سقراط
فارسی به انگلیسی
Socrates
فرهنگ اسم ها
اسم: سقراط (پسر) (یونانی) (تاریخی و کهن) (تلفظ: soqrāt) (فارسی: سقراط) (انگلیسی: soghrat)
معنی: نام فیلسوف بزرگ یوانی و استاد افلاطون، ( معرب یونانی، sokrates ) ( اَعلام ) [، پیش از میلاد] فیلسوف یونانی که می کوشید با پرسشهای پیاپی از دیگران، آنان را به دستیابی به حقیقت وا دارد، افلاطون از شاگردان او، در چندین رساله کوشیده است این روش را توضیح دهد، سقراط سرانجام در آتن به فاسد کردن جوانان و بدعت در دین متهم و به نوشیدن زهر محکوم شد و آن را در نهایت آرامش پذیرفت، sokrates ) ( در اعلام ) فیلسوف معروف یونانی
معنی: نام فیلسوف بزرگ یوانی و استاد افلاطون، ( معرب یونانی، sokrates ) ( اَعلام ) [، پیش از میلاد] فیلسوف یونانی که می کوشید با پرسشهای پیاپی از دیگران، آنان را به دستیابی به حقیقت وا دارد، افلاطون از شاگردان او، در چندین رساله کوشیده است این روش را توضیح دهد، سقراط سرانجام در آتن به فاسد کردن جوانان و بدعت در دین متهم و به نوشیدن زهر محکوم شد و آن را در نهایت آرامش پذیرفت، sokrates ) ( در اعلام ) فیلسوف معروف یونانی
(تلفظ: soqrāt) (معرب یونانی ، sokrates) (در اعلام) فیلسوف معروف یونانی .
مترادف و متضاد
سقراط
فرهنگ فارسی
فیلسوف معروف یونانی(و. ۴۷٠- ف.۳۹۹ قم. ) وی پسر سوفرونیسکس حجار بود . از زندگی او در کودکی و جوانی اطلاعی در دست نیست و آثارش نیز باقی نمانده زیرا وی همواره عقاید خود را از طریق بحث و مکالمه تبلیغ میکرد . سقراط باپریکلس سیاستمدار مشهور آتن معاصر بود و با آریستو فانس آشنایی داشت. او را بجرم اینکه بایین رسمی و دولتی اعتقاد ندارد و پرستش خدایان جدید را ترویج میکند محکوم بمرگ کردند و وی با نوشیدن جام شوکران زندگی را فدای عقاید خود کرد . گفته اند سقراط فلسفه را از آسمان بزمین آورد یعنی ادعای معرفت را کوچک کرده جویندگان را متنبه ساخت که از آسمان فرود آیند یعنی بلند پروازی را رها کرده بخود باید فرو رفت و تکلیف زندگانی را باید فهمید . نیز گفته اند شیوه سقراط دست انداختن و استهزائ بود اگر در مکالمه اوتوفرون و مکالمه آلکبیادس از رسایل افلاطون نظر شود دیده خواهد شد که سقراط چگونه حریف را دست انداخته و سرانجام او را مستاصل و مجبور میساخت که اقرار بنادانی خود کند. اما آنچه را که استهزائ سقراطی نامیده اند در واقع طریقه ای بود که برای اثبات سهو و خطا و رفع شبهه از اذهان بکار میبرد بوسیله سوال و جواب و مجادله و پس از آنکه خطای مخاطب را ظاهر میکگرد باز بهمان ترتیب مکالمه و سوال و جواب را دنبال کرده بکشف حقیقیت می کوشید.و این قسمت دوم تعلیمات سقراط را مامایی نامیده اند زیرا که او میگفت دانشی ندارم و تعلیم نمیکنم . من مانند مادرم فن مامایی دارم ( مادر سقراط مامابود ) او کودکان را در زادن مدد میکرد . من نفوس را یاری میکنم که زاده شوند یعنی بخود آیند و راه کسب معرفت را بیابند.وی براستی در این فن ماهر بود و مصاحبان خود را منقلب میکرد و کسانی که او را وجودی خطرناک شمرده در هلاکتش پافشردند قدرت و تاثیر نفس او را درست در یافته بودند.تعلیمات اخلاقی سقراط تنها موعظه و نصیحت نبود و برای نیکوکاری و درستکرداری مبنای علمی و عقلی میجست . بد عملی را از اشتباه و نادانی میدانست و میگفت : مردمان از روی علم و عمد دنبال شر نمیروند و اگر خیر ونیکی را تشخیص دهند البته آنرا اختیار میکنند پس باید در تشخیص خیر کوشید مثلا باید دید شجاعت چیست عدالت کدامست پرهیزکاری یعنی چه . راه تشخیص این امور آنست که آنها را بدرستی تعریف کنیم . این است که یافتن تعریف صحیح در حکمت سقراط کمال اهمیت را دارد و همین امر است که افلاطون و مخصوصا ارسطو دنبال آنرا گرفته برای یافتن تعریف ( حد ) بتشخیص نوع و جنس و فصل یعنی کلمات پی برده و گفتگوی تصور و تصدیق و برهان و قیاس را بمیان آورده و علم منطق را وضع کرده اند و بنا براین - هر چند واضع منطق اسطوست - فضیلت با سقراط است که راه را باز کرده . سقراط برای رسیدن بتعریف صحیح شیوه استقرائ را بکار میبرد یعنی در هر باب شواهد و امثله از امور جاری عادی میاورد و آنها را مورد تحقیق و مطالعه قرار میداد و از این جزئیات تدریجا بکلیات میرسد و پس از دریافت قاعده کلیه آنرا بر موارد خاص تطبیق مینمود و برای تعیین تکلیف خصوصی اشخاص نتیجه میگرفت و بنابر این میتوان گفت پس از استقرائ بشیوه استنتاج و قیاس نیز میرفت در هر صورت مسلم است که رشته استدلال مبتنی بر تصورات کلی را سقراط بدست افلاطون و ارسطو داده و از اینرو او را موسس فلسفه مبنی بر کلیات عقلی شمرده اند که مدار علم و حکمت بوده است . اهتمام سقراط بیشتر مصروف اخلاق بوده و بنیاد تعلیمات او اینست که انسان جویای خوشی و سعادت است و جز این تکلیفی ندارد . اما خوشی باستیفای لذات و شهوات بدست نمیاید بلکه بوسیله جلوگیری از خواهشهای نفسانی بهتر مسیر میگردد . سعادت افراد در ضمن سعادت جماعت است و بنابرین سعادت هر کس در ین است که وظایف خود را نسبت بدیگران انجام دهد و چون نیکوکاری بسته بتخشیص نیک و بد یعنی دانایی است بالاخره فضیلت بطور مطلق جز دانش و حکمت چیزی نیست . اما دانش چون در مورد ترس و بیباکی - یعنی علم بر اینکه از چه باید ترسید و از چه نباید ترسید - تلفظ شود شجاعت است و چون در رعایت مقتضیات نفسانی بکار رود عفت خوانده میشود و هر گاه علم بقواعدی که حاکم بروابط مردم با یکدیگر میباشد منظور گردد عدالت است واگر وظایف انسان نسبت بخالق در نظر گرفته شود دینداری و خدا پرستی است . این فضایل پنجگانه- یعنی جکمت و شجاعت و عفت و عدالت و خداپرستی - اصول اولی اخلاق سقراطی بوده است . اراده آزاد نیست یعنی انسان فاعل مختار نتواند بود مگر اینکه پیروی از عقل کند که در آن صورت نیکی و خیر را اختیار مینماید . وجه اعتقاد بخدا در نظر سقراط این بود که همچنانکه در دانسان قوه عاقله ای هست در عالم نیز چنین قوه ای موجود است خاصه اینکه می بینیم عالم نظام دارد و بیقاعده و بی ترتیب نیست و هر امری را غایت است و ذات باری خود غایت و جود عالم است پس نمیتوان مدار امور عالم را بر تصادف و اتفاق فرض نمود و چون عالم انتظار است امور دنیا قواعد طبیعی دارد که قوانین موضوع بشری باید آنها را رعایت کند . باین سبب سقراط در سیاست معتقد بقهر و زور نیست و با مردم مدارا و اقناع افکار را لازم میداندبعبارت دیگر سیاست را نیز مبنی بر حکمت میسازد ( سیر حکمت )
یونانی [ سکرات ] متولد در آتن ۴۷٠ تا ۴۶۸ ق .م . وی در سال ۴٠٠ تا ۳۹۹ ق . م . از طرف حکومت محکوم گردید و با نوشیدن شوکران مسموم شد و در گذشت وی استاد افلاطون و موجد روش سقراطی است و بر خلاف پیشینیان بشر را موضوع دقیق و مورد توجه قرار داد نام حکیمی است مشهور گویند در زمان اسکندر بود .
یونانی [ سکرات ] متولد در آتن ۴۷٠ تا ۴۶۸ ق .م . وی در سال ۴٠٠ تا ۳۹۹ ق . م . از طرف حکومت محکوم گردید و با نوشیدن شوکران مسموم شد و در گذشت وی استاد افلاطون و موجد روش سقراطی است و بر خلاف پیشینیان بشر را موضوع دقیق و مورد توجه قرار داد نام حکیمی است مشهور گویند در زمان اسکندر بود .
