ولید بن عقبه

ولید بن عُقبَه بن ابی معیط یکی از صحابیون محمد و جزو تیره ابو عمرو از خاندان بنی امیه در مکه بود. وی در سال ۶۱ هجری/۶۸۰ میلادی درگذشت.
عقبه پدر ولید در جنگ بدر در دسته مقابل محمد بود و کشته شد اما ولید در هنگام فتح مکه در ۸ هجری/۶۳۰ میلادی مسلمان شد. وی در زمان محمد مأمور جمع آوری صدقات قبیله بنی مصطلق و در زمان عمر مأمور جمع آوری صدقه از قبیله مسیحی بنی ثعلب در جزیره شد.
ولید برادر ناتنی عثمان بن عفان بود (مادر مشترک: اروی بنت کریز) و وقتی عثمان خلیفه شد، ولید را در سال ۲۹ هجری/۶–۶۴۵ میلادی، جانشین سعد بن ابی وقاص در امارت کوفه کرد. بی بند و باری ولید و نوشیدن شراب باعث شد که شکایاتی از وی شود و عثمان وی را در سال ۳۳ هجری/۵۰–۶۴۹ میلادی عزل کند.
کلیفرد ادموند بسورث معتقد است بعد از کشته شدن عثمان، ولید به جزیره گریخت و در آنجا ماند و از سیاست به دور بود تا اینکه در ۶۱ هجری/۶۸۰ میلادی در رقه درگذشت. اما مادلونگ می نویسد که وی در زمان شورش طلحه و زبیر، بر خلاف مروان و برخی دیگر از آل امیه که به کمپین عایشه در مکه پیوستند، مستقیماً به شام نزد معاویه رفت.

[ویکی اهل البیت] ولید بن عقبه از جمله آزاردهندگان پیامبر اکرم (ص) پس از بعثت بود. او به هنگام فتح مکه در سال 8 هجری قمری اسلام آورد. بنا به نقل مفسرین او فاسق مورد اشاره در آیه "آیه ان جاءکم فاسق بنباء" است. ولید همچنین تا پایان عمر در زمره دشمنان سرسخت امام علی علیه السلام بود.
ولید بن عقبه بن ابی معیط بن ابی عمرو ذکوان بن امیه بن عبدشمس، برادر مادری عثمان بن عفان است. کنیه او ابووهب و مادرش اروی دختر کریز بن حبیب بن عبدشمس است. لقب وی نیز صفوان است.
در مورد نسب وی نقل های متفاوتی است؛ برخی منابع اسم ابی عمرو از اجداد ولید را ذکوان گفته اند، و ذکوان غلام امیه بن شمس است که امیه او را به پسری خود پذیرفت و کنیه اباعمرو را به او داد. ذکوان اهل صفوریه است، بنابراین ولید بن عقبه از صلب بنی امیه نیست؛ هر چند در همین منابع نقل شده است که نظر اکثریت این است که ذکوان غلام امیه نیست.
امام حسن مجتبی علیه السلام در پی احتجاج با جماعتی که منکر فضل او و پدرش بودند. در پاسخ به ولید بن عقبه نسب وی به عقبه بن ابی معیط را زیر سوال برد و فرمود: تو پسر مردی از کفار عجم از شهر صفوریه به نام ذکوان هستی، تمنای من این است که تو از مادر خویش درباره پدر خود پرسش کنی آن گاه که ذکوان را ترک گفت و تو را ملصق به عقبه بن ابی معیط کرد...
سپس ای ولید به خدا تو از نظر سن بزرگ تر از کسی هستی که پدر خود می خوانی پس بهتر است. تو مشغول انتساب خود به پدرت باشی...
وی در روز فتح مکه در سال هشتم هجری اسلام آورد. پدرش در جنگ بدر اسیر و کشته شد. عقبه از کسانی بود که او را نفرین کرد؛ زیرا وی بسیار پیامبر را آزار رسانید، یک بار نیز شکمبه حیوان ذبح شده ای را بر پشت پیامبر که در حال سجده نماز بود، انداخت.
ولید بن عقبه در شعر گفتن نیز مهارت داشت؛ اشعاری نیز علیه علی علیه السلام سرود.
در سال نهم هجری پیامبر صلی الله علیه و آله ولید بن عقبه را به جانب بنی مصطلق فرستاد تا زکات آنان را گرد آورد. زمانی که بنی مصطلق شنیدند ولید بن عقبه نزدیک شده است، بیست مرد با تعدادی از شتران و گوسفندان با شادی به استقبال او رفتند، ولید بن عقبه همین که آن ها را مشاهده کرد، نزدیک ایشان نرفت و به مدینه بازگشت و به پیامبر صلی الله علیه و آله گفت: زمانی که نزدیک آن ها رسیدم، آن ها با سلاح مانع جمع آوری زکات شدند؛ پیامبر صلی الله علیه و آله تصمیم گرفت کسی را برای جنگ با آن ها روانه فرماید؛ چون خبر به آن ها رسید به مدینه آمدند و خبر صحیح را به اطلاع ایشان رساندند و گفتند: ای رسول خدا از او بپرسید که آیا با ما حرفی زده و صحبتی کرده است، در همین حین حالت وحی بر ایشان عارض شد و این آیه نازل شد: «یا ایها الذین آمنوا إن جاءکم فاسق بنبإ فتبینوا...».