تیسفون

تیسپون یا تیسفون نام یکی از پایتخت های باستانی ایران است که در کشور عراقِ امروزی جای گرفته است. این شهر در دوران اشکانیان به عنوان پایتخت غربی ایران در منطقهٔ میان رودان ساخته شد، و در دوران ساسانی ارزش خود را به عنوان مرکز نیروی سیاسی و اقتصادی نگهداشت. پس از حمله اعراب به ایران، شهر تیسفون به تاراج رفت و رفته رفته متروکه گشت.
۱۱۵ میلادی اشغال آشوریه، میان رودان (بین النهرین) و تیسفون توسط تراژان.
۱۹۷ میلادی غارت تیسفون پایتخت اشکانیان به وسیله سپتیموس سوروس.
تیسفون نزدیک به ششصد سال پایتخت ایران بود و از گودرز دوم (حک: ۴۱–۵۱ میلادی) تا اردوان پنجم (حک: ۲۵۹–۲۲۶ میلادی) در دورهٔ اشکانیان، و از اردشیر یکم (حک: ۲۲۶–۲۴۱ میلادی) تا یزدگرد سوم (حک: ۱۱–۳۱/ ۶۳۲–۶۵۱) در دورهٔ ساسانیان در تیسفون شهریاری کردند. پس از اسلام سلمان فارسی در روزگار فرمانروایی عمر شهریار تیسفون شد.کاخ با شکوه ساسانیان را که هنوز آثار آن در جانب خاوری دجله نمایان است، اعراب ایوان کسری نام دادند. این ایوان چنان که یعقوبی گوید در شهر اسبانبر واقع بود. ساختمان مهم دیگری نیز بود که کاخ سفید نامیده می شد و در یک مایلی شمال شهر کهنه دیده می شد ولی این ساختمان از آغاز سده ۴ ه‍. ق چنان رو به ویرانی و رُمبش رفت که اثری از آن نماند و از این روی است که تاریخ نویسان پس از آن، کاخ سفید و ایوان کسری، هر دو را با نام طاق کسری دانسته اند و آن، یگانه جامانده ایست که تا امروز از بناها و کاخهای پادشاهان ساسانی در آن جایگاه پایدار مانده است.
تیسفون در زمان اشکانیان بنیاد گذاشته شد. این شهر پایتخت شاهنشاهی اشکانیان و سپس ساسانیان تا پیروزی اعراب بر ایران بود.
تیسفون پایتخت زمستانی ساسانیان بود.در تیسفون در زمانی که پایتخت پادشاهان اشکانی بود گویا زبان پارتی، زبان شاه و درباریان و مردم پایتخت بوده است. هنگامی که تیسفون پایتخت پادشاهان ساسانی شد پارسی میانه زبان دربار و تا اندازه ای زبان مردم شهر شد.

[ویکی اهل البیت] تیسْفون، یکی از مجموع چند شهر نزدیک به یکدیگر در کنار اروندرود که بعدها در زبان عربی مدائن نامیده شد.
تیسفون در شرق دجله و ساحل چپ آن واقع بود. این شهر در حدود 35 کیلومتری جنوب بغداد در ناحیه ای قرار گرفته بود که رودهای دجله و فرات به یکدیگر نزدیک می شدند.
تیسفون حدود ششصد سال تختگاه ایران بود و از گودرز دوم (حک : 41ـ51 میلادی) تا اردوان پنجم (حک: 259ـ226 میلادی)، اشکانیان و از اردشیر اول (حک: 226ـ241 میلادی) تا یزدگرد سوم (حک: 11ـ31/632ـ651)، ساسانیان در تیسفون حکومت کردند. پس از اسلام نیز سلمان فارسی (متوفی 36) در عهد خلافت عمر حاکم مداین شد و تا هنگام مرگ در این منصب بود.