لغت نامه دهخدا
سقراط. [ س ُ ] ( اِخ ) یونانی «سُکْراتِس » متولد در آتن ( 470 تا 468 ق.م ) وی در سال ( 400 یا 399 ق.م ) از طرف حکومت محکوم گردید و با نوشیدن شوکران مسموم شد و درگذشت. وی استاد افلاطون و موجد روش سقراطی است و برخلاف پیشینیان بشر را موضوع تدقیق و مورد توجه قرار داد. نام حکیمی است مشهور. گویند در زمان اسکندر بود. ( برهان ).
از فلاسفه بزرگ یونان است که در 470 ق.م. در شهر آتن تولد یافت پدرش مردی حجار بود و سقراط پس از آنکه ایام جوانی چندی در خدمت وی بسر برد بدستیاری کریتو از پیروی شغل پدر کناره گرفت و دل بر فلسفه نهاد. سقراط بوجود خدای یگانه پی برد و کوشش داشت که مردم را نیز بدین حقیقت رهبری کند. از جمله فلاسفه و نویسندگان بزرگ یونان چون گزنفون و افلاطون و آنتیس تنس شاگردان وی بودند. از سقراط هیچ گونه کتاب در دست نیست. لکن فلسفه او را از کتاب ( محاورات ) افلاطون استنباط میتوان کرد. مردم آتن سرانجام او را به بی دینی متهم و بمرگ محکوم ساختند و سقراط با آنکه وسیله فرار وی فراهم بود برای محترم داشتن قوانین وطن مرگ را استقبال کرد و جام شوکران را به طیب خاطر بنوشید. ( 400 ق.م. ). ( تاریخ تمدن قدیم ایران ).
وی پسر سوفرونیکس حجار بود. از زندگی او در کودکی و جوانی اطلاعی در دست نیست و آثارش نیز باقی نمانده زیرا وی همواره عقاید خودرا از طریق بحث و مکالمه تبلیغ میکرد سقراط با پریکلیس سیاستمدار مشهور آتن معاصر بوده و با آریستوفانس آشنایی داشت. او را به جرم اینکه با آیین رسمی و دولتی اعتقاد ندارد و پرستش خدایان جدید را ترویج میکند محکوم بمرگ کردند و وی با نوشیدن شوکران زندگی را فدای عقاید خود کرد. گفته اند سقراط فلسفه را از آسمان بزمین آورد یعنی ادعای معرفت را کوچک کرده جویندگان را متنبه ساخت که از آسمان فرود آیند یعنی بلندپروازی را رها کرده بخود باید فرورفت و تکلیف زندگی را باید فهمید. نیز گفته اند شیوه سقراط دست انداخت و استهزاء بود. اگر در مکالمه اوتوفرون و مکالمه آلکبیادس از رسائل افلاطون نظر شود دیده خواهدشد که سقراطچگونه حریف را دست انداخته و او را مستأصل و مجبورمیساخت تا سرانجام اقرار بنادانی خود کند. اما آنچه را که استهزاء سقراطی نامیده اند درواقع طریقه ای بودکه برای سهو و خطا و رفعشبهه از اذهان به کار میبرد بوسیله سؤال و جواب ومجادله و پس از آنکه خطای مخاطب را ظاهر میکرد باز بهمان ترتیب مکالمه و سؤال و جواب را دنبال کرده بکشف حقیقت میکوشید و این قسمت دوم تعلیمات سقراط را مامایی نامیده اند، زیرا که او میگفت دانستی ندارم وتعلیم میکنم من مانند مادرم فن مامایی دارم. ( مادر سقراط ماما بود ) او کودکان را در زادن کمک میکرد. من نفوس را یاری میکنم که زاده شوند یعنی بخود آیند و راه کسب معرفت را بیابند. وی براستی در این فن ماهر بود و مصاحبان خود را منقلب میکرد و کسانی که او را وجودی خطرناک شمردند و در هلاکتش پا فشردند، قدرت و تأثیر نفس او را درست دریافته بودند. تعلیمات اخلاقی سقراط تنها موعظه و نصحیت نبود و برای نیکوکاری و درست کرداری مبنای علمی و عقلی می جست بدعملی را از اشتباه و نادانی میدانست و میگفت ، مردمان از روی علم و عمل و عمد دنبال شر نمیروند و اگر خیر و نیکی را تشخیص دهند البته آن را اختیار میکنند پس باید در تشخیص خیر کوشید. مثلاً باید دید شجاعت چیست ؟ و عدالت کدام است ، پرهیزکاری یعنی چه. راه تشخیص این امور آن است که آنها را بدرستی تعریف کنیم این است که یافتن راه تعریف صحیح در حکمت سقراط کمال اهمیت را دارد و همین امر است که افلاطون و مخصوصاً ارسطو دنبال آن را گرفته برای یافتن تعریف ( حد ) بتشخیص نوع و جنس و فصل یعنی کلیات پی برده و گفتگوی بتصور و تصدیق و برهان قیاس را بمیان آورده و علم منطق را وضع کرده اند، و بنابراین هرچند واضع منطق ارسطو است ، فضیلت با سقراط است که راه باز کرده. سقراط برای رسیدن بتعریف صحیح شیوه استقراء را بکار میبرد یعنی در هر باب شواهد و امثله از امور جاری عادی می آورد و آنها را مورد تحقیق و مطالعه قرار میداد و از این جزئیات تدریجاً به کلیات میرسید و پس از دریافت قاعده کلیه آن را در موارد خاص تطبیق مینمود. و برای تعیین تکلیف خصوصی اشخاص نتیجه میگرفت. بنابراین میتوان گفت پس از استقراءبشیوه استنتاج و قیاس نیز میرفت. در هر صورت مسلم است که رشته استدلال مبتنی بر تصورات کلی را سقراط به دست افلاطون و ارسطو داده و از اینرو او را مؤسس فلسفه مبنی بر کلیات عقلی شمرده اند که مدار علم و حکمت بوده است. اهتمام سقراط بیشتر مصروف اخلاق بوده وبنیاد او این است که انسان جویای خوشی و سعادت است و جز این تکلیفی ندارد اما خوشی به استیفای لذات و شهوات به دست نمی آید، بلکه بوسیله جلوگیری از خواهشهای نفسانی بهتر میسر میگردد. سعادت افراد در ضمن سعادت جماعت است و بنابراین سعادت هرکس در این است که وظایف خود را نسبت بدیگران انجام دهد و چون نکوکاری بسته بتشخیص نیک و بد یعنی دانایی است بالاخره فضیلت جز دانش و حکمت چیزی نیست. اما دانش چون در مورد ترس و بیباکی یعنی علم برای اینکه از چه باید ترسید و ازچه نباید ترسید تلفظ شود شجاعت است. چون در رعایت مقتضیات نفسانی به کار رود عفت خوانده میشود. و هرگاه علم بقواعدی که حاکم بر روابط مردم با یکدیگر میباشد منظور گردد عدالت است و اگر وظایف انسان نسبت بخالق در نظر گرفته شود دینداری و خداپرستی است. این فضایل پنجگانه ، یعنی حکمت و شجاعت و عفت و عدالت و خداپرستی اصول اولی اخلاق سقراطی بوده است. اراده آزاد نیست ، یعنی انسان فاعل مختار نتواند بود مگر اینکه پیروی از عقل کند که در آن صورت از نیکی و خیر اختیار مینماید وجه اعتقاد بخدا در نظر سقراط این بود که همچنانکه در انسان قوه عاقله ای هست در عالم نیز چنین قوه ای موجود است خاصه اینکه می بینیم عالم نظام دارد وبی ترتیب نیست و هر امری را غایت است و ذات باری خودغایت وجود عالم است ، نمیتوان مدار امور عالم را بر تصادف و اتفاق فرض نمود و چون عالم به نظام است اموردنیا قواعد طبیعی دارد که قوانین موضوع بشری باید آنها را رعایت کند بدین سبب سقراط در سیاست معتقد به قهر و زور نیست و با مردم مدارا و اقناع افکار را لازم میداند. بعبارت دیگر سیاست را نیز مبتنی بر حکمت میسازد. ( سیر حکمت از فرهنگ فارسی معین ) :
از فلاسفه بزرگ یونان است که در 470 ق.م. در شهر آتن تولد یافت پدرش مردی حجار بود و سقراط پس از آنکه ایام جوانی چندی در خدمت وی بسر برد بدستیاری کریتو از پیروی شغل پدر کناره گرفت و دل بر فلسفه نهاد. سقراط بوجود خدای یگانه پی برد و کوشش داشت که مردم را نیز بدین حقیقت رهبری کند. از جمله فلاسفه و نویسندگان بزرگ یونان چون گزنفون و افلاطون و آنتیس تنس شاگردان وی بودند. از سقراط هیچ گونه کتاب در دست نیست. لکن فلسفه او را از کتاب ( محاورات ) افلاطون استنباط میتوان کرد. مردم آتن سرانجام او را به بی دینی متهم و بمرگ محکوم ساختند و سقراط با آنکه وسیله فرار وی فراهم بود برای محترم داشتن قوانین وطن مرگ را استقبال کرد و جام شوکران را به طیب خاطر بنوشید. ( 400 ق.م. ). ( تاریخ تمدن قدیم ایران ).
