قضیه موجهه

قضیۀ موجِّهه
رجوع شود به:جهت

[ویکی فقه] قضیه موجهه، به معنای قضیه مشتمل بر لفظ دالّ بر کیفیت نسبت میان موضوع و محمول، یا مقدّم و تالی است.
قضیه، بر دو قسم است: حملیه و شرطیه. هر یک از این دو قسم می توانند موجّهه یا مطلقه (غیرموجهه) باشند.
← قضیه حملیه موجهه
قضیه موجهه، در یک تقسیم بندی اصلی به "قضیه موجهه بسیطه" و "قضیه موجهه مرکبه" منقسم می شود. هر کدام از موجهات بسیطه و مرکبه، یا موجبه است یا سالبه. قضیه موجهه موجبه مانند: "کلّ انسان حیوان بالضرورة"، و موجهه سالبه مانند: "لاشیئ من الانسان بحَجَرٍ بالضرورة".
← موجهه بسیطه
مهم ترین قضایای موجهه بسیطه عبارت اند از: ضروریه ذاتیه، مشروطه عامه، دائمه مطلقه، عرفیه عامه، مطلقه عامه، حینیه مطلقه، ممکنه عامه، حینیه ممکنه، منتشره مطلقه و وقتیه مطلقه.و نسبت به موجهات مرکبه، قاعده کلی این است که هر یک از قضایای بسیط را می توان به یکی از قیود چهارگانه (لادوام ذاتی، لادام وصفی، لاضرورت ذاتی و لاضرورت وصفی) مقیّد نمود، و پس از الصاق قید به اصل قضیه، اگر معنای قضیه صحیح بود یک قضیه موجهه مرکبه به دست می آید. مثلاً مشروطه عامه را می توان به "لادوام ذاتی" مقیَّد نمود اما به "لادوام وصفی" نمی توان؛ زیرا مفاد مشروطه عامه، ضرورت در اوقات وصف است بنابراین نمی توان دوام را مادامی که وصف هست از آن سلب نمود. و به همین بیان، مشروطه عامه را به "لاضرورت وصفی" نیز نمی توان مقید نمود. و همچنین با اینکه می توان آن را به "لاضرورت ذاتی" مقید نمود، اما از آن جهت که در علوم و محاورات شایع نیست از اعتبار هم برخوردار نیست.
مهم ترین قضایای موجهه مرکبه
...