در قرن یازدهم و مؤلف کتاب مجمع البحرین. او نخستین عالم
است که در توضیح واژگان مشکل قرآن و حدیث، کتاب نوشت.
وی به سال ۹۷۹ق در نجف به دنیا آمد و ازاین رو به نجفی شهرت یافت.
هرچند طریحی پدر خود را محمدعلی معرفی کرده، اما در برخی منابع نام پدراو محمد ذکر شده است. آقابزرگ تهرانی گزارش نام «محمد» را -که مبدع آن
بوده است و دیگران از او تبعیت کرده اند- اشتباه دانسته و نام محمدعلی را تأیید کرده است.
wikishia: مجمع البحرین است.
وی در محله «آل طریح» نجف اشرف که امروزه به «محله براق» معروف است به دنیا آمد. مادر وی از شهر
مشهد مقدس رضوی و پدرش اهل نجف بود.
خانواده طریحی از خاندان های کهن و مشهور نجف بودند که بنابر نام جدّ اعلایشان، طُریح به طُریحی شهرت یافتند. نسب این خاندان به حَبیب بن مُظاهر اسدی،
صحابی مشهور
امام علی و
امام حسین علیهماالسلام، می رسد. ظاهراً این خاندان پس از تخریب
کوفه و در قرن ششم به نجف اشرف رفته اند.
طریحی اوان جوانی را در نجف نزد پدرش و عمویش، محمدحسین طریحی گذراند. در 1062 از
عراق به
مکه رفت و شماری از آثار خود را در اثنای این سفر نگاشت. پس از آن به
ایران سفر کرد. وی بنابر زمان تألیف آثارش در 1079 به مشهد رفته است. وی تألیف ایضاح الحساب را در 1083 در اصفهان به پایان رسانده است که نشان می دهد مدتی نیز در اصفهان اقامت داشته است. او پس از سفر به چند شهردیگر، به نجف بازگشت.
بسیاری طریحی را ستوده اند، تا آنجا که
افندی (ج4، ص332) وی را از عابدترین افراد زمان خود برشمرده است.
علامه طریحی همانند دیگر دانشوران در محضر استوانه های علمی زمان خود زانوی ادب زد و با فراگیری علوم در رشته های مختلف، اندیشه و قلب خود را بارور ساخت. در اینجا به نام چند تن از آن ها اشاره می کنیم:
طریحی در کنار تحصیل بی وقفه بر کرسی تدریس نشست. شاگردان بسیاری از ملت های مختلف به دور خود جمع نموده و از خود نامداران عالی مقداری را به یادگار گذارد. درس وی در
حوزه علمیه نجف یکی از درس های پرجمعیت بود.
wikiahlb: محمد علی طریحی و دایی گرامی اش شیخ محمد
حسین فرا گرفت و با سعی و کوشش فراوان به فراگیری علوم مختلف پرداخت و در زمان کوتاهی به مراتب بلندی از علم و فضل رسید. آثار و تألیفات وی نشان از جایگاه و منزلت بالای علمی وی دارد. آفاق اطلاعات فخر الدین طریحی محدود نیست؛ بلکه موضوعات گسترده ای را فرا گرفته است.اگر کسی به کتاب «غریب القرآن» نظر کند، او را مفسری مسلط به علوم قرآن می یابد؛ اگر «غریب الحدیث» را بگشاید، او را محدثی والا می بیند؛ اگر «الفخریه» را مطالعه کند، او را فقیهی وارسته می شناسد؛ اگر «ایضاح الاحباب» را مرور کند، ریاضی دانی قوی را در برابر خود احساس می کند؛ اگر «جامع المقال» را ملاحظه کند، رجالی بزرگ و آشنا به تراجم و احوال راویان را خواهد دید و اگر به کتاب گرانسنگ «مجمع البحرین و مطلع النیرین» نظاره کند، در تعجب خواهد ماند که چگونه یک نفر این میزان اطلاع وسیع از فنون و علوم متداول زمان خود را به دست آورده است!
