اعتیاد

اعتیاد (همچنین:خوگری) حالتی، که در آن شخص به علت روانی یا مصرف مواد شیمیایی، طبیعی دچار ضعف اراده درکنترل تکرار اعمال خود می شود هرچند ضعف اراده فی نفسه بیماری نیست ولی به علت عوارضی که بر سیستم عصب مرکزی شخص ایجاد شده به عنوان بیماری فرض می شود و این بیماری با ایجاد اختلال در کنترل بر سیستم رفتار-پاداش، باعث تکرار آن رفتار می گردد. بیماری اعتیاد مدارهای عصبی مربوط به نظام پاداش، انگیزش، و حافظه را در مغز دچار اختلال کرده، و اختلال در این سیستم ها در مغز باعث بروز عوارض بیولوژیکی، فیزیولوژیکی، اجتماعی و روحی می گردد. بررسی اعتیاد به عنوان عارضه ای روانی، اجتماعی و اقتصادی از دیدگاه علوم پزشکی، روان شناسی و جامعه شناسی و همین طور از دیدگاه های فلسفه، قانون، اخلاق و مذهب صورت می گیرد. از سال ۱۹۶۴ میلادی، سازمان بهداشت جهانی استفاده از عبارت وابستگی دارویی یا وابستگی به دارو را به جای اصطلاح اعتیاد توصیه نموده است.
۳۰۳–۹۰ وابستگی به الکل
۳۰۵–۹۰ مسمومیت با کافئین
۳۰۴–۳۰ وابستگی به کانابیس (مشتقات گیاه شاهدانه شامل شبه حشیش هایی مانند حشیش، گراس، و کانابیس صنعتی)
۳۰۴–۵۰ وابستگی به مواد توهم زا
۳۰۴–۶۰ وابستگی به مواد استنشاقی (مانند چسب، بنزین و غیره)
۳۰۴–۰۰ وابستگی به مواد افیونی (شامل تریاک، هروئین، تمجیزک غیره..)
۳۰۴–۱۰ وابستگی به مواد آرام بخش (شامل مواد آرام بخش، خواب آور یا ضد اضطراب، بنزودیازپین ها)
۳۰۴–۹۰ وابستگی به مواد محرک (موادی مانند آمفتامین، شیشه، کوکائین)
۳۰۵–۱ وابستگی به تنباکو
۳۰۴–۹۰ وابستگی به مواد دیگر
در عموم به لحاظ مفهومی، بیماری اعتیاد یک بیماری اصلی، مزمن و عصبی است، که در اثر عواملی ژنتیکی، فیزیولوژیک و اجتماعی رشد و بروز پیدا می کند، به طوری که وجه مشخصهٔ این بیماری اختلال در کنترل انجام عملی، یا احساس اجبار در انجام یک عمل مشخص، با وجود آگاهی نسبت به عواقب خطرناک آن باشد.
وابستگی به مواد (مواد مخدر و مشروبات الکلی)، یا عادت های ناهنجار، یک اختلال روان پزشکی و روان شناسی بوده که از یک سو، معنای لغت خوشبختی را در زندگی فرد و خانواده او از بین می برد و از سوی دیگر آسیب های اجتماعی و اقتصادی بیشماری را به همراه دارد. در تعریف دیگری از اعتیاد به مواد آمده است، اعتیاد جایگزینی مزمن است، یعنی مواد مخدر بیرونی، چه گیاهی و چه شیمیایی و حتی الکل، جایگزین مواد مخدر و یا مواد شبه افیونی طبیعی جسم انسان یا فرد معتاد شده است. البته عادتهای ناهنجار و اعتیادهای رفتاری مستقل از مواد شیمیایی تا همین سال های اخیر هم در طبقه بندی های رسمی به عنوان اعتیاد محسوب نمی شدند و مدت کوتاهی است که اعتیادهایی مانند اعتیاد به اینترنت، اعتیاد به کار و اعتیاد به بازی های کامپیوتری به عنوان شکلی از اعتیاد طبقه بندی شده و مورد توجه قرار می گیرند.
یکی از بزرگترین مشکلات اغلب کشورها در عصر امروز، پدیده سوء مصرف مواد است، که به طور مستقیم و غیر مستقیم، کوتاه مدت و بلند مدت، کیفیت زندگی ساکنین آن را تحت الشعاع قرار داده است. مقاله اعتیاد و مراحل درمان آن-wikirahnama.com

