حذیفه بن یمان

حُذیفه بن یمان حذیفه فرزند حُسَیل از اصحاب محمد بن عبدالله و از شیعیان علی بن ابی طالب بود وی چون با طایفه یمانی ها هم پیمان بود به یمانی معروف گردید.
سیر أعلام النبلاء، ج۲، ص۳۶۲.
البدایه و النهایة، جزء ۴، ص۱۱۳ - ۱۱۴.
أسد الغابة فی معرفة الصحابة، جزء ۱، ص ۲۴۸.گلشن ابرار، جلد یازدهم، شرح حال شیخ عبدالله دوریستی (از علمای قرن ۵ هجری)
دانشنامه صحابه، ج3، ص412، پژوهشکده باقرالعلوم قم.
حذیفه را به همراه ۴ تن دیگر (عمار، سلمان، ابوذر و مقداد) از شیعیان خالص علی بن ابی طالب می دانند.
وی با عمار یاسر عقد اخوت و برادری خوانده بود.
حذیفه در شناخت منافقان مشهور بود و اگر وی بر جنازه شخصی نماز نمی خواند مردم می فهمیدند شخص میت یک منافق بوده است.

حُذَیْفة بن یَمان ( ـ ۳۶ق)
از صحابۀ پیامبر (ص). پدرش، حُسَیل بن جابر معروف به یمان، نیز از صحابه بوده و در اُحُد به شهادت رسیده است. حذیفه در بیشتر غزوات حضور داشت و پیامبر (ص) اسراری به او سپرد و منافقین را برای او نام برد. عمر او را به ولایت مداین گماشت، در جنگ نهاوند و دینور و همدان و ری نیز شرکت کرد. سرانجام ۴۰ روز پس از به خلافت رسیدن امام علی (ع) در مدائن وفات یافت. مرقد او کنار قبر سلمان در یک بقعه قرار دارد.

[ویکی فقه] حذیفة بن یمان. حُذَیفة بن یمان، کنیه اش ابوعبداللّه و صحابی مشهور پیامبر اکرم صلوات الله علیه بوده است.
پدر حذیفه، حِسْل یا حُسَیل، از قبیله عَبْس یمن، و مشهور به یمان بود. اصل واژه یمان این واژه در اصل، یمانی، یعنی منسوب به یمن، بوده سپس «ی» نسبت از آن حذف شده است. سرگذست یمان یمان(پدر حذیفه) پیش از ظهور اسلام، به مدینه رفت و با خاندان عبدالاشهل، از شاخه اوس، هم پیمان شد و رباب، دختر کعب، را از آن خاندان به همسری برگزید. اولاد یمان یمان، از رباب جز حذیفه، سه پسر دیگر به نام های سعد و ، صفوان و مُدْلج و دخترانی به نام های لیلی ، سلمه و فاطمه داشت. اسلام آوردن حذیفه حذیفه که از نخستین اسلام آورندگان بود. جریان شرکت حذیفه و پدرش در جنگ بدر حذیفه به همراه پدرش برای شرکت در جنگ، به سوی مدینه حرکت کرد. در میان راه، مشرکان آن دو را دستگیر کردند و از ایشان پیمان گرفتند که در جنگ بدر، شرکت نکنند و سپس آنان را رها ساختند. آن دو، به فرمان رسول اکرم صلوات الله علیه، بر پیمان خود وفادار ماندند و در جنگ بدر، شرکت نکردند. حذیفه از انصار می شود به همین سبب (که در بالا گفته شد)، درباره اینکه وی از مهاجران یا انصار بود اختلاف نظر وجود دارد. نوشته اند که رسول خدا صلوات الله علیه، حذیفه را در این باره مخیر فرمود و او انتساب به انصار را برگزید و پیامبر صلوات الله علیه نیز آن را تصویب کرد. وفات پدر حذیفه در جنگ احد حذیفه و پدرش، که پیری فرتوت بود ، در جنگ احد شرکت کرد و مسلمانان ناآگاهانه پدرش را کشتند. حذیفه برای قاتلان پدرش آمرزش خواست و چون رسول خدا صلوات الله علیه، خواست خون بهای او را از بیت المال بپردازد، حذیفه آن را بخشید. مأموریّت حذیفه در جنگ خندق حذیفه در جنگ خندق، پس از عقب نشینی احزاب از مدینه، در شبی بسیار سرد و طوفانی از سوی پیامبر صلوات الله علیه، مأموریت یافت که به میان