ایرج میرزا

ایرج میرزا (پاییز ۱۲۵۲ یا ۱۲۵۳ خورشیدی در تبریز -‏ ۲۲ اسفند ۱۳۰۴ خورشیدی در تهران) ملقب به «جلال الممالک» و «فخرالشعرا»، از جمله شاعران برجستهٔ ایرانی در عصر مشروطیت (اواخر دوره قاجار و اوایل دوره پهلوی) و از پیشگامان تجدد در ادبیات فارسی بود. ایرج میرزا در قالب های گوناگون شعر سروده و ارزشمندترین اشعارش مضامین انتقادی، اجتماعی، احساسی و تربیتی دارند. شعر ایرج ساده و روان و گاهی دربرگیرندهٔ واژه ها و گفتارهای عامیانه است و اشعار او از جمله اشعار اثرگذار بر شعر دوره مشروطیت بود.نبو
فتحعلی شاهمحمدشاهناصرالدین شاهمظفرالدین شاهمحمدعلی شاه
۱۱۷۵–۱۱۶۱۱۲۱۳–۱۱۷۶۱۲۲۶–۱۲۱۳۱۲۷۵–۱۲۲۶۱۲۸۵–۱۲۷۵۱۲۸۸–۱۲۸۵
او فرزند صدرالشعرا غلامحسین میرزا، نوهٔ ایرج پسر فتحعلی شاه و نتیجهٔ فتحعلی شاه قاجار بود. تحصیلاتش در مدرسه دارالفنون تبریز صورت گرفت و در همان مدرسه مقدمات عربی و فرانسه را آموخت. وقتی امیرنظام گروسی مدرسه مظفری را در تبریز تأسیس کرد، ایرج میرزا سمت معاونت آن مدرسه را یافت و در این سمت مدیریت ماهنامه ورقه (نخستین نشریه دانشجویی تبریز) را برعهده گرفت. در نوزده سالگی لقب «ایرج بن صدرالشعرا» یافت. لیکن بزودی از شاعری دربار کناره گرفت و به مشاغل دولتی مختلفی از جمله کار در وزارت فرهنگ (معارف آن زمان) پرداخت. سپس به استخدام اداره گمرک درآمد و پس از مشروطیت هم در مشاغل مختلف دولتی از جمله وزارت کشور در سمت فرماندار آباده و معاونت استانداری اصفهان خدمت کرد. ایرج میرزا در پی یک سکته قلبی در منزلی در تهران درگذشت. ایرج میرزا به زبان های فارسی، ترکی آذربایجانی، عربی و فرانسه تسلط داشت و روسی نیز می دانست و خط نستعلیق را خوب می نوشت. آرامگاه ظهیرالدوله خانه ابدی ایرج میرزا شد.

ایرَج میرزا (تبریز ۱۲۵۳ـ تهران ۱۳۰۴ش)
(ملقب به جلال الممالک) شاعر ایرانی. پدرش، صدرالشّعرا، شاعر بود، در کارهای دیوانی مشارکت داشت و نوۀ فتحعلی شاه بود. ایرج میرزا در دورۀ نوجوانی پدر را ازدست داد و در دستگاه ادیب نامور دورۀ ناصری، امیرنظام گرّوسی، بالید. همراهِ فرزند او زبان فرانسوی آموخت و در حوزۀ آشتیانی های تبریز با دانش های ادبی آشنایی یافت. ایرج میرزا، مانند پدر، ذوق شعری داشت و لقب فخرالشّعرا یافت. اما شعرگویی به شیوۀ سنتی گویندگان درباری را نمی پسندید و به دبیری پرداخت. او منشی چند پیشکار آذربایجان، مانند امین الدوله، نظام السّلطنه و فخرالسّلطنه شد. به ریاست گمرگ کردستان و کرمانشاه رسید، ادارۀ عتیقات وزارت معارف را برعهده گرفت و معاون و رئیس مالیۀ خراسان شد. به عارضۀ قلبی درگذشت و در گورستان ظهیرالدولۀ تجریش تهران به خاک سپرده شد. ایرج میرزا، به احتمال، به سبب نسب قاجاری خود، با مشروطه خواهان همراهی نداشت. اما به تجدد اجتماعی و فرهنگی اعتقاد داشت. در زبان شعرهایش، بیشتر، به سعدی نظر داشت و طبع روان او، نه تنها در میان شاعران هم عصر، بلکه در میان تمامی شاعران قرن ۲۰ برجستگی خاصی دارد. با آن که در اغلب قالب های شعر طبع خود را آزموده است، اما در قالب هایی چون مثنوی و قطعه توانایی اش آشکارتر است. او خود را «سعدی عصر» نامیده است و برخی از ادیبان و شاعران نام آور این عصر، مانند ملک الشعراء بهار، بر این داوری صحّه گذاشته اند. دیوانش را محمدجعفر محجوب گرد آورده و به تفصیل دربارۀ شرح احوال و آثار او سخن گفته است (تهران، ۱۳۴۲).

ایرج میرزا، ملقب به جلال الملک، پسر غلام حسین میرزا، پسر فتحعلی شاه قاجار. زادروز: (۱۲۹۰ - ۱۳۴۳ هجری قمری) برابر با (۱۸۷۴ - ۱۹۲۴ میلادی)
•

[ویکی فقه] ایرج میرزا؛، نخستین علم دار تجدد در شعر فارسی بود.
ایرج میرزا، بزرگ ترین شاعر مشروطه، در آبان ماه سال ۱۳۵۲ قمری در تبریز دیده به جهان گشود. وی سادگی سخن را در شعر فارسی به پایه ای رساند که در زمان خودش تصور نمی شد و سکه آغاز تجدد و نوآوری در شعر فارسی به نام او زده شد.
رشدونمو در خانواده ای هنری
پدر وی غلام حسین میرزا ملقب به صدر الشعرا (با تخلص بهجت) از شعرای معروف عصر خود بود و جدش ملک ایرج میرزا، پسر فتحعلی شاه نیز اهل شعر و ادب بود. ایرج میرزا در دامان چنین خانواده ای رشدونمو یافت و بعد ها از نظر جوهر شعر و پایه شعری بر بسیاری از هم عصران خود برتری یافت برتری یافت.
تحصیلات
وی در دوران کودکی به فراگیری زبان و ادبیات فارسی، فرانسه و عربی پرداخت و در نزد اساتید بزرگ زمان خود محمدتقی عارف اصفهانی و میرزا نصرالله بهار تحصیل کرد. ایرج شاعری را از نوجوانی آغاز کرد.
سفرها و مشاغل
...