وی پسر سوفرونیکس حجار بود. از زندگی او در کودکی و جوانی اطلاعی در دست نیست و آثارش نیز باقی نمانده زیرا وی همواره عقاید خودرا از طریق بحث و مکالمه تبلیغ میکرد سقراط با پریکلیس سیاستمدار مشهور آتن معاصر بوده و با آریستوفانس آشنایی داشت. او را به جرم اینکه با آیین رسمی و دولتی اعتقاد ندارد و پرستش خدایان جدید را ترویج میکند محکوم بمرگ کردند و وی با نوشیدن شوکران زندگی را فدای عقاید خود کرد. گفته اند سقراط فلسفه را از آسمان بزمین آورد یعنی ادعای معرفت را کوچک کرده جویندگان را متنبه ساخت که از آسمان فرود آیند یعنی بلندپروازی را رها کرده بخود باید فرورفت و تکلیف زندگی را باید فهمید. نیز گفته اند شیوه سقراط دست انداخت و استهزاء بود. اگر در مکالمه اوتوفرون و مکالمه آلکبیادس از رسائل افلاطون نظر شود دیده خواهدشد که سقراطچگونه حریف را دست انداخته و او را مستأصل و مجبورمیساخت تا سرانجام اقرار بنادانی خود کند. اما آنچه را که استهزاء سقراطی نامیده اند درواقع طریقه ای بودکه برای سهو و خطا و رفعشبهه از اذهان به کار میبرد بوسیله سؤال و جواب ومجادله و پس از آنکه خطای مخاطب را ظاهر میکرد باز بهمان ترتیب مکالمه و سؤال و جواب را دنبال کرده بکشف حقیقت میکوشید و این قسمت دوم تعلیمات سقراط را مامایی نامیده اند، زیرا که او میگفت دانستی ندارم وتعلیم میکنم من مانند مادرم فن مامایی دارم. ( مادر سقراط ماما بود ) او کودکان را در زادن کمک میکرد. من نفوس را یاری میکنم که زاده شوند یعنی بخود آیند و راه کسب معرفت را بیابند. وی براستی در این فن ماهر بود و مصاحبان خود را منقلب میکرد و کسانی که او را وجودی خطرناک شمردند و در هلاکتش پا فشردند، قدرت و تأثیر نفس او را درست دریافته بودند. تعلیمات اخلاقی سقراط تنها موعظه و نصحیت نبود و برای نیکوکاری و درست کرداری مبنای علمی و عقلی می جست بدعملی را از اشتباه و نادانی میدانست و میگفت ، مردمان از روی علم و عمل و عمد دنبال شر نمیروند و اگر خیر و نیکی را تشخیص دهند البته آن را اختیار میکنند پس باید در تشخیص خیر کوشید. مثلاً باید دید شجاعت چیست ؟ و عدالت کدام است ، پرهیزکاری یعنی چه. راه تشخیص این امور آن است که آنها را بدرستی تعریف کنیم این است که یافتن راه تعریف صحیح در حکمت سقراط کمال اهمیت را دارد و همین امر است که افلاطون و مخصوصاً ارسطو دنبال آن را گرفته برای یافتن تعریف ( حد ) بتشخیص نوع و جنس و فصل یعنی کلیات پی برده و گفتگوی بتصور و تصدیق و برهان قیاس را بمیان آورده و علم منطق را وضع کرده اند، و بنابراین هرچند واضع منطق ارسطو است ، فضیلت با سقراط است که راه باز کرده. سقراط برای رسیدن بتعریف صحیح شیوه استقراء را بکار میبرد یعنی در هر باب شواهد و امثله از امور جاری عادی می آورد و آنها را مورد تحقیق و مطالعه قرار میداد و از این جزئیات تدریجاً به کلیات میرسید و پس از دریافت قاعده کلیه آن را در موارد خاص تطبیق مینمود. و برای تعیین تکلیف خصوصی اشخاص نتیجه میگرفت. بنابراین میتوان گفت پس از استقراءبشیوه استنتاج و قیاس نیز میرفت. در هر صورت مسلم است که رشته استدلال مبتنی بر تصورات کلی را سقراط به دست افلاطون و ارسطو داده و از اینرو او را مؤسس فلسفه مبنی بر کلیات عقلی شمرده اند که مدار علم و حکمت بوده است. اهتمام سقراط بیشتر مصروف اخلاق بوده وبنیاد او این است که انسان جویای خوشی و سعادت است و جز این تکلیفی ندارد اما خوشی به استیفای لذات و شهوات به دست نمی آید، بلکه بوسیله جلوگیری از خواهشهای نفسانی بهتر میسر میگردد. سعادت افراد در ضمن سعادت جماعت است و بنابراین سعادت هرکس در این است که وظایف خود را نسبت بدیگران انجام دهد و چون نکوکاری بسته بتشخیص نیک و بد یعنی دانایی است بالاخره فضیلت جز دانش و حکمت چیزی نیست. اما دانش چون در مورد ترس و بیباکی یعنی علم برای اینکه از چه باید ترسید و ازچه نباید ترسید تلفظ شود شجاعت است. چون در رعایت مقتضیات نفسانی به کار رود عفت خوانده میشود. و هرگاه علم بقواعدی که حاکم بر روابط مردم با یکدیگر میباشد منظور گردد عدالت است و اگر وظایف انسان نسبت بخالق در نظر گرفته شود دینداری و خداپرستی است. این فضایل پنجگانه ، یعنی حکمت و شجاعت و عفت و عدالت و خداپرستی اصول اولی اخلاق سقراطی بوده است. اراده آزاد نیست ، یعنی انسان فاعل مختار نتواند بود مگر اینکه پیروی از عقل کند که در آن صورت از نیکی و خیر اختیار مینماید وجه اعتقاد بخدا در نظر سقراط این بود که همچنانکه در انسان قوه عاقله ای هست در عالم نیز چنین قوه ای موجود است خاصه اینکه می بینیم عالم نظام دارد وبی ترتیب نیست و هر امری را غایت است و ذات باری خودغایت وجود عالم است ، نمیتوان مدار امور عالم را بر تصادف و اتفاق فرض نمود و چون عالم به نظام است اموردنیا قواعد طبیعی دارد که قوانین موضوع بشری باید آنها را رعایت کند بدین سبب سقراط در سیاست معتقد به قهر و زور نیست و با مردم مدارا و اقناع افکار را لازم میداند. بعبارت دیگر سیاست را نیز مبتنی بر حکمت میسازد. ( سیر حکمت از فرهنگ فارسی معین ) :
سقراط. [ س ُ ] (اِخ ) یونانی «سُکْراتِس » متولد در آتن (470 تا 468 ق .م ) وی در سال (400 یا 399 ق .م ) از طرف حکومت محکوم گردید و با نوشیدن شوکران مسموم شد و درگذشت . وی استاد افلاطون و موجد روش سقراطی است و برخلاف پیشینیان بشر را موضوع تدقیق و مورد توجه قرار داد. نام حکیمی است مشهور. گویند در زمان اسکندر بود. (برهان ).
از فلاسفه ٔ بزرگ یونان است که در 470 ق .م . در شهر آتن تولد یافت پدرش مردی حجار بود و سقراط پس از آنکه ایام جوانی چندی در خدمت وی بسر برد بدستیاری کریتو از پیروی شغل پدر کناره گرفت و دل بر فلسفه نهاد. سقراط بوجود خدای یگانه پی برد و کوشش داشت که مردم را نیز بدین حقیقت رهبری کند. از جمله فلاسفه و نویسندگان بزرگ یونان چون گزنفون و افلاطون و آنتیس تنس شاگردان وی بودند. از سقراط هیچ گونه کتاب در دست نیست . لکن فلسفه او را از کتاب (محاورات ) افلاطون استنباط میتوان کرد. مردم آتن سرانجام او را به بی دینی متهم و بمرگ محکوم ساختند و سقراط با آنکه وسیله ٔ فرار وی فراهم بود برای محترم داشتن قوانین وطن مرگ را استقبال کرد و جام شوکران را به طیب خاطر بنوشید. (400 ق .م .). (تاریخ تمدن قدیم ایران ).
