قیصریه

سردر قیصریه بنایی است در ورودی اصلی بازار اصفهان . این بنا در گذشته نه چندان دور دارای سه طبقه[۱] و اکنون دارای دو طبقه است. طبقه سوم آن که تخریب شده، نقاره خانه را تشکیل می داده است که در آن با صدای موسیقی، اوقات روز را اعلام می کرده اند. این سر در به بازار بزرگ اصفهان باز می شود و در گذشته راه اصلی بازار اصفهان بوده است. [۲] ، [۳] [۳] سردر قیصریه شامل چهار درب فرعی، یک دروازه اصلی و یک حوض بوده که حوض آن حدود دهه ۱۳۴۰ شمسی به باغچه تبدیل شد ولی اکنون احیا شده است. ، [۴] علت نامگذاری این بنا، شباهت آن به یکی از بناهای شهر قیصریه بوده است. بر بالای سردر، نقاشی هایی به قلم رضا عباسی به چشم می خورد. ناقوس دیر هرمز و همچنین ساعت موجود در قلعه پرتغالی های جزیره هرمز، ( به قطر حدود ۸۰ سانتیمتر ) پس از فتح آن جزیره به اصفهان آورده شد و در بالای این سردر نصب شد. ، [۵] ، [۶] ، [۷] ، این بنا ورودی بازار قدیمی اصفهان در شمال میدان نقش جهان است که در دوران صفویان ساخته شده است. علاوه بر بازار قیصریه و بازارهای منشعب از آن بازارهای دیگری هم در اصفهان وجود داشته اند که معروف ترین آنها «بازار شاهی» یا «بازارچه بلند» است که در سال ۱۱۱۸ هجری برابر با ۱۷۰۶ میلادی به همراه «مدرسه و سرای فتحیه» در زمان شاه سلطان حسین آخرین حکمران صفویه ساخته شد.
محتویات [نمایش]
معماری [ویرایش]
بنای سردر قیصریه در دو طبقه مرتفع ساخته شده که طبقه بالا به امور دفتری و بازرگانی اختصاص داشت و در طبقه پایین مغازه های اصناف گوناگون در کنار هم مستقر شده بودند. از این بازار بزرگ و مجلل بازارهای دیگری منشعب می شدند که برخی از آنها هنوز هم فعال بوده و به مشاغل مختلف اختصاص دارند.
برخی از این بازارها عبارت اند از:
بازار عریان
هارونیه
نیم آورد گلشن
مخلص
سماورسازها
مقصودبیک
مساجد قرارگرفته در بازار [ویرایش]
در طول این شاهراه سرپوشیده و مسقّف که برخی از خارجیان آن را «نگارخانه سرپوشیده» نامیده اند عناصر مذهبی همچون مدرسه نیماورد، مدرسه صدر، مسجد خیاط ها، مسجد نو، مسجد ذوالفقار، مسجد شیشه، مسجد خارجی و ده ها مسجد دیگر به فعالیتهای مذهبی می پرداختند و بازرگانان و اصناف گوناگون در آنها عبادت می کردند.
مدارس مذهبی قرارگرفته در بازار [ویرایش]
مراکز فرهنگی مانند مدارس مذهبی هم به اعتبار و رونق بازار می افزودند. مدارسی همچون مدرسه کاسه گران، هارونیه، نیم آورد، جده بزرگ، جده کوچک، ملاعبدالله و . . . که با معماری خاص ایرانی - اسلامی ده ها سال است موضوع کتاب ها و رسالات و تحقیقات مهندسین و معماران و سیاحان گوناگون هستند.
سرا و تیمچه ها [ویرایش]
نهادهای اقتصادی نیز از دیگر جاذبه هایی هستند که در بازارها وجود داشته اند. برخی از این نهادها که «تیمچه» و «سرا» نامیده می شوند هنوز نیز فعال هستند. مشهورترین این سراها عبارت اند از: سرای اردستانیها، سرای خانی، سرای آقا، سرای پادرخت سوخته، سرای میراسماعیل، سرای تالار، سرای خوانساری ها، سرای گلشن، سرای جارچی و سرای فخر.
این سراها به همراه کاروانسراهای متعدد و پررونق بازار اصفهان را به عنصری فعال تبدیل می کرده که سیاحان با اشتیاق از آن بازدید می کردند و با دقت در سفرنامه هایشان معرفی می نمودند.
پانویس [ویرایش]
↑ ورطانس یوزوکچیان. «دروازه قیصریه یا بازار قیصری». در وصف بناهای مشهور اصفهان. ترجمهٔ لئون میناسیان. ویرایش ترجمه از چاپ ۱۸۵۴ استانبول. چاپ اول. اصفهان: انتشارات غزل، ۱۳۷۸. ۳۴ و ۳۵ . شابک ۹۶۴ - ۶۷۳۳ - ۰۵
↑ سردر قیصریه
↑ انجمن صنفی مهندسین معمار اصفهان. بازبینی شده در ۲۱ ژوئیه ۲۰۱۰.
↑ حوض مقابل سردر بازار قیصریه احیا می شود.
↑ انجمن صنفی مهندسین معمار اصفهان. بازبینی شده در ۲۱ ژوئیه ۲۰۱۰.
↑ اولیویه. «در وصف کاشان، قم و اصفهان». در سفرنامه اولیویه. ترجمهٔ محمد طاهر میرزا. دکتر غلامرضا ورهام. چاپ اول. تهران: انتشارات اطلاعات، ۱۳۷۱. ۱۱۲ تا ۱۱۶.
↑ تفسیری بر تصویر برج قوس در سردر قیصریه
منابع [ویرایش]
رده: آثار دوره صفوی در اصفهانآثار ملی ایرانبازارهای استان اصفهانبازارهای تاریخی اصفهانبناهای تاریخی استان اصفهانمیدان نقش جهان

