ابن ابی اصیبعه

ابوالعبّاس، احمد بن قاسم سعدی شهرت یافته به ابن ابی اُصیبعه (۱۱۹۴ - ۱۲۷۰م) (نسب کامل:احمد بن قاسم بن ابی اصیبعه سعدی خزرجی) نویسنده و شاعر شامی در سدهٔ هفتم هجری بود که به چشم پزشکی نیز دانایی داشت.

[ویکی فقه] «ابن ابی اصیبعه، موفق الدین ابوالعباس احمد بن قاسم سعدی خزرجی» (ح ۵۹۵- ۶۶۸ ق) مشهورترین پزشک خاندان ابی اصیبعه است.
جد او، خلیفه بن یونس ، از نزدیکان صلاح الدین ایوبی به شمار می رفت. دو پسر خلیفه بن یونس، قاسم و علی، از پزشکان معروف بیمارستان ناصری و نیز سالیان دراز در خدمت شاهان و امرای ایوبی بودند. احمد در دمشق زاده شد و پرورش یافت. وی پس از فراگرفتن ادبیات و مقدمات پزشکی و کحالی ، نزد پدر و عمویش، در بیمارستان نوری دمشق نزد رضی الدین رحبی، ابن بیطار و عبدالرحیم بن علی دخوار به آموختن پزشکی پرداخت. سال های آموزش ابن ابی اصیبعه نزد ابن بیطار و دخوار از دوران های خوش زندگانی وی بوده است. وی با ابن بیطار در مناطق پیرامون دمشق به جست وجوی گیاهان طبی می پرداخت و از او در گیاه شناسی نیز بسیار آموخت. ابن ابی اصیبعه خوش قریحه و باهوش بود و به زودی در شناخت و درمان بیماری ها مهارت یافت و در همان بیمارستان به کار و نیز تدریس پرشکی مشغول شد. عمران بن صدقه ، همکار وی در بیمارستان نوری، کتابخانه ای بزرگ از آثار پزشکی داشت و چنین می نماید که ابن ابی اصیبعه از آن کتابخانه به ویژه در تالیف کتاب « عیون الانباء فی طبقات الاطباء » استفاده بسیار کرده است.
طبابت و تدریس
وی در ۶۳۱ ق به قاهره رفت و در بیمارستان ناصری به طبابت و تدریس مشغول گشت. همکار نامدار وی در آنجا، سدیدالدین بن ابی البیان اسرائیلی بود که ابن ابی اصیبعه از دانش او در داروسازی استفاده می کرد و در گردآوری مطالب کتاب اقرابادین به وی یاری می رساند. در ۶۳۲ ق به بیمارستان نوری دمشق بازگشت و در ۶۳۴ ق به عنوان پزشک مخصوص امیر عزالدین ایدمور بن علی، به صفد رفت و ۳۴ سال بقیه عمر خود را در آنجا به کارهای درمانی و تالیف کتب گذراند و در همان جا درگذشت. از شاگردان معروف او، امین الدوله ابوالفرج بن القف است. یادگار مهم ابن ابی اصیبعه، «عیون الانباء فی طبقات الاطباء» است که عمده ترین منبع آگاهی ما از تاریخ طب اسلامی تا روزگار اوست.
تالیفات
علاوه بر اثر مذکور، وی آثار دیگری نیز داشته که از آن ها در عیون و برخی منابع دیگر نام برده شده، ولی بعدها از میان رفته اند. از این جمله اند: ۱- حکایات الاطباء فی علاجات الادواء . ۲- اصابات المنجمین . ۳- التجارب و الفوائد و معالم الامم.
منبع
...