عبدالجواد ادیب نیشابوری

عبدالجواد بجنگردی معروف به ادیب نیشابوری(ادیب اول-یکم)، ادب شناس،شاعر، محقق، مدرس و اندیشمند معروف دوره مشروطیت است. ادیب به دو زبان فارسی و عربی شعر سروده است. در تاریخ ادبیات صدوپنجاه سال اخیر نیشابور دو نفر معروف به ادیب بودند: یکی میرزا عبدالجواد بجنگردی معروف به ادیب اول، و دیگری شیخ محمدتقی ادیب نیشابوری معروف به ادیب دوم و متخلص به راموز که شاگرد ادیب اول بوده است.
اشعاری که در جوانی به پیروی از قاآنی سروده است که بعدها خودش نپسندید.
اشعاری که به سبک خراسانی سروده که به علت برخورداری از واژگان غنی، بسیار استادانه است.
اشعار عرفانی و صوفیانه که گویا خودش بیشتر این اشعار را دوست می داشته است.
عبدالجواد ادیب نیشابوری اطلاعات فراوانی از دانش های گوناگون اسلامی و علوم قدیم داشته است و اشرافش به واژه های فارسی و عربی، شعر او را از اشارات و تلمحیات مختلف سرشار کرده و این منطقی بودن و آگاهانه سرودن ها سبب شده است تا در شعر او شور، حال و عواطف شاعرانه کمتر مورد توجه قرار گیرد. درسرودن شعرازسبک قاآنی پیروی می کرد. اما بعد ازمدتی به شیوه ترکستانی روی آورد و سرانجام خود صاحب سبکی ویژه شد. ادیب نیشابوری شاعری توانا بود و انتخاب الفاظ و انسجام ترکیبات و معانی دقیق ازخصوصیات بارز شعراوست.
اشعار او را به سه دسته تقسیم کردند:
او در سال ۱۲۹۷ قمری به مشهد رفت و در «مدرسه خیرات خان» و «مدرسه فاضل خان» و «مدرسه نواب» درس خواند. از سال ۱۳۰۴ تا ۱۳۴۴ -مرگ-در مشهد به تدریس پرداخت. ادیب نیشابوری در دو سطح عالی و متوسط تدریس داشت. در سطح متوسط برای عموم طلاب بیشتر شرح نظام، مغنی و مطول می گفت و برای شاگردان خصوصی اش، سطح عالی ادبیات عرب. او منظومه ملاهادی سبزواری در فلسفه و منطق را هم تدریس می کرد. شیوه تدریس او خطابی بود و شاگرد اجازه بحث و سؤال نداشت. او چون می دانست که با این روش، درس را به گونه ای تقریر می کند که هیچ اشکالی حتی برای شاگردی با پایین ترین سطح استعداد برجای نمی ماند. ادیب، فارسی و عربی را فصیح می گفت و به یاری حافظه اش که بسیار قوی بود، تمام دانسته های خودش را به طرز منسجم به شاگردانش القا می کرد و همین امر سبب بود که حلقه های درسی اش، آنچنان شیرین و جذاب شود که گاهی بیشتر از ۳۰۰ طلبه در آن شرکت می کردند. پیش از اینکه او را شاعری ارزشمند بدانند، مدرسی توانا و قابل می دانند. در مکتب او ادبا و فضلای بسیاری پرورش یافتند و به دست افراد مکتب او، نخستین دانشکده های ادبیات در ایران تأسیس شد.

عبدالجواد ادیب نیشابوری، فرزند ملا عباس، (تولد۱۲۸۱ هجری قمری/۱۲۴۳ هجری خورشیدی، نیشابور-مرگ سال ۱۳۴۴ هجری قمری/۱۳۰۵ هجری خورشیدی، مشهد) از شاعران ایرانی دوره مشروطیت.
•

[ویکی فقه] عبدالجواد ادیب نیشابوری، ادیب، مدرس و شاعر دوره مشروطه بود. ادیب نیشابوری علاوه بر شعر و ادبیات فارسی در ادبیات عرب نیز مهارت داشت. او بیش از ۴۰ سال در حوزه علمیه مشهد تدریس کرد.
در سال ۱۲۸۱ هجری قمری (مطابق با سال ۱۲۴۲ هجری شمسی)، در روستای (بیژن گرد) نیشابور در خانه کشاورزی به نام ملاحسین، کودکی به دنیا آمد، که او را عبدالجواد نام نهادند.او چهارساله بود که به بیماری آبله مبتلا گردید، چشم راستش کور شد و چشم چپش، پس از مداوا و معالجات زیادی، تا اندازه ای بینائی اش را باز یافت، به قدری که می توانست جلوی پای خود را ببیند.
تحصیلات
زمانی که همسالان عبدالجواد به مکتب می رفتند، پدرش حاضر نشد او را به مکتب بفرستد، زیرا می ترسید در رفت و آمدها چشمش آسیب ببیند و آن مقدار کم بینائی را هم از دست بدهد. عبدالجواد حافظه ای بسیار قوی داشت. در یکی از شب های ماه مبارک رمضان، پدرش دعای سحر می خواند عبدالجواد به دقت آن را گوش کرد و کاملا حفظ نمود. به طوری که شب بعد که پدر موقع قرائت دعا، اشتباهی نمود، عبدالجواد از جا جست و اشتباه پدرش را به او گفت. ملاحسین از این موضوع خیلی خوشحال شد و راضی گردید پسرش را به مکتب بفرستد.
← در نیشابور
عبدالجواد که بر اثر اشعار فراوانش به (ادیب نیشابوری) معروف گردیده بود، بنابر دلائلی، هرگز ازدواج نکرد و در حجره کوچکی، در مدرسه نواب زندگی ساده ای داشت. با اینکه وی بسیار کم بضاعت و فقیر بود، اما به قدری بلند طبع و قانع بود، که هیچ کس جرات نمی کرد و به خود اجازه نمی داد، تا او را کمک مالی نماید.
شاگردان
...