وی پسر سوفرونیکس حجار بود. از زندگی او در کودکی و جوانی اطلاعی در دست نیست و آثارش نیز باقی نمانده زیرا وی همواره عقاید خودرا از طریق بحث و مکالمه تبلیغ میکرد سقراط با پریکلیس سیاستمدار مشهور آتن معاصر بوده و با آریستوفانس آشنایی داشت . او را به جرم اینکه با آیین رسمی و دولتی اعتقاد ندارد و پرستش خدایان جدید را ترویج میکند محکوم بمرگ کردند و وی با نوشیدن شوکران زندگی را فدای عقاید خود کرد. گفته اند سقراط فلسفه را از آسمان بزمین آورد یعنی ادعای معرفت را کوچک کرده جویندگان را متنبه ساخت که از آسمان فرود آیند یعنی بلندپروازی را رها کرده بخود باید فرورفت و تکلیف زندگی را باید فهمید. نیز گفته اند شیوه ٔ سقراط دست انداخت و استهزاء بود. اگر در مکالمه ٔ اوتوفرون و مکالمه ٔ آلکبیادس از رسائل افلاطون نظر شود دیده خواهدشد که سقراطچگونه حریف را دست انداخته و او را مستأصل و مجبورمیساخت تا سرانجام اقرار بنادانی خود کند. اما آنچه را که استهزاء سقراطی نامیده اند درواقع طریقه ای بودکه برای سهو و خطا و رفعشبهه از اذهان به کار میبرد بوسیله ٔ سؤال و جواب ومجادله و پس از آنکه خطای مخاطب را ظاهر میکرد باز بهمان ترتیب مکالمه و سؤال و جواب را دنبال کرده بکشف حقیقت میکوشید و این قسمت دوم تعلیمات سقراط را مامایی نامیده اند، زیرا که او میگفت دانستی ندارم وتعلیم میکنم من مانند مادرم فن مامایی دارم . (مادر سقراط ماما بود) او کودکان را در زادن کمک میکرد. من نفوس را یاری میکنم که زاده شوند یعنی بخود آیند و راه کسب معرفت را بیابند. وی براستی در این فن ماهر بود و مصاحبان خود را منقلب میکرد و کسانی که او را وجودی خطرناک شمردند و در هلاکتش پا فشردند، قدرت و تأثیر نفس او را درست دریافته بودند. تعلیمات اخلاقی سقراط تنها موعظه و نصحیت نبود و برای نیکوکاری و درست کرداری مبنای علمی و عقلی می جست بدعملی را از اشتباه و نادانی میدانست و میگفت ، مردمان از روی علم و عمل و عمد دنبال شر نمیروند و اگر خیر و نیکی را تشخیص دهند البته آن را اختیار میکنند پس باید در تشخیص خیر کوشید. مثلاً باید دید شجاعت چیست ؟ و عدالت کدام است ، پرهیزکاری یعنی چه . راه تشخیص این امور آن است که آنها را بدرستی تعریف کنیم این است که یافتن راه تعریف صحیح در حکمت سقراط کمال اهمیت را دارد و همین امر است که افلاطون و مخصوصاً ارسطو دنبال آن را گرفته برای یافتن تعریف (حد) بتشخیص نوع و جنس و فصل یعنی کلیات پی برده و گفتگوی بتصور و تصدیق و برهان قیاس را بمیان آورده و علم منطق را وضع کرده اند، و بنابراین هرچند واضع منطق ارسطو است ، فضیلت با سقراط است که راه باز کرده . سقراط برای رسیدن بتعریف صحیح شیوه ٔ استقراء را بکار میبرد یعنی در هر باب شواهد و امثله از امور جاری عادی می آورد و آنها را مورد تحقیق و مطالعه قرار میداد و از این جزئیات تدریجاً به کلیات میرسید و پس از دریافت قاعده کلیه ٔ آن را در موارد خاص تطبیق مینمود. و برای تعیین تکلیف خصوصی اشخاص نتیجه میگرفت . بنابراین میتوان گفت پس از استقراءبشیوه ٔ استنتاج و قیاس نیز میرفت . در هر صورت مسلم است که رشته ٔ استدلال مبتنی بر تصورات کلی را سقراط به دست افلاطون و ارسطو داده و از اینرو او را مؤسس فلسفه مبنی بر کلیات عقلی شمرده اند که مدار علم و حکمت بوده است . اهتمام سقراط بیشتر مصروف اخلاق بوده وبنیاد او این است که انسان جویای خوشی و سعادت است و جز این تکلیفی ندارد اما خوشی به استیفای لذات و شهوات به دست نمی آید، بلکه بوسیله ٔ جلوگیری از خواهشهای نفسانی بهتر میسر میگردد. سعادت افراد در ضمن سعادت جماعت است و بنابراین سعادت هرکس در این است که وظایف خود را نسبت بدیگران انجام دهد و چون نکوکاری بسته بتشخیص نیک و بد یعنی دانایی است بالاخره فضیلت جز دانش و حکمت چیزی نیست . اما دانش چون در مورد ترس و بیباکی یعنی علم برای اینکه از چه باید ترسید و ازچه نباید ترسید تلفظ شود شجاعت است . چون در رعایت مقتضیات نفسانی به کار رود عفت خوانده میشود. و هرگاه علم بقواعدی که حاکم بر روابط مردم با یکدیگر میباشد منظور گردد عدالت است و اگر وظایف انسان نسبت بخالق در نظر گرفته شود دینداری و خداپرستی است . این فضایل پنجگانه ، یعنی حکمت و شجاعت و عفت و عدالت و خداپرستی اصول اولی اخلاق سقراطی بوده است . اراده آزاد نیست ، یعنی انسان فاعل مختار نتواند بود مگر اینکه پیروی از عقل کند که در آن صورت از نیکی و خیر اختیار مینماید وجه اعتقاد بخدا در نظر سقراط این بود که همچنانکه در انسان قوه ٔ عاقله ای هست در عالم نیز چنین قوه ای موجود است خاصه اینکه می بینیم عالم نظام دارد وبی ترتیب نیست و هر امری را غایت است و ذات باری خودغایت وجود عالم است ، نمیتوان مدار امور عالم را بر تصادف و اتفاق فرض نمود و چون عالم به نظام است اموردنیا قواعد طبیعی دارد که قوانین موضوع بشری باید آنها را رعایت کند بدین سبب سقراط در سیاست معتقد به قهر و زور نیست و با مردم مدارا و اقناع افکار را لازم میداند. بعبارت دیگر سیاست را نیز مبتنی بر حکمت میسازد. (سیر حکمت از فرهنگ فارسی معین ) :
ارسطو که بد مملکت را وزیر
بلینانس برنا و سقراط پیر.
شهنشاه را گفت روشن چو روز
که سقراط شمعی است خلوت فروز
سخنهای سقراط بیدارهوش
پسند آمدی مر زبان را بگوش
بر آن شد دل دانش اندیش او
که آرند سقراط را پیش او.
رجوع به آنندراج و فرهنگ ایران باستان ص 203 و ایران باستان ج 2 ص 1503، 1504، 1482، 2325، 1854، 1853،968، 72 شود.
از فلاسفه ٔ بزرگ یونان است که در 470 ق .م . در شهر آتن تولد یافت پدرش مردی حجار بود و سقراط پس از آنکه ایام جوانی چندی در خدمت وی بسر برد بدستیاری کریتو از پیروی شغل پدر کناره گرفت و دل بر فلسفه نهاد. سقراط بوجود خدای یگانه پی برد و کوشش داشت که مردم را نیز بدین حقیقت رهبری کند. از جمله فلاسفه و نویسندگان بزرگ یونان چون گزنفون و افلاطون و آنتیس تنس شاگردان وی بودند. از سقراط هیچ گونه کتاب در دست نیست . لکن فلسفه او را از کتاب (محاورات ) افلاطون استنباط میتوان کرد. مردم آتن سرانجام او را به بی دینی متهم و بمرگ محکوم ساختند و سقراط با آنکه وسیله ٔ فرار وی فراهم بود برای محترم داشتن قوانین وطن مرگ را استقبال کرد و جام شوکران را به طیب خاطر بنوشید. (400 ق .م .). (تاریخ تمدن قدیم ایران ).
