پیوند ریه (به انگلیسی: Lung transplantation) یا (به انگلیسی: pulmonary transplantation) نوعی عمل جراحی است که در آن قسمتی یا تمام ریه برداشته می شود و با یک ریه اهدا شده جایگزین می شود، این اهداکننده معمولاً افراد فاقد حیات می باشند ولی می توان اهدا از طرف یک فرد زنده باشد.در حالی که پیوند ریه با خطراتی نیز همراه است ولی می تواند کیفیت زندگی و طول عمر را در بیمارانی که در مرحله پایانی بیماری های ریوی به سر می برند را افزایش دهد.
۲۷٪ بیماری های انسداد مزمن ریه مثل آمفیزم
۱۶٪ فیبروز ایدیوپاتیک ریوی
۱۴٪ فیبروز کیستیک
۱۲٪ فشار خون ایدیوپاتیک ریوی
۵٪ کمبود آلفا-۱ آنتی تریپسین
۲٪ پیوند ریه ای که با شکست مواجه شده است.
۲۴٪ علل دیگر، از جمله برونشکتازی و سارکوئیدوز.
اولین پیوند ریه در سال ۱۹۶۳ توسط دکتر جیمز هاردی (James Hardy) در جکسون می سی سی پی به انجام رسید. قبل از انجام این پیوند دکتر هاردی و گروه تحقیقاتی وی چیزی در حدود ۴۰۰ پیوند را بر روی سگ انجام داده بودند. هرچند که نتیجه پیوند ریه در چند روز بعد از عمل مساعد بود ولی بعد از گذشت ۱ ماه با وجود تجویز داروهای سرکوب کننده در جانور، ریه به طور کامل پس زده می شد. اولین گیرنده ریه مرد ۵۸ ساله دارای سرطان ریه راه هوایی سمت چپ، انسداد راه های هوایی دیستال و پنومونی راجعه بود که چند ماه بعد از دریافت پیوند به علت نارسایی پیشرونده کلیه فوت کرد. بعد از کالبد شکافی علائمی از رد پیوند در بیمار مشاهده شد. با این وجود، در طول ده سال بعد تنها ۳۶ پیوند ریه در سراسر جهان به انجام رسید که و اکثر دریافت کنندگان در عرض چند روز درگذشتند، و فقط دو دریافت کننده بیش از یک ماه زنده ماندند.علت اصلی مرگ و میر ضعف در آناستوموز راه هوایی، که گاهی اوقات به دلیل صدمه عروق مجاور منجر به خون ریزی فراوان به ریه می شد.در سال ۱۹۸۱، دکتر نورمن شاوی و همکارانش در دانشگاه استنفورد سه پیوند قلب و ریه را انجام دادند. ۲ پیوند از این ۳ پیوند با موفقیت انجام شدند؛ و دریافت کنندگان هنوز زنده بودند زمانی که تیم نتایج خود را در سال ۱۹۹۲ اعلام کردند، یکی از دریافت کنندگان به علت نارسایی چندارگان فوت نمود.دکتر شاوی موفقیت خود را به اصلاح روش جراحی از طریق آزمایش بر روی پستانداران و ظهور داروی سیکلوسپورین، که با کاهش دوز استروئید لازم باعث کاهش اثر سرکوب کنندگی خود بر ناحیه آناستوموز می شود نسبت داد.در سال ۱۹۸۳، گروه پیوند ریه تورنتو، اولین پیوند ریه موفقیت آمیز را انجام دادند. دریافت کننده یک مرد ۵۸ ساله با فیبروز ریوی بود. این عمل و چند روز بعد از عمل بی عارضه بود. این بیمار با تجویز سیکلوسپورین و آزاتیوپرین برای سرکوب سیستم ایمنی تحت درمان قرار گرفت و همچنین داروی سرکوب کننده استروئید کمتر دریافت نمود تا باز شدن آناستوموز راه هوایی به حداقل برسد. با این حال، با گذشت ۲ هفته از عمل جراحی او رد پیوند که منجر به نارسایی تنفسی و کاهش لنفوسیتها را می شد را پشت سر گذاشته و در مرخص شد. هنگامی که گروه نتیجه کار را در سال ۱۹۸۶ گزارش کردند، او زنده بود و حیات کاملاً طبیعی داشت.در طول دهه های بعد، تعدادی از پیوند ریه انجام شده در سراسر جهان به سرعت افزایش یافت. در سال ۱۹۸۷، حدود ۴۵ پیوند انجام شد و در سال ۱۹۹۰، بیش از ۴۰۰ در سراسر جهان انجام شده است. فعالیت ادامه داد به سرعت در حال افزایش تا اواسط دهه ۱۹۹۰ زمانی که تعداد پیوند سالانه چیزی در حدود ۱۴۰۰ عمل افزایش یافت.در سال های اخیر، تعداد پیوند ریه به حدود ۲۲۰۰ پیوند در هر سال افزایش یافته است. عامل این نتایج تکنیک های جراحی مناسب، داروهای کمک کننده و انتخاب دریافت کننده مناسب می باشد. در واقع، شانس بقای متوسط بیماران پیوند بین سال های ۲۰۰۰ و ۲۰۰۶، ۵٫۵ سال در مقایسه با ۴ سال برای کسانی که پیوند بین سال های ۱۹۸۸ و ۱۹۹۴ بود.
