نوشهر. [ ن َ ش َ ] ( اِخ ) شهرستانی از
استان دوم و محدود است از شمال به دریای خزر، از جنوب به خطالرأس سلسله جبال البرز، از مشرق به
بخش نور شهرستان آمل ، از مغرب به شهرستان تنکابن. طول شهرستان در ساحل دریا در حدود 70 هزار گز است. این شهرستان از حیث وضع طبیعی به دو منطقه کوهستانی و دشت تقسیم می شود، منطقه دشت آن در ساحل دریا واقع است و عرض آن از 3 تا 7 هزار گز است و هوای آن مرطوب و معتدل است. قسمت های جنوبی و
مرکزی شهرستان کوهستانی و سردسیر است. سلسله جبال البرز در این شهرستان شامل 3 رشته است ، نخست رشته ای که از ساحل دریا دیده میشود و پوشیده از جنگل است و موازی با ساحل دریاست و مرتفعترین قله آن کوه کلارآباد و قلعه مور واقع در جنوب صلاح الدین کلا است و دهستانهای کلاردشت ،
پنجک رستاق ،
زانوس رستاق ، توابع کجور،
کالج ، پشت این رشته کوه واقع شده اند. رشته دوم در جنوب دهستانهای مذکور تقریباً موازی با رشته اول ولی مرتفعتر از آن است و سرچشمه اغلب رودخانه های شهرستان است و قلل مرتفع آن عبارت است از: شاه کوه در جنوب زانوس رستاق ، کوه قرق در جنوب کجور، کوه سیاسنگ در جنوب کالج. رشته سوم سلسله اصلی جبال البرز است و مرتفعتر از دو رشته دیگر است و مقسم المیاه آن حد طبیعی
مازندران با شهرستان تهران است و مرتفعترین قله آن کوه تخت سلیمان در جنوب کلاردشت و کندوان است. دهستانهای ییلاقی بخش نور بین رشته اول و سوم واقع است. رودخانه های مهم شهرستان عبارتند از: رودخانه سرداب رود که از کوه تخت سلیمان سرچشمه می گیرد و از کلاردشت می گذرد و در 8 هزارگزی جنوب غربی
چالوس قراء
دهستان قشلاق را مشروب می کند. دیگر رودخانه چالوس است که از کندوان سرچشمه می گیرد و پس از پیوستن با چند رودخانه دیگر در پل دوآب به منج رود می پیوندد و در جنوب چالوس برخی از مزارع دهستان قشلاق و کران را آبیاری می کند. رود کجور نیز از ارتفاعات جنوبی ورزان سرچشمه می گیرد و قراء صلاح الدین کلا را مشروب می کند. رود کجرود نیز قراء کجرستاق و حدود المده را مشروب می کند. گذشته از اینها چند رودخانه دیگر از قبیل ماشلک ، خیررود، کنس رود نیز در این شهرستان جاری است. سواحل این شهرستان عمیق نیست ، به طوری که تا فاصله یک کیلومتر عمق آب دریا از 1/5 متر تجاوز نمی کند. این شهرستان مشتمل است بر 3 بخش به شرح زیر: 1 - بخش چالوس که یک دهستان و 37 آبادی دارد. 2 - بخش کلاردشت شامل 3 دهستان و 78 آبادی. 3 -
بخش مرکزی که 12 دهستان و 146 آبادی دارد.جمعیت شهرستان بالغ بر 75000 نفر است. مرکز شهرستان
بندر نوشهر است. ( از فرهنگ جغرافیایی
ایران ج 3 ).