اِعتیاد (addiction)
نوعی وابستگی براثر مصرفِ عادتی داروها، الکل، مخدرها یا موادّ دیگر، با علایم مشخصۀ میل مهارناشدنی برای دسترسی به مادّۀ مورد نظر، پیدایش تحمل در برابر اثرات آن، و بروز علایم ترک در صورت عدم دسترسی به مادّۀ مصرفی. مصرفِ عادتی تغییراتی در شیمیِ بدن ایجاد می کند. بنابراین، درمان با کاهش تدریجی مقدار مادّۀ مصرف شده صورت می گیرد. مفهوم اصطلاح اعتیاد پیچیده است و تا حدودی به مادّۀ مصرفی بستگی دارد. الکل، نیکوتینِ دود سیگار، تریاک، کوکائین، کرَک، هروئین، آمفتامین ها، و باربیتورات ها موادّ اعتیادآورند. اعتیاد سه مرحله دارد: در مرحلۀ اول برای دستیابی به آثار مورد نظر باید دائماً مقدار مصرف مادّه را افزایش داد. این حالت را تحمل می نامند. مرحلۀ دوم زمانی است که شخص به مادّۀ مصرفی وابسته شده است و در صورت مصرف نکردن آن احساس افسردگی یا ناخوشی می کند. در مرحلۀ سوم، شخص برای یافتن مادّۀ مخدر احساس اجبار می کند و جست وجوی این مادّه مهم ترین دغدغه در زندگی او می شود. وابستگی به موادِّ گوناگون، اشکال متفاوتی دارد. انواع خطرناک موادّ مخدر، مثل هروئین و کوکائین، اعتیاد جسمی ایجاد می کنند. اگر شخص معتاد به کوکائین در یک نوبت کوکائین مصرف نکند، دستخوش حالت های هیجانی شدید می شود، احساس افسردگی روحی می کند، به محرک های دردناک بیش از حد حساس می شود، و تمایل شدیدی به مصرف مجدد کوکائین دارد. البته در اعتیاد به دیگر مواد، مثل الکل، قطع مصرف علایم شدید ایجاد نمی کند. معتاد برای یافتن مادۀ مخدر رفتارهای جست وجوگرانه ای دارد. شاید بتوان گفت این نوع رفتارها ناشناخته ترین بخش فرآیند اعتیاد است. هنوز مشخص نیست این رفتارها تا چه حد تحت تأثیر واکنش های شیمیایی بدن، فرآیندهای فکری در ذهنِ شخص، یا تأثیرات اجتماعی اطرافیان بر اوست، اما شکی نیست که این رفتارهای همراه با تغییرات خُلقی، زندگی معتادان را از هم می پاشد. در گذشته فقط تریاک و مشتقات آن، ازجمله مورفین، هروئین و کدئین، موادّ مخدر بودند، ولی اکنون ترکیبات متعدد، چه مانند داروهای آرام بخش با هدف درمان مصرف شوند و چه مثل کوکائین و الکل به صورت تفریحی، در گروه موادّ مخدر قرار می گیرند. تحقیقات نشان می دهد که زمینۀ گرایش به اعتیاد ارثی است، ولی محیط و ساختار روان شناختی شخص نیز در این امر مؤثر است. اعتیاد جسمی همواره علت روان شناختی دارد، اما عکس این مطلب همیشه صادق نیست، یعنی وابستگی روان شناختی همیشه با وابستگی جسمی همراه نیست. برنامۀ ترک اعتیاد ممکن است تغییرات شیمیایی ناشی از عادت به مصرف موادّ مخدر در بدن را به حالت اولیه برگرداند. از آن جا که عوامل متعددی در فرآیند اعتیاد دخیل است، درمان کامل شخص معتاد مشکل است.

[ویکی فقه] عادت کردن و خو گرفتن را اعتیاد گویند. این عنوان به مناسبت در باب های زکات، خمس، صوم، حج و نکاح مطرح شده است.
اعتیاد به مواد مخدر از هر نوع که باشد اعم از خواب آور، مختل کنندۀ حواس و مست کننده- مانند تریاک، بنگ، حشیش و هروئین- حرام است و حتی بسیاری از فقیهان جواز استفادۀ طبّی از برخی مواد مخدر را، به ضرورت و انحصار درمان به آن و منجرّ نشدن به اعتیاد مشروط کرده اند.

ترک اعتیاد
ترک اعتیاد در صورت امکان و در پی نداشتن ضرر، واجب است.

معرفی معتادان برای درمان
معرّفی معتادان به مراکز درمانی در صورتی که کمک به درمان آن ها باشد و اطمینان به عدم ضرر کلّی مانند مرگ معتاد وجود داشته باشد جایز است.

کمک مالی به معتاد فقیر
...

[ویکی فقه] اعتیاد (فقه). عادت کردن و خو گرفتن را اعتیاد گویند. این عنوان به مناسبت در باب های زکات، خمس، صوم، حج و نکاح مطرح شده است.
اعتیاد به مواد مخدر از هر نوع که باشد اعم از خواب آور، مختل کنندۀ حواس و مست کننده- مانند تریاک، بنگ، حشیش و هروئین- حرام است و حتی بسیاری از فقیهان جواز استفادۀ طبّی از برخی مواد مخدر را، به ضرورت و انحصار درمان به آن و منجرّ نشدن به اعتیاد مشروط کرده اند.
بررسی مواد مخدر در متون اسلامی، ص۲۳۳-۲۵۲.
ترک اعتیاد در صورت امکان و در پی نداشتن ضرر، واجب است.
استفتائات (امام خمینی) ج۲، ص۳۷.
معرّفی معتادان به مراکز درمانی در صورتی که کمک به درمان آن ها باشد
اجوبة الاستفتائات ج۲، ص۱۰۹.
...