دشمن برود و از آنان خبر بیاورد و او وظیفه اش را به خوبی به انجام رساند. همراهی در غزوات پیامبر وی در غزوات دیگرِ رسول خدا صلوات الله علیه نیز همراه ایشان بود. پیمان برادری با عمار به هنگام بستن پیمان برادری میان مهاجران و انصار، به فرمان پیامبر صلوات الله علیه، میان او و عمار، پیمان برادری بسته شد. حکومت بر مدائن او در روزگار خلافت عمر، به حکومت مدائن گمارده شد. وفات حذیفه حذیفه در آغاز سال سی و ششم هجری، چهل شب پس از کشته شدن عثمان و آغاز بیعت مردم با امام علی علیه السلام، در مدائن درگذشت. اما به نقل برخی مؤلفان شیعه ، حذیفه پس از شهادت عمار، یعنی سال سی و هفتم هجری، زنده بوده است. سکونت اولاد حذیفه در مدائن فرزندزادگان حذیفه تا سده سوم در مدائن برجای بودند. علّت دریافت لقب صاحب سرّ، از جانب پیامبر شرح حال نگاران از حذیفه با عنوان «صاحب سرّ» (رازدار) رسول خدا صلوات الله علیه، یاد کرده اند ، زیرا پیامبر صلوات الله علیه، خبر بسیاری از حوادث و فتنه های آینده را با او در میان گذاشته بود و از باطن بسیاری افراد، به او خبر داده و برخی منافقان را به او شناسانده بود ، به ویژه رسول خدا صلوات الله علیه، به هنگام بازگشت از تبوک، نام تک تک منافقانی را که قصد راندن مرکب وی را داشتند، به او گفت. از همین رو، رسول اکرم صلوات الله علیه، درباره حذیفه و علی علیه السلام فرمود: «آنان بهتر از همه مردم، منافقان را می شناسند». تبعیت عمر از حذیفه در تشییع جنازه عمر نیز از حذیفه پیروی می کرد؛ اگر او در تشییع جنازه ای حاضر نمی شد، درمی یافت که آن مرده از منافقان بوده و او نیز در آن مراسم، شرکت نمی کرد. نقل حدیث از حذیفه از حذیفه کسان بسیاری نقل روایت کرده اند. خصوصیّات حذیفه او به پرهیزکاری، دنیاگریزی و دوری از ثروت اندوزی معروف بود. حذیفه، جانشین عمر در جنگ نهاوند عمر وی را جانشین فرمانده جنگ نهاوند کرد و او پس از کشته شدنِ نعمان بن مقرن، فرماندهی سپاه را برعهده گرفت و نهاوند را گشود. حذیفه از فاتحان شهرهای ایران چند شهر دیگر ایران را نیز فتح کرد. شرکت در خاک سپاری ابوذر حذیفه از کسانی بود که به روزگار خلافت عثمان، در خاک سپاری ابوذر شرکت کرد. گواهی بر باده نوشی ولید بن عقبه وی از گزارش دهندگان و گواهان باده نوشیِ ولیدبن عُقْبه بود. پیشنهاد دهنده تدوین قرآن واحد همچنین وی بود که، پس از آگاهی از اختلاف مصاحف، تدوین قرآن واحد را به عثمان پیشنهاد داد. شخصیّت معنوی حذیفه ۱) وی در میان اصحاب حضرت علی علیه السلام، یکی از ارکان چهارگانه یاد شده است. ۲) کشی در خبری، حذیفه را در زمره هفت تنی دانسته که به سبب ایشان، عنایت های خدا بر مردم، ارزانی می شده است و همان ها در نمازگزاردن بر پیکر فاطمه زهرا علیهاالسلام و خاک سپاری او حضور داشته اند. ولایت مداری حذیفه ۱) هنگامی که علی علیه السلام برای شرکت در جنگ جمل به منطقه ذوقار رسید، حذیفه به یاران خود گفت: خود را به امیرالمؤمنین و وصی سید المرسلین برسانید که حق در یاری دادن اوست. ۲) از او روایاتی در شأن و منزلت امام علی علیه السلام و اهل بیت رسول خدا علیهم السلام، نقل شده است. ۳) حذیفه در روایتی، تصریح پیامبر صلوات الله علیه، بر