علیرضا عباسی

علی رضا عباسی تبریزی (وفات ۱۰۳۸ هجری قمری)، خطاط برجسته و استاد خوشنویسی ایرانی بود که از طرف شاه عباس صفوی به لقب شاهنواز خان ملقب گردید. وی خط نسخ و ثلث را با استادی تمام می نوشت و در خط نستعلیق شیوه ای خاص داشت. این استاد بی نظیر، علاوه بر مهارت کامل در نستعلیق و ثلث در انواع خطوط نسخ و محقق و رقاع و ریحان و توقیع و تعلیق نیز استاد کامل و ماهری بوده است.
نقشی تبریزی، محمد. "تاریخ حیات علیرضای عباسی خوشنویس معروف دوره صفویه". ماهنامه هنر و مردم. دوره۲، ش۲۰ (خرداد۱۳۴۳ ش): ص ۳۰-۳۱
وب گاه میهن
وب گاه تبیان
وب گاه مقالات علمی ایران
هنرفر، لطف الله. شهر تاریخی اصفهان. چاپ چهارم، انتشارات گلها، ۱۳۷۶
وب گاه آفتاب
وب گاه ماهنامه مشرق زمین
مجله بخارا - نقد کتاب احوال و آثار میرعماد
آرونا - نگاهی به ابنیه حرم مطهر امام رضا (ع- شهاب میرزائیان
پالاپال طراحان آریا-آستان قدس رضوی (مشهد)
خبرنامه گردشگر
علی رضا عباسی نخست در تبریز شاگرد ملا محمد حسین تبریزی و علاء الدین محمد بن محمد تبریزی معروف به علاء بیک بود و خط ثلث و نسخ را نیکو می نوشت. پس از آنکه در زمان شاه محمد خدابنده پدر شاه عباس، ترکان عثمانی تبریز را به تصرف آوردند، علیرضا از آنجا بیرون آمده و به قزوین پایتخت دولت صفوی رفت و در مسجد جامع آن شهر منزل گرفت و به کار کتابت مشغول شد و قسمتی از کتیبه های آن مسجد را با چند قرآن در آنجا تمام کرد. امضاء یا رقم او در این زمان «علیرضا الکتاب» بوده و بدین رقم از سال ۹۸۱ تا ۹۹۰ کتابت از او دیده شده است. این هنرمند اولین بار هنگامی که مسجد جامع قزوین را با چندین کتیبه تزئین کرد، به شهرت رسید. وی در شروع سلطنت شاه عباس در خدمت سردار فرهاد خان از سرداران مهم آن روزگار بود.
فرهادخان هرروز قدر و اعتباری بیش از روز پیش نزد شاه عباس می یافت. اهل هنر از هر طبقه گرد فرهادخان جمع بودند و او چون علی رضا را هنرمندی توانا دید وی را ملازم خویش ساخت. علی رضا ملتزم رکاب فرهادخان شد و در خدمت این سردار بکارهای هنری و کتابت اشتغال داشت و در بیشتر مأموریت ها همراه وی بود و با فرهادخان به خراسان و مازندران رفت. فرهادخان از امرایی بود که در آغاز سلطنت شاه عباس بیش از هر کس ستاره اقبالش باوج کمال رسیده بود. لقب فرزندی هیچکس جز او نداشت مناصب و مأموریت هایی که در دهساله اول سلطنت این پادشاه نصیب او شد اسباب حقد و حسد و رشک اطرافیان گردیده بود. بالاخره در سال ۱۰۰۷ ه‍.ق به امر شاه عباس، الله وردیخان او را کشت. شهرت علی رضا در خدمت فرهادخان بجایی رسید که شاه هم بدو رشک می برد و در سال ۱۰۰۱ هجری هنگامیکه فرهادخان حضور شاه شرفیاب گردید علی رضا را از فرهادخان خواست.
علی رضا روز پنجشنبه اول شوال سال ۱۰۰۱ ه‍.ق به خدمت شاه عباس درآمد و در زمره ندیمان مخصوص وی داخل شد و شاه جمعی از خوشنویسان مانند محمد رضا امامی و محمد صالح اصفهانی و عبدالباقی تبریزی را بدو سپرد تا زیردست او خط ثلث را بیاموزند. علیرضای عباسی تا پایان عمر در زمره مقربان و ندیمان مخصوص شاه بود و در سفر و حضر در سلک مقربان شرف اختصاص داشت و به تفقدات و انعامات و نوازشهای بی پایان شاهانه سرافراز و مفتخر و به لقب شاهنواز ملقب شد. محبت و علاقه شاه عباس به این مرد هنرمند بدان پایه بود که گاه پهلوی او می نشست و شمعی به دست می گرفت تا علیرضا در روشنایی آن کتابت کند.

[ویکی شیعه] علی رضا عباسی تبریزی ملقب به شاهنواز (درگذشت ۱۰۳۸ ق) خطاط، خوشنویس و شاعر ایرانی دوره صفویه است. قرآن بزرگ کتابخانه آستان قدس رضوی و کتیبه های سردر بنای خواجه ربیع در مشهد، کتیبه نوشته های حرم امام رضا(ع) از جمله آثار او است. وی از نزدیکان شاه عباس صفوی بود و لقب شاهنواز توسط شاه عباس به وی اعطا شده است.
علی رضا عباسی در تبریز به دنیا آمد از سال تولد و خانواده وی اطلاعاتی در دست نیست. وی نخست در تبریز شاگرد ملامحمد حسین تبریزی و علاءالدین محمد بن محمد تبریزی معروف به علاء بیک بود که خط ثلث و نسخ می نوشت. علیرضا عباسی در اثر ناآرامی های تبریز به قزوین رفت و در مسجد جامع آن شهر ساکن شده و به کار کتابت مشغول شد و قسمتی از کتیبه های آن مسجد را با چند آیه قرآن کریم نوشت. امضاء یا رقم او در این زمان «علیرضا الکتاب» بوده و بدین رقم از سال ۹۸۱ تا ۹۹۰ کتابت از او دیده شده است. این هنرمند اولین بار هنگامی که مسجد جامع قزوین را با چندین کتیبه تزیین کرد، به شهرت رسید. وی در شروع سلطنت شاه عباس در خدمت سردار فرهاد خان از سرداان مهم آن روزگار بود.
علی رضا شعر هم می گفت و علاوه بر خوشنویسی در نقاشی نیز مهارت داشت. از این رو گاهی وی را با رضا عباسی نقاش پرآوازه هم عصرش اشتباه گرفته اند. از آنجایی که علیرضا عباسی، رئیس کتابخانه سلطنتی بوده از این لحاظ موظف بوده است که کلیه کتابهای خطی، مینیاتورها، تذهیب ها و قطعات و مرقعات خطی را که به شاه عباس تقدیم می شده، نام خود را در روی آنها یادداشت و در دفاتر سلطنتی نیز به ثبت برساند و به علت شباهت اسمی بعضی از مستشرقین اروپایی مانند میتوخ آلمانی و بعضی از مورخین و نویسندگان ایرانی به اشتباه علی رضا عباسی را مینیاتور ساز و تذهیب کار معرفی نموده اند در صورتی که این موضوع به احتمال زیاد نباید درست باشد.