پیوند ریه یک روش درمانی در بیمارانی است که در مرحله پایانی بیماری های ریه به سر می برند و به درمان های دارویی هیچ پاسخی نشان نمی دهند.شرایط متفاوتی ممکن است باعث ایجاد ضرورت پیوند شوند. در سال ۲۰۰۵ بیشترین جراحی پیوند ریه در ایالت متحده آمریکا به انجام رسیده است.از شرایط ایجادکننده می توان به موارد زیر اشاره نمود:
با وجود وخامت بیماری های ریوی گاهی برخی از شرایط موجود سبب جلوگیری از پیوند می شوند این عوامل شامل موارد زیر می باشد:
۲۷٪ بیماری های انسداد مزمن ریه مثل آمفیزم
۱۶٪ فیبروز ایدیوپاتیک ریوی
۱۴٪ فیبروز کیستیک
۱۲٪ فشار خون ایدیوپاتیک ریوی
۵٪ کمبود آلفا-۱ آنتی تریپسین
۲٪ پیوند ریه ای که با شکست مواجه شده است.
۲۴٪ علل دیگر، از جمله برونشکتازی و سارکوئیدوز.
اولین پیوند ریه در سال ۱۹۶۳ توسط دکتر جیمز هاردی (James Hardy) در جکسون می سی سی پی به انجام رسید. قبل از انجام این پیوند دکتر هاردی و گروه تحقیقاتی وی چیزی در حدود ۴۰۰ پیوند را بر روی سگ انجام داده بودند. هرچند که نتیجه پیوند ریه در چند روز بعد از عمل مساعد بود ولی بعد از گذشت ۱ ماه با وجود تجویز داروهای سرکوب کننده در جانور، ریه به طور کامل پس زده می شد. اولین گیرنده ریه مرد ۵۸ ساله دارای سرطان ریه راه هوایی سمت چپ، انسداد راه های هوایی دیستال و پنومونی راجعه بود که چند ماه بعد از دریافت پیوند به علت نارسایی پیشرونده کلیه فوت کرد. بعد از کالبد شکافی علائمی از رد پیوند در بیمار مشاهده شد. با این وجود، در طول ده سال بعد تنها ۳۶ پیوند ریه در سراسر جهان به انجام رسید که و اکثر دریافت کنندگان در عرض چند روز درگذشتند، و فقط دو دریافت کننده بیش از یک ماه زنده ماندند.علت اصلی مرگ و میر ضعف در آناستوموز راه هوایی، که گاهی اوقات به دلیل صدمه عروق مجاور منجر به خون ریزی فراوان به ریه می شد.در سال ۱۹۸۱، دکتر نورمن شاوی و همکارانش در دانشگاه استنفورد سه پیوند قلب و ریه را انجام دادند. ۲ پیوند از این ۳ پیوند با موفقیت انجام شدند؛ و دریافت کنندگان هنوز زنده بودند زمانی که تیم نتایج خود را در سال ۱۹۹۲ اعلام کردند، یکی از دریافت کنندگان به علت نارسایی چندارگان فوت نمود.دکتر شاوی موفقیت خود را به اصلاح روش جراحی از طریق آزمایش بر روی پستانداران و ظهور داروی سیکلوسپورین، که با کاهش دوز استروئید لازم باعث کاهش اثر سرکوب کنندگی خود بر ناحیه آناستوموز می شود نسبت داد.در سال ۱۹۸۳، گروه پیوند ریه تورنتو، اولین پیوند ریه موفقیت آمیز را انجام دادند. دریافت کننده یک مرد ۵۸ ساله با فیبروز ریوی بود. این عمل و چند روز بعد از عمل بی عارضه بود. این بیمار با تجویز سیکلوسپورین و آزاتیوپرین برای سرکوب سیستم ایمنی تحت درمان قرار گرفت و همچنین داروی سرکوب کننده استروئید کمتر دریافت نمود تا باز شدن آناستوموز راه هوایی به حداقل برسد. با این حال، با گذشت ۲ هفته از عمل جراحی او رد پیوند که منجر به نارسایی تنفسی و کاهش لنفوسیتها را می شد را پشت سر گذاشته و در مرخص شد. هنگامی که گروه نتیجه کار را در سال ۱۹۸۶ گزارش کردند، او زنده بود و حیات کاملاً طبیعی داشت.در طول دهه های بعد، تعدادی از پیوند ریه انجام شده در سراسر جهان به سرعت افزایش یافت. در سال ۱۹۸۷، حدود ۴۵ پیوند انجام شد و در سال ۱۹۹۰، بیش از ۴۰۰ در سراسر جهان انجام شده است. فعالیت ادامه داد به سرعت در حال افزایش تا اواسط دهه ۱۹۹۰ زمانی که تعداد پیوند سالانه چیزی در حدود ۱۴۰۰ عمل افزایش یافت.در سال های اخیر، تعداد پیوند ریه به حدود ۲۲۰۰ پیوند در هر سال افزایش یافته است. عامل این نتایج تکنیک های جراحی مناسب، داروهای کمک کننده و انتخاب دریافت کننده مناسب می باشد. در واقع، شانس بقای متوسط بیماران پیوند بین سال های ۲۰۰۰ و ۲۰۰۶، ۵٫۵ سال در مقایسه با ۴ سال برای کسانی که پیوند بین سال های ۱۹۸۸ و ۱۹۹۴ بود.
پیوند ریه یک روش درمانی در بیمارانی است که در مرحله پایانی بیماری های ریه به سر می برند و به درمان های دارویی هیچ پاسخی نشان نمی دهند.شرایط متفاوتی ممکن است باعث ایجاد ضرورت پیوند شوند. در سال ۲۰۰۵ بیشترین جراحی پیوند ریه در ایالت متحده آمریکا به انجام رسیده است.از شرایط ایجادکننده می توان به موارد زیر اشاره نمود:
با وجود وخامت بیماری های ریوی گاهی برخی از شرایط موجود سبب جلوگیری از پیوند می شوند این عوامل شامل موارد زیر می باشد:
wiki: پیوند ریه