امامان دوازده گانه پس از خود را نقل کرده است. شرکت حذیفه و پسرانش در جنگ صفین مسعودی به همراهی دو پسر حذیفه به نام های صفوان و سعد، با علی علیه السلام در جنگ صفین اشاره کرده و آنان را از شهیدان این جنگ دانسته است. اعلام آمادگی سعد بن حذیفه در قیام توّابین اگر چه به نوشته طبری ، سعد پسر حذیفه، هنگام قیام توابین زنده بوده و سلیمان بن صُرَد خزاعی در نامه ای از او یاری خواسته و سعد نیز آمادگی خود را اعلام کرده است. منابع جهت مطالعه (۱) ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، قاهره ۱۳۸۵ـ ۱۳۸۷/ ۱۹۶۵ـ۱۹۶۷، چاپ افست بیروت. (۲) ابن اثیر، اسد الغابة فی معرفة الصحابة، قاهره ۱۲۸۰ـ۱۲۸۶، چاپ افست بیروت. (۳) ابن اثیر، اللباب فی تهذیب الانساب، بیروت ۱۴۱۴ /۱۹۹۴. (۴) ابن بابویه، الامالی، قم ۱۴۱۷. (۵) ابن جوزی، کتاب صفة الصفوة، حیدرآباد، دکن ۱۳۵۵ ـ ۱۳۵۶. (۶) ابن حجر عسقلانی، الاصابة فی تمییز الصحابة، چاپ عادل احمد عبدالموجود و علی محمد معوض، بیروت ۱۴۱۵/ ۱۹۹۵. (۷) ابن سعد، الطبقات الکبری، بیروت ۱۴۰۵/۱۹۸۵. (۸) ابن شبّه نمیری، کتاب تاریخ المدینة المنورة ( اخبارالمدینة النبویة)، چاپ فهیم محمد شلتوت، جدّه ۱۳۹۹/۱۹۷۹، چاپ افست قم ۱۳۶۸ش. (۹) ابن عبد البرّ، الاستیعاب فی معرفة الاصحاب، چاپ علی محمد بجاوی، قاهره (۱۳۸۰/ ۱۹۶۰). (۱۰) ابن قتیبه، المعارف، چاپ ثروت عکاشه، قاهره ۱۹۶۰. (۱۱) ابن ندیم، الفهرست، چاپ رضا تجدد، تهران ۱۳۵۰ ش. (۱۲) ابن هشام، السیرةالنبویة، چاپ سهیل زکار، بیروت ۱۴۱۲/۱۹۹۲. (۱۳) ابو نعیم اصفهانی، حیلة الاولیاء و طبقات الأصفیاء، چاپ محمدامین خانجی، بیروت ۱۳۸۷/۱۹۶۷. (۱۴) علی بن عیسی اِربلی، کشف الغمة فی معرفة الائمة، بیروت ۱۴۰۵/ ۱۹۸۵. (۱۵) علی بن محمد خزاز رازی، کفایة الاثر فی النص علی الائمة الاثنی عشر، چاپ عبداللطیف حسینی کوه کمری خوئی، قم ۱۴۰۱. (۱۶) احمد بن علی طبرسی، الاحتجاج، چاپ محمدباقر موسوی خرسان، بیروت ۱۴۰۱/۱۹۸۱. (۱۷) محمد بن جریر طبری، تاریخ الطبری(تاریخ الامم والملوک)، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت ۱۳۸۲ـ۱۳۸۷/۱۹۶۲ـ۱۹۶۷. (۱۸) محمد بن حسن طوسی، رجال الطوسی، چاپ جواد قیومی اصفهانی، قم ۱۴۱۵. (۱۹) محمد بن حسن فتال نیشابوری، روضة الواعظین، نجف ۱۳۸۶/۱۹۶۶، چاپ افست قم ۱۳۶۸ش. (۲۰) سعید بن هبة اللّه قطب راوندی، الخرائج و الجرائح، قم ۱۴۰۹. (۲۱) محمد بن عمر کشی، اختیار معرفة الرجال، (تلخیص) محمد بن حسن طوسی، چاپ حسن مصطفوی، مشهد ۱۳۴۸ش. (۲۲) نعیم بن حماد مروزی، کتاب الفتن، چاپ سهیل زکار، بیروت ۱۴۱۴/۱۹۹۳. (۲۳) یوسف بن عبدالرحمان مزّی، تهذیب الکمال فی اسماء الرجال، چاپ بشار عواد معروف، بیروت ۱۴۲۲/۲۰۰۲. (۲۴) علی بن حسین مسعودی، مروج الذهب و معادن الجوهر، چاپ باربیه دمینار و پاوه دکورتل، پاریس ۱۸۶۱ـ۱۸۷۷، چاپ افست تهران ۱۹۷۰. (۲۵) محمد بن محمد مفید، الارشاد فی معرفة حجج اللّه علی العباد، قم: دار المفید. (۲۶) مطهر بن طاهر مقدسی، کتاب البدء و التاریخ، چاپ کلمان هوار، پاریس ۱۸۹۹ـ۱۹۱۹، چاپ افست تهران ۱۹۶۲. (۲۷) محمد بن عمر واقدی، کتاب المغازی، چاپ مارسدن جونز، لندن ۱۹۶۶. (۲۸) احمد بن اسحاق یعقوبی، تاریخ یعقوقی، لیدن ۱۸۸۳.