کلمه جو
صفحه اصلی

ترکیب طبیعی

دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] ترکیب که در فلسفه به معنی «یکی شدن چند چیز» یا «تالیف یک کل از اجزاء» دارای اقسامی است: ترکیب دارای تقسیماتی است: ۱) حقیقی و غیر حقیقی؛ ۲) عقلی و خارجی؛۳) انضمامی و اتحادی.
ترکیب طبیعی در یک تعریف بسیار ساده، عبارت است از ترکیبی که بطور طبیعی در جهان مادی وجود دارد. روشن است که برای یافتن نمونه هایی از این ترکیب، باید به سراغ طبیعت و امور طبیعی رفت. مثلا می توان چوب را یک ترکیب طبیعی دانست. اگر به این نمونه توجه کنیم درمی یابیم که در این ترکیب، با ذات واحدی روبرو هستیم ولذا یک وجود واحد، در ازای کل مرکب قرار دارد و می توان گفت که مرکب، دارای وجود و ذات واحدی است. نمونه های دیگر ترکیب طبیعی، نظیر آب ، نمک و درخت ، همین ویژگی را دارند. از این رو باید گفت ترکیب طبیعی، ترکیبی حقیقی است که در آن، مرکب دارای وجود و ذاتی واحد است. اساسا ترکیب ماده و صورت را ـ که در اثر آن یک نوع مادی یا طبیعی مانند درخت پدید می آید ـ در فلسفه ترکیب طبیعی می دانند. بدین ترتیب باید ترکیب بدن و روح(نفس) را در موجودی مانند انسان نیز ترکیبی طبیعی دانست.
ترکیب طبیعی بالعرض
اما برخی از ترکیبهای طبیعی هستند که اجزاء آن با یکدیگر ذات و وجود واحدی را تشکیل نمی دهند. نظیر ترکیب دو جزء یا دو عضو بدن حیوانی با یکدیگر؛ که هرچند این اعضاء، بطور طبیعی در کنار یکدیگر قرار گرفته اند، اما ذات و وجود واحدی ندارند ولذا ترکیب طبیعی اصطلاحی محسوب نمی شوند. این ترکیب را ترکیب طبیعی بالعرض می نامند در مقابل ترکیب طبیعی یادشده (ترکیب طبیعی اصطلاحی) که ترکیب بالذات می باشد. طبق نظر ملاصدرا در مورد ترکیب انضمامی ، ترکیب طبیعی اصطلاحی نمی تواند ترکیب انضمامی باشد؛ زیرا در ترکیب طبیعی باذات واحدی روبرو هستیم؛ در حالی که در ترکیب انضمامی، مرکب ذات واحدی ندارد؛ بلکه ترکیب انضمامی یا ترکیب صناعی است، مثل ترکیب خانه از مصالح ساختمانی یا ترکیب فرضی است مانند ترکیب یک لشکر از سربازان و یا ترکیب طبیعی بالعرض است. درنتیجه باید ترکیب طبیعی را ترکیب اتحادی دانست.


کلمات دیگر: