پلاکت

پلاکت (به انگلیسی: Platelets) یا ترومبوسیت ها و یا گِرده (مصوب فرهنگستان) اجسام کروی یا بیضوی کوچکی به قطر ۴–۲ میکرون هستند که از قطعه قطعه شدن سیتوپلاسم سلولهای بزرگی به نام مگا کاریوسیت در مغز استخوان حاصل می شود، فاقد هسته اند. با وجود این در مهره داران پست سلولهای هسته داری به نام ترومبوسیت معادل پلاکت می باشد. پلاکت سیتوپلاسم وسیع و گرانول های گرد متعدد دارند. پلاکتها را ترومبوسیت نیز می نامند. تعداد پلاکتها ۴۰۰–۱۵۰ هزار در هر میکرولیتر خون می باشد؛ و عمر آن ها ۱۱–۸ روز می باشد. هر پلاکت توسط غشایی غنی از گلیکوپروتئین محصور شده و بررسی ها بیان گر وجود آنتی ژنهای گروه خونی ABO در غشای پلاکتها می باشد.
بزرگ شدن طحال
خون ریزی شدید و مصرف پلاکت خون
لوسمی یا سرطان خون
ترومبوسیتوپنی
انواع وراثتی کمبود پلاکت
انعقاد منتشر خون در داخل رگ ها
شیمی درمانی بعد از سرطان
عفونت و نارسایی مغز استخوان
کار اصلی پلاکت جلوگیری از خون ریزی است؛ که این عمل با چسبیدن پلاکتها به همدیگر و محل آسیب دیده رگ و ترشح مواد دخیل در انعقاد انجام می گیرد. تحریک پلاکتها در محل آسیب عروقی باعث ترشح ADP می گردد که ADP چسبیده به سطح پلاکت موجب چسبیدن پلاکتها بهم و تشکیل توده پلاکتی را می کند که به صورت درزگیر عمل کرده و از ادامه خون ریزی جلوگیری می کند. هم زمان با ترشح ADP، سروتونین و ترومبوبلاستین پلاکتی نیز ترشح می گردد؛ که اولی باعث انقباض رگها و دومی باعث تبدیل پروترومبین به ترومبین می شود. ترومبین، فیبرینوژن محلول پلاسما را به فیبرین غیر محلول تبدیل می نماید که سلولهای خونی در لابه لای توری ظریف حاصل از فیبرین گرفتار شده و لخته تشکیل می گردد.
پلاکت ها در رشد و تکامل، ایجاد یا از بین بردن سلول های سرطانی و فاکتور رشدی مشتق از پلاکت (PDGF) نیز مشارکت دارند.
تعداد پلاکت طبیعی در خون بین150000 تا450000 در هر میکرومیلی لیتر است. پلاکت بالای 500000 را بیماری ترومبوسیتوز و پلاکت های کمتر از 100000 را بیماری ترومبوسیتوپنی می نامند. درصورتی که تعداد پلاکت ها خون کمتر از تعداد 100000 باشد درصورتیکه ضربه ای به دست یا پا بخورد کبود رنگ یا همان بنفش تیره خواهد شد

پلاکِت (platelet)
ساختار گرد کوچکی در خون. به لخته شدن خون کمک می کند. پلاکت ها یاخته های حقیقی نیستند، بلکه قطعات یاخته ای دارای غشای فاقد هستهاند که به صورت جوانه از یاخته های بزرگ مغز استخوان جدا شده اند. پلاکت ها با آزادکردن فاکتورهای انعقاد خون در محل بریدگی نقشی حیاتی در انعقاد خون دارند. بیش از دوازده فاکتور انعقاد خون کشف شده است. این فاکتورها واکنش هایی ایجاد می کنند که نهایتاً منجر به تشکیل فیبرینوژن می شود. فیبرینوژن مادۀ انعقادی غیر فعالی در پلاسما است و به فیبرین تبدیل می شود. فیبرین به صورت رشته درمی آید و منجر به تشکیل لختۀ خون می شود.