وی پسر سوفرونیکس حجار بود. از زندگی او در کودکی و جوانی اطلاعی در دست نیست و آثارش نیز باقی نمانده زیرا وی همواره عقاید خودرا از طریق بحث و مکالمه تبلیغ میکرد سقراط با پریکلیس سیاستمدار مشهور آتن معاصر بوده و با آریستوفانس آشنایی داشت . او را به جرم اینکه با آیین رسمی و دولتی اعتقاد ندارد و پرستش خدایان جدید را ترویج میکند محکوم بمرگ کردند و وی با نوشیدن شوکران زندگی را فدای عقاید خود کرد. گفته اند سقراط فلسفه را از آسمان بزمین آورد یعنی ادعای معرفت را کوچک کرده جویندگان را متنبه ساخت که از آسمان فرود آیند یعنی بلندپروازی را رها کرده بخود باید فرورفت و تکلیف زندگی را باید فهمید. نیز گفته اند شیوه ٔ سقراط دست انداخت و استهزاء بود. اگر در مکالمه ٔ اوتوفرون و مکالمه ٔ آلکبیادس از رسائل افلاطون نظر شود دیده خواهدشد که سقراطچگونه حریف را دست انداخته و او را مستأصل و مجبورمیساخت تا سرانجام اقرار بنادانی خود کند. اما آنچه را که استهزاء سقراطی نامیده اند درواقع طریقه ای بودکه برای سهو و خطا و رفعشبهه از اذهان به کار میبرد بوسیله ٔ سؤال و جواب ومجادله و پس از آنکه خطای مخاطب را ظاهر میکرد باز بهمان ترتیب مکالمه و سؤال و جواب را دنبال کرده بکشف حقیقت میکوشید و این قسمت دوم تعلیمات سقراط را مامایی نامیده اند، زیرا که او میگفت دانستی ندارم وتعلیم میکنم من مانند مادرم فن مامایی دارم . (مادر سقراط ماما بود) او کودکان را در زادن کمک میکرد. من نفوس را یاری میکنم که زاده شوند یعنی بخود آیند و راه کسب معرفت را بیابند. وی براستی در این فن ماهر بود و مصاحبان خود را منقلب میکرد و کسانی که او را وجودی خطرناک شمردند و در هلاکتش پا فشردند، قدرت و تأثیر نفس او را درست دریافته بودند. تعلیمات اخلاقی سقراط تنها موعظه و نصحیت نبود و برای نیکوکاری و درست کرداری مبنای علمی و عقلی می جست بدعملی را از اشتباه و نادانی میدانست و میگفت ، مردمان از روی علم و عمل و عمد دنبال شر نمیروند و اگر خیر و نیکی را تشخیص دهند البته آن را اختیار میکنند پس باید در تشخیص خیر کوشید. مثلاً باید دید شجاعت چیست ؟ و عدالت کدام است ، پرهیزکاری یعنی چه . راه تشخیص این امور آن است که آنها را بدرستی تعریف کنیم این است که یافتن راه تعریف صحیح در حکمت سقراط کمال اهمیت را دارد و همین امر است که افلاطون و مخصوصاً ارسطو دنبال آن را گرفته برای یافتن تعریف (حد) بتشخیص نوع و جنس و فصل یعنی کلیات پی برده و گفتگوی بتصور و تصدیق و برهان قیاس را بمیان آورده و علم منطق را وضع کرده اند، و بنابراین هرچند واضع منطق ارسطو است ، فضیلت با سقراط است که راه باز کرده . سقراط برای رسیدن بتعریف صحیح شیوه ٔ استقراء را بکار میبرد یعنی در هر باب شواهد و امثله از امور جاری عادی می آورد و آنها را مورد تحقیق و مطالعه قرار میداد و از این جزئیات تدریجاً به کلیات میرسید و پس از دریافت قاعده کلیه ٔ آن را در موارد خاص تطبیق مینمود. و برای تعیین تکلیف خصوصی اشخاص نتیجه میگرفت . بنابراین میتوان گفت پس از استقراءبشیوه ٔ استنتاج و قیاس نیز میرفت . در هر صورت مسلم است که رشته ٔ استدلال مبتنی بر تصورات کلی را سقراط به دست افلاطون و ارسطو داده و از اینرو او را مؤسس فلسفه مبنی بر کلیات عقلی شمرده اند که مدار علم و حکمت بوده است . اهتمام سقراط بیشتر مصروف اخلاق بوده وبنیاد او این است که انسان جویای خوشی و سعادت است و جز این تکلیفی ندارد اما خوشی به استیفای لذات و شهوات به دست نمی آید، بلکه بوسیله ٔ جلوگیری از خواهشهای نفسانی بهتر میسر میگردد. سعادت افراد در ضمن سعادت جماعت است و بنابراین سعادت هرکس در این است که وظایف خود را نسبت بدیگران انجام دهد و چون نکوکاری بسته بتشخیص نیک و بد یعنی دانایی است بالاخره فضیلت جز دانش و حکمت چیزی نیست . اما دانش چون در مورد ترس و بیباکی یعنی علم برای اینکه از چه باید ترسید و ازچه نباید ترسید تلفظ شود شجاعت است . چون در رعایت مقتضیات نفسانی به کار رود عفت خوانده میشود. و هرگاه علم بقواعدی که حاکم بر روابط مردم با یکدیگر میباشد منظور گردد عدالت است و اگر وظایف انسان نسبت بخالق در نظر گرفته شود دینداری و خداپرستی است . این فضایل پنجگانه ، یعنی حکمت و شجاعت و عفت و عدالت و خداپرستی اصول اولی اخلاق سقراطی بوده است . اراده آزاد نیست ، یعنی انسان فاعل مختار نتواند بود مگر اینکه پیروی از عقل کند که در آن صورت از نیکی و خیر اختیار مینماید وجه اعتقاد بخدا در نظر سقراط این بود که همچنانکه در انسان قوه ٔ عاقله ای هست در عالم نیز چنین قوه ای موجود است خاصه اینکه می بینیم عالم نظام دارد وبی ترتیب نیست و هر امری را غایت است و ذات باری خودغایت وجود عالم است ، نمیتوان مدار امور عالم را بر تصادف و اتفاق فرض نمود و چون عالم به نظام است اموردنیا قواعد طبیعی دارد که قوانین موضوع بشری باید آنها را رعایت کند بدین سبب سقراط در سیاست معتقد به قهر و زور نیست و با مردم مدارا و اقناع افکار را لازم میداند. بعبارت دیگر سیاست را نیز مبتنی بر حکمت میسازد. (سیر حکمت از فرهنگ فارسی معین ) :
ارسطو که بد مملکت را وزیر
بلینانس برنا و سقراط پیر.
نظامی (اقبال نامه ص 120).
شهنشاه را گفت روشن چو روز
که سقراط شمعی است خلوت فروز
سخنهای سقراط بیدارهوش
پسند آمدی مر زبان را بگوش
بر آن شد دل دانش اندیش او
که آرند سقراط را پیش او.
نظامی .
رجوع به آنندراج و فرهنگ ایران باستان ص 203 و ایران باستان ج 2 ص 1503، 1504، 1482، 2325، 1854، 1853،968، 72 شود.
دانشنامه عمومی
سقراط (به یونانی: Σωκράτης) فیلسوف یونان کلاسیک اهل آتن و یکی از بنیانگذاران فلسفهٔ غرب بود. سقراط را اولین فیلسوف اخلاق در غرب می دانند. او در سال ۴۷۰ قبل از میلاد متولد شد و در سال ۳۹۹ قبل از میلاد کشته شد. سقراط نوشته ای از خود بجای نگذاشت و عمدتاً از طریق نویسندگان باستان مانند آنتیستنس، آریستیپوس و آریستوفان و شاگردانش همچون افلاطون و گِزِنُفون به دنیا معرفی شد.اکثریت فیلسوفان متاخرغرب؛به طور خاص برافلاطون، گزنفون،آنتیستنس، آریستیپوس،آلکیبیادس و ارسطو
«گفتمانهای افلاطون» یکی از جامع ترین نوشته ها راجع به سقراط است که از دوران باستان بجا مانده است، هرچند مشخص نیست که تصویری که افلاطون، بهترین شاگرد سقراط، از استادش می دهد تا چه حد صحیح است. این اثر افلاطون سهم بسزایِ سقراط در معرفت شناسی و اخلاق را روشن می کند.
سقراط هیچ گاه برای نگارش اندیشه هایش به خود زحمت نداد. تقریباً هر آنچه امروزه از سقراط می دانیم، از مشهورترین شاگردش، افلاطون به دست ما رسیده است. او در رساله های آپولوژی، کریتون و فایدون به شرح زندگی و محاکمهٔ استادش پرداخته است. در رساله های دیگر افلاطون نیز، افکار سقراط تشریح شده اند؛ اما تفکیک افکار سقراط از افکار افلاطون دشوار است.
سقراط در ۴۷۰ یا ۴۶۹ پیش از میلاد در آتن به دنیا آمد. پدرش مجسمه سازی سرشناس و محترم بود. این اعتبار برای سقراط مجالی فراهم آورد تا از بهترین آموزش های آن زمان آتن، از حساب و هندسه و نجوم تا شعر کلاسیک یونان را فرا گیرد.
«گفتمانهای افلاطون» یکی از جامع ترین نوشته ها راجع به سقراط است که از دوران باستان بجا مانده است، هرچند مشخص نیست که تصویری که افلاطون، بهترین شاگرد سقراط، از استادش می دهد تا چه حد صحیح است. این اثر افلاطون سهم بسزایِ سقراط در معرفت شناسی و اخلاق را روشن می کند.
سقراط هیچ گاه برای نگارش اندیشه هایش به خود زحمت نداد. تقریباً هر آنچه امروزه از سقراط می دانیم، از مشهورترین شاگردش، افلاطون به دست ما رسیده است. او در رساله های آپولوژی، کریتون و فایدون به شرح زندگی و محاکمهٔ استادش پرداخته است. در رساله های دیگر افلاطون نیز، افکار سقراط تشریح شده اند؛ اما تفکیک افکار سقراط از افکار افلاطون دشوار است.