قیصر، قیصریه : در اصل مخفف "قای سرا " است
قای گویشی از کای یا گای است، کای یعنی ; بزرگ و سرا یعنی خانه، در ضمن لازم به یادآوری است که سرا واژه فارسی کهن است و در اوستا سراذه آمده است،
این واژه به عربی راه یافته و با با"ص" نوشته شده و دستور زبان ثلاثی مجرد و مزید. . . . . . . ساخته شده است.
گویا در ترکی نیز کای سرا گویند
بنابراین کای سرا یا گای سرایعنی خانه بزرگ، لذا هر آنچه که بزرگ ساخته می شد بدان گای سرا" یا" کای سرا می گفتند. چون گاو، برای گذشتگان سمبل بزرگی بوده از طرفی گاو حیوانی بسیار مهم بوده علاوه بر شیر و لبنیات. . . . . بیشتر کارهای کشاورزی بوسیله گاو انجام می شد. هر آنچه اهمیت داشت و بزرگ بوده به گاو تشبیه می کردند حتی شاخ دو گاو را نشانه زورمندی پنداشته و در کلاه های پهلوانان استفاده می کردند مصداق آن کلاه خود رستم ، گرز گاو سر و کلاه رجال ، حاجبان و درباریان غزنوی، . . . را می توان نام برد.

گای سر = یعنی بزرگ سر، که گای سر یا قای سرمخفف به قیسر یا قیصر شده است. گای سرای ، سرای منسوب به گاو. . . .
نام خانوادگی قیصری نیز ، یعنی باشکوه و بزرگ
در مورد بازارها نیز احتمالا چون ابتداء معمول بوده و در این بازارها وسایل زینتی زنان را می فروختند به مونث تبدیل شده است و قیصریه گفته اند،

رضاضحاکی راحت.
رشته تاریخ
اسدآباد همدان
دوم خرداد۱۴۰۰