میرزا

میرزا یا امیرزا مخفف میرزاده، میرزاد و امیرزاده است و در گذشته به عنوان لقب برای شاهزادگان، سردارزادگان و افراد باسواد استفاده می شد.
از القاب شاهزادگان
از القاب سردارزادگان
مردم شریف و پاک نژاد
مردم شاد و مغرور
کاتب، نویسنده و منشی
کسی که مادرش علویه باشد
میرزا یا امیرزا مخفف میرزاده، میرزاد و امیرزاده است که الف آن در اثر استفادۀ زیاد حذف شده است. در لغتنامه دهخدا، چند معنی زیر برای آن برشمرده شده است:
میرزا در ابتدای دوران قاجار به کسانی اطلاق می شد که تحصیلات و سواد بسیار بالایی داشتند؛ مانند میرزا صالح. این لقب ارزش و اهمیت اجتماعی بالایی داشت و از این رو برای برخی از سیاستمداران و صاحب منصبان والامقام نیز از این لقب استفاده می شد؛ مانند میرزا تقی خان فراهانی.
ناصرالدین شاه لقب میرزا را به کارکنان وزارتخانه ها اعطا کرد تا به آنها هویت مشترکی ببخشد. در این دوران میرزا با معنی «اهل قلم» مترادف شد. میرزایان در این دوره کلاهی با لبۀ خاکستری بر سر می گذاشتند که آنها را از تجار و علما و همچنین از کارمندان عالی رتبۀ امپراتوری عثمانی (که کلاهی با لبۀ قرمز بر سر می گذاشتند) متمایز می کرد. این شغل به صورت خانوادگی و موروثی منتقل می شد و پیشینۀ بعضی از این خانواده ها به ابتدای سلسلۀ قاجار یا حتی دوران صفویه می رسید. این کارمندان حقوق منظمی دریافت نمی کردند، اما مقام خود را مانند یک دارایی با دیگر میرزایان معامله می کردند. در آن دوران، اسناد دولتی دارایی شخصی میرزایان تلقی می شد. عموما استفاده از لقب میرزا قبل از نام افراد، دلالت بر این معنا داشت. به تدریج لقب میرزا برای روحانی ها نیز مورد استفاده قرار گرفت؛ ابتدا برای روحانیان متوسط مانند میرزا رضا کرمانی و سپس برای روحانیان عالی رتبه مانند میرزای شیرازی.

عنوان عمومی شاهزادگان در دورۀ امیرتیمور و فرزندان و نوادگان او و نیز عنوان وزرا، مستوفیان و منشیان در دورۀ صفویه و قاجاریه . شاهزادگان تیموری غالباً لقب امیرزاده داشتند که مخفف آن «میرزا»، نخست به آنان اطلاق شد و در میان امرای ترکمان آق قوینلو نیز رواج یافت . این لقب در دوره تیموری تا پایان دورۀ قاجار در دنبال اسامی شاهزادگان ، و برای وزرا، فضلا، علما، مستوفیان و کاتبان در جلوی اسم آنان می آمده است . در ایران و هند این واژه عمدتاً در جلوی اسم کاتبان و منشیان به کار می رفت .

میرزا (کتاب). مجموعه داستانی به فارسی، نوشتۀ بزرگ علوی. مجموعه ای از آخرین داستان های نویسنده که مضمون همۀ آن ها زندگی در تبعید و آوارگی است. نویسنده از خاطرات و تجربه های زندگی در غربت بهره می برد تا بر دورۀ معینی از تاریخ معاصر ایران شهادت دهد و به نوعی پایه گذار «ادبیات تبعید» شود. این کتاب در ۱۳۵۷ش به چاپ رسید.

[ویکی شیعه] میرزا به شخصی گفته می شود که مادرش از سادات باشد و از جانب پدرش چنین خصوصیتی را دارا نباشد. این افراد نیز از جهت ذریه، منتسب به پیامبر(ص) هستند و تنها در برخی از احکام و آثار فقهی با کسانی که از طرف پدر به پیامبر(ص) منتسب اند، فرق می کنند.
امام کاظم(ع) در مورد کسی که مادرش از بنی هاشم و پدرش از قبایل دیگر قریش است، فرمود که می تواند از صدقات استفاده نماید و استفاده از خمس را برای وی جایز نمی داند؛ حضرت در ادامه به آیه «ادْعُوهُمْ لِآبائِهِم» (یعنی مردم را با پدرانشان می خوانند.) استدلال کرد.
لقب میرزا به عنوان یکی از القاب اجتماعی برای گروه های مختلف درباری، سیاسی و مذهبی به کار می رفته و در برخی از دوره ها از اهمیت و ارزش فراوانی برخوردار بوده است. این عنوان در دوره ای از زمان به روحانیون متوسط و معمولی گفته می شد و به تدریج از اواسط دوره قاجاریه به روحانیون طراز اول و در حد مرجع تقلید اختصاص یافت که در این زمینه می توان به میرزا محمدحسن شیرازی از علمای برجسته و صاحب فتوای تحریم تنباکو اشاره کرد.