سقراط در ۴۷۰ یا ۴۶۹ پیش از میلاد در آتن به دنیا آمد. پدرش مجسمه سازی سرشناس و محترم بود. این اعتبار برای سقراط مجالی فراهم آورد تا از بهترین آموزش های آن زمان آتن، از حساب و هندسه و نجوم تا شعر کلاسیک یونان را فرا گیرد.
wiki: سقراط
سقراط (ابهام زدایی). سقراط فیلسوف یونانی است و می تواند به موارد زیر نیز اشاره کند:
سقراط (نمایش) به کارگردانی حمیدرضا نعیمی
سقراط (فیلم)
سقراط (ولتر)، نمایشنامه
سقراط ۵۴۵۰، سیارک
سقراط (نمایش) به کارگردانی حمیدرضا نعیمی
سقراط (فیلم)
سقراط (ولتر)، نمایشنامه
سقراط ۵۴۵۰، سیارک
wiki: سقراط (ابهام زدایی)
سقراط (نمایش نامه). سقراط نمایشی به نویسندگی و کارگردانی حمیدرضا نعیمی است که از ۲۱ آذر تا ۲۷ دی ۱۳۹۲ و دوباره از ۷ فروردین تا ۱ اردیبهشت ۱۳۹۳ در تالار وحدت به نمایش درآمد. این نمایش، که زندگی سقراط را نشان می دهد، در جشنواره تئاتر فجر نیز شرکت کرد و در چهار رشته نامزد شد، اما جایزه ای نبرد.
آشفته، رضا (۱۶ دی ۱۳۹۲). «یک انسان به معنای اخص کلمه: نگاهی به نمایش سقراط نوشته و کار حمیدرضا نعیمی». ایران تئاتر. دریافت شده در ۵ اسفند ۱۳۹۲.
عربشاهی، هدا (۱۰ دی ۱۳۹۲). «نگاهی به نمایش سقراط اثر حمیدرضا نعیمی». همه چیز درباره فیلمنامه. دریافت شده در ۵ اسفند ۱۳۹۲.
محمدی، یوسف (۱۰ بهمن ۱۳۹۲). «شمشیر و عدالت». روز آنلاین. دریافت شده در ۵ اسفند ۱۳۹۲.
دهبان، علی (۷ بهمن ۱۳۹۲). «نگاهی به نمایش «سقراط»؛ بعد از دوهزار سال سقراط به داد تئاتر ما می رسد». هنر نیوز. دریافت شده در ۵ اسفند ۱۳۹۲.
مؤذن، عطیه (۲۱ دی ۱۳۹۲). «سقراط به ضرب موزیک یونانی/ به جای نگاه کردن به من خودت را بشناس...». خبرگزاری مهر. دریافت شده در ۵ اسفند ۱۳۹۲.
– نشان آکادمی استاد حمید سمندریان به فرهاد آییش برای بازی در نقش سقراط
– اعطا جایزه بازیگر برگزیده سال در جشن بازیگر به فرهاد آییش
– اعطا نشان عبدالحسین نوشین برای کارگردانی نمایش سقراط به حمیدرضا نعیمی از سوی انجمن منتقدان و نویسندگان خانه تئاتر ایران
آشفته، رضا (۱۶ دی ۱۳۹۲). «یک انسان به معنای اخص کلمه: نگاهی به نمایش سقراط نوشته و کار حمیدرضا نعیمی». ایران تئاتر. دریافت شده در ۵ اسفند ۱۳۹۲.
عربشاهی، هدا (۱۰ دی ۱۳۹۲). «نگاهی به نمایش سقراط اثر حمیدرضا نعیمی». همه چیز درباره فیلمنامه. دریافت شده در ۵ اسفند ۱۳۹۲.
محمدی، یوسف (۱۰ بهمن ۱۳۹۲). «شمشیر و عدالت». روز آنلاین. دریافت شده در ۵ اسفند ۱۳۹۲.
دهبان، علی (۷ بهمن ۱۳۹۲). «نگاهی به نمایش «سقراط»؛ بعد از دوهزار سال سقراط به داد تئاتر ما می رسد». هنر نیوز. دریافت شده در ۵ اسفند ۱۳۹۲.
مؤذن، عطیه (۲۱ دی ۱۳۹۲). «سقراط به ضرب موزیک یونانی/ به جای نگاه کردن به من خودت را بشناس...». خبرگزاری مهر. دریافت شده در ۵ اسفند ۱۳۹۲.
– نشان آکادمی استاد حمید سمندریان به فرهاد آییش برای بازی در نقش سقراط
– اعطا جایزه بازیگر برگزیده سال در جشن بازیگر به فرهاد آییش
– اعطا نشان عبدالحسین نوشین برای کارگردانی نمایش سقراط به حمیدرضا نعیمی از سوی انجمن منتقدان و نویسندگان خانه تئاتر ایران
wiki: سقراط (نمایش نامه)
دانشنامه آزاد فارسی
سقراط (آتن ح ۴۷۰ـ ح ۳۹۹پ م)(Socrates)
تابلوی مرگ سقراط، اثر ژاک - لویی داوید (1787)
فیلسوف یونانی. در شکل گیری فلسفۀ غرب مؤثر بود، اگرچه هیچ نوشته ای از خود برجای نگذاشته است. شاگردش افلاطون مکالمه هایی نوشته است که به نظر می رسد در آن ها عقاید و اعمال سقراط شرح داده شده اند. این مکالمه ها منبع اصلی برای آشنایی با عقاید و تأثیر سقراط به شمار می روند، هرچند افلاطون گاهی عقاید خود را به استادش نسبت می دهد. در مکالمه هایی که گزنفونِتاریخ نگار نوشته است نیز شخصیت سقراط مندرج است و در سایر آثارِ یونانی هم از او نام برده شده است. سقراط در آتن به دنیا آمد. پدرش پیکرتراش بود و مادرش حرفۀ مامایی داشت. تحصیلات معمول در زمینه های ادبیات و موسیقی را گذراند و مهارت های جسمانی لازم را کسب کرد و سپس با فنون سخنوری و جدلِ سوفسطاییان، نظریه پردازی های فیلسوفانِ ایونیاییو فرهنگ عمومی آتنِ عصرِ پِریکلسآشنایی یافت. سقراط آن گاه زندگیش را وقف آن کرد که در محل های عمومی آتن با مردمانی به گفت وگو پردازد که ادعای دانایی می کردند و کوشید که به آنان کمک کند تا به خاطر خویشتن به نادانی شان پی ببرند، همان طور که خود او به نادانی اش پی برده بود. اگرچه سقراط ادعا می کرد که یگانه دانایی او وقوف به دانایی خویش است، اما شماری از عقاید اخلاقی مشخصی را به صورت پارادوکسدر استدلال ها مطرح می کرد. برخی از آن عقاید عبارت بودند از این که فضیلت همان دانایی است؛ هیچ کس با طیبِ خاطر بدی نمی کند مگر فقط درنتیجۀ نادانی؛ و این که شخص اگر در معرض ستم قرار بگیرد بهتر از آن است که به کس دیگری ستم روا دارد. این عقاید، به ویژه آخرین عقیده، که جلوی انتقام جویی را می گیرد، برای فرهنگِ همگانیِ مرسومِ آتن در آن زمان کاملاً بیگانه بودند. سقراط نقش خود را به عنوان «خرمگسِ» جماعتِ آتن توصیف می کرد و همین امر موجب شد که بسیاری از شهروندان با نظر بی مهری به او بنگرند. از جهاتی هم شاید او را مسبّب شورش اشراف سالاران در ۴۰۴پ م برضد دموکراسی انگاشته اند، شورشی که به حاکمیت قاطع دورۀ وحشتی انجامید که برخی از شاگردان و دوستان سقراط در آن شرکت داشتند. آریستوفانس، شاعر کمدی پرداز، در نمایش نامه اش به نام ابرهااو را در مقام یکی از سوفسطاییان به سخره گرفته است، اگرچه خود سقراط سوفسطاییان را دشمنانی خطرناک می انگاشت که حاضر بودند هر چیزی را در ازای دستمزد تدریس کنند و بدون داشتنِ موضعی صادقانه به بحث و استدلال بپردازند. شاید بنابر همین دلایل، سقراط در ۳۹۹پ م متهم به این شد که خدایانِ رسمی را کنار نهاده، اعتقاد به ایزدان تازه ای را باب کرده و جوانان را از حیث اخلاق به تباهی کشانده است. دفاعیۀافلاطون شرحی است از دفاع خود سقراط در هنگام محاکمه اش که می کوشید از نقش خویش در شهر و از تعهدی که در برابر فلسفه دارد حمایت کند. فقط اکثریتی ناچیز او را گناهکار تشخیص دادند و، برطبق قوانین دادرسی آتن، به وی فرصت داده شد که اعتراضش را به حکم اعدامی که دادستان ها برایش تقاضا کرده بودند مطرح کند. اما پیشنهادش مبنی بر این که فقط جریمه شود ـ زیرا به عنوان فیلسوف ارزشی برای شهر دارد ـ هیئت منصفه را چنان برآشفت که با اکثریت بیشتری رأی به مجازات اعدام او دادند. دوستان سقراط مایل بودند که به او کمک کنند تا از زندان بگریزد اما، برطبق کریتوافلاطون، سقراط در ضمن بحث با یکی از آنان می گوید که به سبب تعهدش در برابر فلسفه و اصول اخلاقی خویش، برایش گواراتر است که بی عدالتی حکم اعدام را تحمل کند ولی بر شهر و همشهریانش ستم روا ندارد. کتاب فایدوافلاطون شرحی است دربارۀ آخرین روز زندگی سقراط و این که با چه آرامشی جام شوکران را نوشید. شیوۀ زندگی سقراط و مرگ او هر دو موجب شدند که نمونه ای از فیلسوف خردمند، جست وجوگر و بی باک برای نسل های آینده ساخته و پرداخته شود.
