصغر و حاجی ناجی از شخصیت های خوجه اثناعشری هستند.

(برگرفته از خواجه به معنی آقا و سرور) لقب پیروان فرقه ای از شاخۀ نزاریه، پدیدآمده در اواخر قرن ۸ و اوایل قرن ۹ق در هند. اینان پس از سقوط الموت به هند کوچیدند و از فرقۀ شمسیه، منسوب به شمس الدین نامی (به هندی ستگورنور) از داعیان نزاری، نشأت گرفتند. سپس اساس تشکیلات خوجه ها در هند و انجمنی به نام جماعت خانه، که هم مسجد و هم مرکز اجتماعات آنان بود، به دست صدرالدین نامی بنا نهاده شد. صدرالدین را جلوه ای از روح ویشنو، که از خدایان سه گانه بزرگ هند است، می دانند. پس از صدرالدین، پیشوایان بسیاری در نواحی مختلف به امامت خوجه ها رسیدند. در زمان سلطۀ بریتانیا در هند از پشتیبانی آنان برخوردار بودند و سرانجام بیشتر خوجه ها امامت آقاخان چهارم را پذیرفتند. ادبیات خاص خوجه های نزاری، که در آن سنن، تعالیم دینی و اخلاقی، اشعار عارفانه و افسانۀ پیران این فرقه بازتاب یافته است، «گنان» خوانده می شود. خوجه ها با برخی فرقه های صوفیه ارتباط دارند و عقایدشان آمیزه ای از عقاید هندی و اسماعیلی است. در ۱۶۹۴ پیشوای خوجه به نام آقا عبدالسلام کتابی فارسی به نام پندیات جوانمردی برای هدایت پیروانش نوشت. اکثریت آنان در هند، پاکستان، کشمیر، بنگلادش، سری لانکا و افغانستان سکونت دارند. (نیز ← اسماعیلیه). بعد از ورود آقاخان اول به هندوستان (۱۸۳۹) و بروز نارضایتی در میان خوجه ها، به تدریج زمینه برای ایجاد انشعاب در میان آنان فراهم آمد و در سفری که جمعی از آنان به کربلا داشتند با شیخ زین العابدین مازندرانی، از علمای شیعه اثنی عشری، ملاقات و درخواست اعزام مبلّغ برای فراگیری احکام و عقاید دینی نمودند. شیخ فردی به نام ملا قادر حسین را به هند اعزام کرد و گروه هایی از خوجه ها به تدریج تشیع دوازده امامی را پذیرفتند. این گروه ها ابتدا از سوی بقیه تحریم و به مدّت بیست سال (۱۹۰۰ ـ۱۹۲۰) بایکوت شدند اما تعداد آن ها رو به افزایش نهاد و هم اکنون جمعیت آن ها حدوداً به ۱۲۵هزار نفر در سطح جهان می رسد که از این رقم ۴۰هزار در هند، ۴۰هزار در پاکستان، ۳۰هزار در افریقا و ۱۵هزار نفر در امریکا و اروپا و استرالیا سکونت دارند. مرکز اصلی هماهنگ کننده آن ها به نام «فدراسیون جهانی شیعیان خوجۀ اثنی عشری» در لندن واقع است. فدراسیون های منطقه ای دیگری نیز در افریقا، اروپا، آسیا و امریکا و کانادا دارند. این جمعیت غالباً به پیشۀ تجارت مشغول اند.

[ویکی شیعه] خُوجه، عنوان گروهی مذهبی در هند که از آیین هندو به مذهب اسماعیلیه گرویده و شامل اسماعیلیان نزاری، شماری از اهل سنت و شیعیان خوجه اثناعشری است. اسماعیلیه از قرن هشتم هجری در هند گسترش یافت. آقاخان اول در گسترش اسماعیلیه نزاریه در هند نقش مهمی داشت، اما سیاست های او باعث شد در ۱۸۳۹م، انشعاباتی در این جماعت رخ دهد و گروهی از آنها به اهل سنت بپیوندند.
در اوایل دهه ۱۸۷۰م، شماری از خوجه ها به رهبری دوجی جمال در نجف با شیخ زین العابدین مازندرانی دیدار کردند. این ملاقات زمینه گرایش تعدادی از خوجه ها را به تشیع اثناعشری فراهم آورد که به شیعیان خوجه اثناعشری معروف شدند.
خوجه، عنوان طبقه ای است که در هند شکل گرفت و مشتمل بود بر اسماعیلیان نزاری و نیز گروهی از سنّیان و خوجه های اثناعشری. این واژه که از واژه فارسی خواجه گرفته شده است، همچنین با مسامحه برای تمام نزاریان هند نیز به کار می رود که جوامع کوچک تری چون شَمسیان در منطقۀ مُلتان و برخی از مومناها در شمال گُجَرات را هم دربرمی گیرد.