صحرای محشر

صحرای محشر کتابی است نوشتهٔ سید محمدعلی جمال زاده. جمال زاده نوشتن این کتاب را در آبان ۱۳۲۳ در ژنو به پایان رسانده است. این داستان در هشت فصل یا پرده نگاشته شده و نویسنده با قلمی طنزآمیز سرنوشت خیالی خود را در صحرای محشر به تصویر می کشد. این کتاب از کتاب های ممنوعه در ایران می باشد.
سید محمدعلی جمال زاده؛ صحرای محشر؛ ناشر کانون معرفت، حسن معرفت شیرازی
این پرده آوارگی و بیچارگی نام دارد. در سر فصل داستان این شعر محتشم کاشانی آورده شده است:
در این فصل نویسنده شرح می دهد که چگونه پس از خوابی دراز و آسوده با صدای صور اسرافیل از گور برمی خیزد. او شرح می دهد که مردگان چگونه دسته دسته از گور برمی خیزند و روان می شوند. نویسنده توصیف می کند که گروه های انسانی چگونه روان می شوند. مسلمانان کفن پیچ، مسیحیان صلیب به دوش، سرخ پوستان طناب پیچ شده، هندوهایی که به مانند کندهٔ نیم سوخته از گوربرخاسته اند و...و برخورد اینها پس از رسیدن به هم و باخبرشدنشان از روز رستاخیز موضوع موصوفات دیگری است
در پهلویم شخصی راه می رفت که گیلاسی از بلور در دست داشت. تعجب کنان پرسیدم این دیگر چه قصه ای است. گفت معلوم می شود در موقع نزع و جان کندم این بیت حافظ را زمزمه می کرده ام:

[ویکی شیعه] صَحرای مَحْشَر، اصطلاحی فارسی است که به مکان قیامت اشاره دارد. واقعیت و ویژگی های مکان قیامت دقیقاً روشن نیست اما بر اساس آیات قرآن، در آن زمان، این زمین و آسمان ها به زمین و آسمان های دیگری تبدیل می شوند. به نظر علامه طباطبائی، در قیامت، حقیقت زمین و آسمان و آنچه در این دو است، همین واقعیت امروزی آن هاست اما نظام جاری در آن ها غیر از این اوصاف و نظام فعلی در دنیاست. بنابراین زنده شدن انسان ها و بیرون آمدن آن ها از قبر و حضور در محکمه الاهی، در همین زمین فعلی اما با تغییراتی است که در آستانه قیامت رخ می دهد؛ مانند مسطح شدن و افزایش گستردگی. در برخی از روایات به این کشیدگی زمین اشاره شده است. همچنین در برخی مقالات و کتاب ها برای وضعیت زمین در قیامت، تحلیل های فیزیکی ارائه شده است.
یکی از نام های قیامت «یومُ الحَشر (روز محشر)» است؛ چون در آن روز همه انسان ها دوباره زنده می شوند و از قبرهایشان بیرون می آیند و جمع و محشور می شوند. در آیات قرآن نیز به این نام اشاره شده است. با توجه به این ویژگی قیامت، در زبان فارسی، با اصطلاحاتی چون «صحرای محشر»، «صحنه محشر»، «عرصه محشر» و «زمین محشر» به مکان قیامت اشاره می شود. مراد از اصطلاح عرفانی «صَحرای عَرَصات» نیز صحرای محشر است. دهخدا در مدخل «محشر» به ترکیب های «صحرای محشر، صحرای قیامت، دشت محشر و عرضه محشر» اشاره می کند، شاهد مثال می آورد و در توضیح ترکیب صحرای محشر می نویسد: «آنجا که مردمان روز رستاخیز در آن گرد آیند».
واقعیت و ویژگی های مکان قیامت دقیقاً روشن نیست اما بر اساس آیات قرآن کریم، در آن زمان این زمین و آسمان ها به زمین و آسمان های دیگر تبدیل می شود. به نظر علامه طباطبائی، مثال های ذکر شده در روایات در تفسیر این تبدیل، برای تقریب به ذهن است؛ اما آنچه از معنای تبدیل، روشن و قطعی است این است که در روز قیامت حقیقت زمین و آسمان و آنچه در این دو است همین واقعیت امروزی آنهاست با این تفاوت که نظام جاری در آنها غیر از این اوصاف و نظام فعلی در دنیاست. به نظر ملاصدرا نیز زمین روز قیامت، همان مرتبه کمال یافته زمین فعلی در طول حرکت اشتدادی است.