تابلوی مرگ سقراط، اثر ژاک - لویی داوید (1787)
فیلسوف یونانی. در شکل گیری فلسفۀ غرب مؤثر بود، اگرچه هیچ نوشته ای از خود برجای نگذاشته است. شاگردش افلاطون مکالمه هایی نوشته است که به نظر می رسد در آن ها عقاید و اعمال سقراط شرح داده شده اند. این مکالمه ها منبع اصلی برای آشنایی با عقاید و تأثیر سقراط به شمار می روند، هرچند افلاطون گاهی عقاید خود را به استادش نسبت می دهد. در مکالمه هایی که گزنفونِتاریخ نگار نوشته است نیز شخصیت سقراط مندرج است و در سایر آثارِ یونانی هم از او نام برده شده است. سقراط در آتن به دنیا آمد. پدرش پیکرتراش بود و مادرش حرفۀ مامایی داشت. تحصیلات معمول در زمینه های ادبیات و موسیقی را گذراند و مهارت های جسمانی لازم را کسب کرد و سپس با فنون سخنوری و جدلِ سوفسطاییان، نظریه پردازی های فیلسوفانِ ایونیاییو فرهنگ عمومی آتنِ عصرِ پِریکلسآشنایی یافت. سقراط آن گاه زندگیش را وقف آن کرد که در محل های عمومی آتن با مردمانی به گفت وگو پردازد که ادعای دانایی می کردند و کوشید که به آنان کمک کند تا به خاطر خویشتن به نادانی شان پی ببرند، همان طور که خود او به نادانی اش پی برده بود. اگرچه سقراط ادعا می کرد که یگانه دانایی او وقوف به دانایی خویش است، اما شماری از عقاید اخلاقی مشخصی را به صورت پارادوکسدر استدلال ها مطرح می کرد. برخی از آن عقاید عبارت بودند از این که فضیلت همان دانایی است؛ هیچ کس با طیبِ خاطر بدی نمی کند مگر فقط درنتیجۀ نادانی؛ و این که شخص اگر در معرض ستم قرار بگیرد بهتر از آن است که به کس دیگری ستم روا دارد. این عقاید، به ویژه آخرین عقیده، که جلوی انتقام جویی را می گیرد، برای فرهنگِ همگانیِ مرسومِ آتن در آن زمان کاملاً بیگانه بودند. سقراط نقش خود را به عنوان «خرمگسِ» جماعتِ آتن توصیف می کرد و همین امر موجب شد که بسیاری از شهروندان با نظر بی مهری به او بنگرند. از جهاتی هم شاید او را مسبّب شورش اشراف سالاران در ۴۰۴پ م برضد دموکراسی انگاشته اند، شورشی که به حاکمیت قاطع دورۀ وحشتی انجامید که برخی از شاگردان و دوستان سقراط در آن شرکت داشتند. آریستوفانس، شاعر کمدی پرداز، در نمایش نامه اش به نام ابرهااو را در مقام یکی از سوفسطاییان به سخره گرفته است، اگرچه خود سقراط سوفسطاییان را دشمنانی خطرناک می انگاشت که حاضر بودند هر چیزی را در ازای دستمزد تدریس کنند و بدون داشتنِ موضعی صادقانه به بحث و استدلال بپردازند. شاید بنابر همین دلایل، سقراط در ۳۹۹پ م متهم به این شد که خدایانِ رسمی را کنار نهاده، اعتقاد به ایزدان تازه ای را باب کرده و جوانان را از حیث اخلاق به تباهی کشانده است. دفاعیۀافلاطون شرحی است از دفاع خود سقراط در هنگام محاکمه اش که می کوشید از نقش خویش در شهر و از تعهدی که در برابر فلسفه دارد حمایت کند. فقط اکثریتی ناچیز او را گناهکار تشخیص دادند و، برطبق قوانین دادرسی آتن، به وی فرصت داده شد که اعتراضش را به حکم اعدامی که دادستان ها برایش تقاضا کرده بودند مطرح کند. اما پیشنهادش مبنی بر این که فقط جریمه شود ـ زیرا به عنوان فیلسوف ارزشی برای شهر دارد ـ هیئت منصفه را چنان برآشفت که با اکثریت بیشتری رأی به مجازات اعدام او دادند. دوستان سقراط مایل بودند که به او کمک کنند تا از زندان بگریزد اما، برطبق کریتوافلاطون، سقراط در ضمن بحث با یکی از آنان می گوید که به سبب تعهدش در برابر فلسفه و اصول اخلاقی خویش، برایش گواراتر است که بی عدالتی حکم اعدام را تحمل کند ولی بر شهر و همشهریانش ستم روا ندارد. کتاب فایدوافلاطون شرحی است دربارۀ آخرین روز زندگی سقراط و این که با چه آرامشی جام شوکران را نوشید. شیوۀ زندگی سقراط و مرگ او هر دو موجب شدند که نمونه ای از فیلسوف خردمند، جست وجوگر و بی باک برای نسل های آینده ساخته و پرداخته شود.
wikijoo: سقراط
نقل قول ها
سقراط (۴۷۰ - ۳۹۹ پیش از میلاد) فیلسوف یونانی.
• «مورد ستم قرار گرفتن، بهتر از ستم کاربودن است.» -> افلاطون/ Georgias ۴۷۴b
• «در هرحال به این امر واقفم که صاحب علم نیستم، نه علم بزرگ و نه کوچک.» -> افلاطون / Apologie des Sokrates ۲۱b
• «می توان چنین گفت که هیچ کدام از ما دونفر، درباره یک موضوع ِ خوب و پاکیزه، هیچ اطلاعی نداریم، اما این یکی فکر می کند که می داند ولی درواقع چیزی نمی داند. اما من که به اندازه او ناآگاهم، چنین فکری ندارم، پس می توان چنین نتیجه گرفت که من کمی داناتر از او هستم زیرا چیزی را که نمی دانم، فکر نمی کنم که می دانم.» -> افلاطون / Apologie des Sokrates ۲۱d
• «آی مردان آتنی، این همه شلوغ نکنید!» -> افلاطون/ Apologie des Sokrates ۱۸
• «هنگام به خاک سپردنم بگویید این که زیر خاک می کنیم تن سقراط است ،نه خود او.» -> محاکمه سقراط :رومانو گواردینی
• «:کریتون! ما به آسکلیپیادس یک خروس بده کاریم، یادت باشد حتمأ برایش قربانی کنی!» -> افلاطون/ Phaidon ۱۱۸a قبل از نوشیدن جام شوکران
• « بدترین نفرت ، گاهی از عشقی عمیق نشات می گیرد.»• « مراقب بی ثمری زندگی پرمشغله باشید.»• «آنقدر بر مال دنیا حریص مباش که از مفقود شدنش اندوهناک شوی.»• «اثر حکمت آنگاه در شخص حکیم ظاهر شود که خویشتن را حقیر و ناچیز شمارد.»• «ازدواج کنید،اگر زن خوبی نصیبتان شد خوشبخت می شوید و اگر زن بد اخلاقی نصیبتان شد فیلسوف می شوید.»• «اگر خاموش باشی تا دیگران به سخنت آورند بهتر از این است که در حال سخن گفتن دیگران خاموشت کنند.»• «با نادان تواضع کردن هم چنان است که حنظل را آب دادن، چندان که آب بیشتر یابد، بار تلخ تر دهد.»• «عشق تنها مرضی است که بیمار از آن لذت می برد.» -> این سخن به افلاطون نیز نسبت داده شده است
• «مرد کامل آن است که دشمنان از او در امان زیست کنند نه آن که دوستان از او در هراس باشند.»• «می توانی هر آرزویی را که بخواهی داشته باشی، ولی انتظار برآورده شدن همهٔ آنها را نداشته باش.»• «نزدیک ترین چیزها مرگ، و دورترین چیزها آرزو است.»• « زمان خود را به بهتر کردن خود با مطالعه نوشته های دیگران اختصاص دهید. بنابراین شما به سادگی آنچه را بدست می آورید که دیگران سخت برای آن زحمت کشیده اند.»• «بهترین راه زندگی شرافتمندانه این است که به همان کسی که تظاهر میکنیم تبدیل شویم.»• «شاهان هخامنشی برای دلگرمی و سپاسگزاری از کشاورزان، به هرکس که زمین را آباد می کرد آن زمین را تا پنج سال به او می دادند. آن کشاورز می بایست زمین را زه کشی و جوی های آب برای آن بکشد.»• «ادیان و مذاهب علت اساسی جنگ ها و مخالفت با اندیشه های فلسفی و تحقیقات علمی هستند. کتاب هایی که به نام مقدس آسمانی معروف اند، کتب خالی از ارزش و اعتبارند و آثار کسانی از قدما مانند افلاطون و ارسطو و سقراط خدمت مهم تر و مفیدتری به بشر کرده است.» -> محمد زکریای رازی
• «دیگران زندگی کردند برای خوردن، او می خورد تا زنده بماند.» -> دیوژن لائرتیوس
• «نه هر زانتیپی شوهری مثل سقراط دارد.» -> Upton Sinclair
• «سقراط همیشه به درگاه خدایان، آنچه را خوب بود به نیاز می طلبید، گوپی آنان بهتر می دانند خوب یعنی چه.» -> گزنفون / Memorabilien ۱، ۳
• «سقراط که نفوذ وصف ناپذیری روی مردم روزگار خود و اندیشمندان نسل های آینده داشت، هیچ گونه نوشته ای از خود برجای نگذاشت. اندیشه های او را گزنفون و افلاطون به آیندگان منتقل کردند؛ هنوز این مسئله مورد بحث است که کدامیک از این دو بهتر توانسته اند آموزه های استاد را به ما برسانند.»• -> گائتانو موسکا
• «مورد ستم قرار گرفتن، بهتر از ستم کاربودن است.» -> افلاطون/ Georgias ۴۷۴b
• «در هرحال به این امر واقفم که صاحب علم نیستم، نه علم بزرگ و نه کوچک.» -> افلاطون / Apologie des Sokrates ۲۱b
• «می توان چنین گفت که هیچ کدام از ما دونفر، درباره یک موضوع ِ خوب و پاکیزه، هیچ اطلاعی نداریم، اما این یکی فکر می کند که می داند ولی درواقع چیزی نمی داند. اما من که به اندازه او ناآگاهم، چنین فکری ندارم، پس می توان چنین نتیجه گرفت که من کمی داناتر از او هستم زیرا چیزی را که نمی دانم، فکر نمی کنم که می دانم.» -> افلاطون / Apologie des Sokrates ۲۱d
• «آی مردان آتنی، این همه شلوغ نکنید!» -> افلاطون/ Apologie des Sokrates ۱۸
• «هنگام به خاک سپردنم بگویید این که زیر خاک می کنیم تن سقراط است ،نه خود او.» -> محاکمه سقراط :رومانو گواردینی
• «:کریتون! ما به آسکلیپیادس یک خروس بده کاریم، یادت باشد حتمأ برایش قربانی کنی!» -> افلاطون/ Phaidon ۱۱۸a قبل از نوشیدن جام شوکران
• « بدترین نفرت ، گاهی از عشقی عمیق نشات می گیرد.»• « مراقب بی ثمری زندگی پرمشغله باشید.»• «آنقدر بر مال دنیا حریص مباش که از مفقود شدنش اندوهناک شوی.»• «اثر حکمت آنگاه در شخص حکیم ظاهر شود که خویشتن را حقیر و ناچیز شمارد.»• «ازدواج کنید،اگر زن خوبی نصیبتان شد خوشبخت می شوید و اگر زن بد اخلاقی نصیبتان شد فیلسوف می شوید.»• «اگر خاموش باشی تا دیگران به سخنت آورند بهتر از این است که در حال سخن گفتن دیگران خاموشت کنند.»• «با نادان تواضع کردن هم چنان است که حنظل را آب دادن، چندان که آب بیشتر یابد، بار تلخ تر دهد.»• «عشق تنها مرضی است که بیمار از آن لذت می برد.» -> این سخن به افلاطون نیز نسبت داده شده است
• «مرد کامل آن است که دشمنان از او در امان زیست کنند نه آن که دوستان از او در هراس باشند.»• «می توانی هر آرزویی را که بخواهی داشته باشی، ولی انتظار برآورده شدن همهٔ آنها را نداشته باش.»• «نزدیک ترین چیزها مرگ، و دورترین چیزها آرزو است.»• « زمان خود را به بهتر کردن خود با مطالعه نوشته های دیگران اختصاص دهید. بنابراین شما به سادگی آنچه را بدست می آورید که دیگران سخت برای آن زحمت کشیده اند.»• «بهترین راه زندگی شرافتمندانه این است که به همان کسی که تظاهر میکنیم تبدیل شویم.»• «شاهان هخامنشی برای دلگرمی و سپاسگزاری از کشاورزان، به هرکس که زمین را آباد می کرد آن زمین را تا پنج سال به او می دادند. آن کشاورز می بایست زمین را زه کشی و جوی های آب برای آن بکشد.»• «ادیان و مذاهب علت اساسی جنگ ها و مخالفت با اندیشه های فلسفی و تحقیقات علمی هستند. کتاب هایی که به نام مقدس آسمانی معروف اند، کتب خالی از ارزش و اعتبارند و آثار کسانی از قدما مانند افلاطون و ارسطو و سقراط خدمت مهم تر و مفیدتری به بشر کرده است.» -> محمد زکریای رازی
• «دیگران زندگی کردند برای خوردن، او می خورد تا زنده بماند.» -> دیوژن لائرتیوس
• «نه هر زانتیپی شوهری مثل سقراط دارد.» -> Upton Sinclair
• «سقراط همیشه به درگاه خدایان، آنچه را خوب بود به نیاز می طلبید، گوپی آنان بهتر می دانند خوب یعنی چه.» -> گزنفون / Memorabilien ۱، ۳
• «سقراط که نفوذ وصف ناپذیری روی مردم روزگار خود و اندیشمندان نسل های آینده داشت، هیچ گونه نوشته ای از خود برجای نگذاشت. اندیشه های او را گزنفون و افلاطون به آیندگان منتقل کردند؛ هنوز این مسئله مورد بحث است که کدامیک از این دو بهتر توانسته اند آموزه های استاد را به ما برسانند.»• -> گائتانو موسکا
wikiquote: سقراط
پیشنهاد کاربران
این واژه دراصل یونانى ست و معربِ سُکرات Sokrat است شایسته ایرانیان نیست که واژگان یونانى - رومى یا هندى را معرب و از غربال تازیان بیان کنند اگر واژه ى یونانى باید در پارسى به کار رود شایسته است به شیوه و منش ایرانیان و زبان پارسى باشد و نه تازى! ایرانیان
در بیان پ ژ گ چ ناتوان نیستند و این واج ها برعکس تازیان جزو گوشت و خون زبان شکرریزشان هست، و بیشتر این نام ها و واژگان پیش از ورود تازیان نیز در ایران شناخته شده بوده و به کار مى رفته است ، بنابراین درست است که بگوییم و بنویسیم : سُکرات Sokrat - - - - - - - - - - - -
اپلاتون Aplatun ( نه افلاطونx ) پیساگوراس Pisagoras ( نه فیثاغورثx ) اِکلیدِس Eklides ( نه اقلیدسx ) اَرَستو Arastu ( نه ارسطوx ) پُکرات Pokrat ( نه بقراطx ) آرتیمیس Artimis ( نه ارطاماسیاx ) اَنگلیون اِنگیل Engil - Angelion ( انجیلx ) اُرگانونOrganon ( نه ارغنونx ) اتلس Atlas
( نه اطلسx ) اَپیون Apion ( نه افیونx ) اَکاکیا Akakia ( نه اقاقیاx ) اِکْلیم Eklim ( نه اقلیمx ) اُکیانوس Ocianus ( نه اقیانوسx ) پَتلموشPatalmush ( پهلوى ) یا پتلمیوس Patlamius ( نه بطلمیوسx ) کُنستانتینوپول Konstantinopol ( نه قسطنطنیهx ) کِیسَر Keysar ( پهلوى: این واژه
پارسى ست ) نه قیصرx فِرون Feron ( نه فرعونx ) آندیوک Andivak ( پهلوى ) یا اَنتاکیاAntakia ( نام شهرى باستانى در روم شرقى ) ( نه انطاکیهx )
در بیان پ ژ گ چ ناتوان نیستند و این واج ها برعکس تازیان جزو گوشت و خون زبان شکرریزشان هست، و بیشتر این نام ها و واژگان پیش از ورود تازیان نیز در ایران شناخته شده بوده و به کار مى رفته است ، بنابراین درست است که بگوییم و بنویسیم : سُکرات Sokrat - - - - - - - - - - - -
اپلاتون Aplatun ( نه افلاطونx ) پیساگوراس Pisagoras ( نه فیثاغورثx ) اِکلیدِس Eklides ( نه اقلیدسx ) اَرَستو Arastu ( نه ارسطوx ) پُکرات Pokrat ( نه بقراطx ) آرتیمیس Artimis ( نه ارطاماسیاx ) اَنگلیون اِنگیل Engil - Angelion ( انجیلx ) اُرگانونOrganon ( نه ارغنونx ) اتلس Atlas
( نه اطلسx ) اَپیون Apion ( نه افیونx ) اَکاکیا Akakia ( نه اقاقیاx ) اِکْلیم Eklim ( نه اقلیمx ) اُکیانوس Ocianus ( نه اقیانوسx ) پَتلموشPatalmush ( پهلوى ) یا پتلمیوس Patlamius ( نه بطلمیوسx ) کُنستانتینوپول Konstantinopol ( نه قسطنطنیهx ) کِیسَر Keysar ( پهلوى: این واژه
پارسى ست ) نه قیصرx فِرون Feron ( نه فرعونx ) آندیوک Andivak ( پهلوى ) یا اَنتاکیاAntakia ( نام شهرى باستانى در روم شرقى ) ( نه انطاکیهx )
کلمات دیگر: