مکاتب ادبی

مکتب ادبی، معادل اصطلاح انگلیسی Literary school و به معنای مجموعهٔ سنت ها، هنجارها، اندیشه ها، نظریه ها و ویژگی هایی است که به دلایل اجتماعی، سیاسی یا فرهنگی در دوره ای خاص در ادبیات یک یا چند کشور نمود می یابد. این مجموعه معمولاً در آثار گروهی از صاحبان قلم رخ می نماید و باعث تمایز آن ها در سبک از شاعران و نویسندگان دیگر می شوند. منتقدان، پژوهشگران، نویسندگان و شاعران برجسته و متبحر چنین مجموعه ای را می یابند و در قالب مشخصه های هر مکتب ارائه می دهند.هر مکتب با پیروانی که برای خود می یابد دوره ای ویژه – کوتاه یا بلند – را می پیماید و سپس بازمی ایستد. معمولاً پایه گذاران هر مکتب خودشان نیز از مشخصه های آثارشان آگاه نیستند و دیگران شیوه های هنری آنان را مشخص و معرفی می کنند. البته این اصل جنبهٔ همگانی ندارد زیرا مکتب هایی هم بوده اند که بنیانگذاران آن ها دانسته و با تصمیمی آگاهانه بیانیه ای دربارهٔ مکتب خود صادر می کردند پیش از آن که شیوه ای تازه در نگارش آثار ادبی در پیش گیرند؛ مانند سوررآلیست ها و دادائیست ها.
رمانتیسم
کلاسیسیسم
واقع باوری (رئالیسم)
رئالیسم ابتدایی
رئالیسم جادویی
واقع باوری سوسیالیستی (رئالیسم سوسیالیستی)
طبیعت گری (ناتورالیسم)
دادائیسم
نمادگرایی جادویی
سوررئالیسم
حجمگری (کوبیسم)
پارناس
سمبلیسم
ناتوریسم
یگانه گرایی (اونانیمیسم)
جهان گرایی (کوسموپولیتیسم)
وریسم (واقع گری محض)
مردمی گری (پوپولیسم)
آینده گرایی (فوتوریسم)
رمان نو (موج نو)
اگزیستانسیالیسم (هستی گرایی)
نهیلیسم (هیچ انگاری)
ویژگی های هر مکتب ادبی رفته رفته در آثار ادبی مربوط به آن نمود می یابد. گفتنی است که هر مکتب ادبی شکل دگرگون یافته مکتب پیش از خود یا واکنش و طغیانی در برابر آن است؛ از همین رو، می توان گفت که هیچ مکتبی بدون مقدمه پیدا نمی شود و ردّی از ویژگی های بیشتر مکتب های ادبی را در آثار ادبی پیش از آن می توان یافت. مهم ترین عامل پیدایی هر مکتب ادبی، نوع نگرشی است که ادیبان هر دوره به زندگی و دنیای پیرامون خویش دارد. در نتیجهٔ همین نگرش است که بیان هنری، شکل های گوناگونی می یابد و تغییراتی در بکارگیری زبان و شیوهٔ کاربرد واژگان پیش می آید.
خلاصه اینکه شرایط و اوضاع اجتماعی، سیاسی یا فرهنگی در ایجاد یا تغییر مکاتب ادبی تأثیر غیرقابل انکاری دارد. مکتب هایی کاملاً متفاوت و تقریباً هم زمان با هم سر برآوردند و در کنار یکدیگر شکفتند؛ مانند سمبولیسم و رآلیسم.بههمین دلیل است که گاه هم بسته شمردن یک شاعر یا نویسنده به مکتبی خاص دشوار و تا حدی نشدنی است.
شاعران و نویسندگانی بوده و هستند که در دورهٔ فعالیت های ادبی خویش، گرایش های گوناگون به مکاتب مختلف داشته اند ماندن گوته، نویسنده و شاعر آلمانی؛ (۱۷۹۴ – ۱۸۳۲ م) که او را می توان هم در شمار رمانتیکها دانست هم در زمرهٔ کلاسیکها». (انوشه: ۱۳۷۶: ص ۱۲۶۵)

[ویکی فقه] مکتب ادبی، معادل اصطلاح انگلیسی Literary school و به معنای مجموعۀ سنت ها، هنجارها، اندیشه ها، نظریه ها و ویژگی هایی است که به دلایل اجتماعی، سیاسی یا فرهنگی در دوره ای خاص در ادبیات یک یا چند کشور نمود می یابد.
مکتب ادبی معمولاً در آثار گروهی از صاحبان قلم رخ می نماید و باعث تمایز آن ها در سبک از شاعران و نویسندگان دیگر می شوند. منتقدان، پژوهشگران، نویسندگان و شاعران برجسته و متبحر چنین مجموعه ای را می یابند و در قالب مشخصه های هر مکتب ارائه می دهند. هر مکتب با پیروانی که برای خود می یابد دوره ای ویژه – کوتاه یا بلند – را می پیماید و سپس باز می ایستد.
چگونگی ایجاد
معمولاً پایه گذاران هر مکتب خودشان نیز از مشخصه های آثارشان آگاه نیستند و دیگران شیوه های هنری آنان را مشخص و معرفی می کنند. البته این اصل جنبۀ همگانی ندارد زیرا مکتب هایی هم بوده اند که بنیانگذاران آن ها دانسته و با تصمیمی آگاهانه بیانیه ای دربارۀ مکتب خود صادر می کردند پیش از آن که شیوه ای تازه در نگارش آثار ادبی در پیش گیرند؛ مانند سوررآلیست ها و دادائیست ها.ویژگی های هر مکتب ادبی رفته رفته در آثار ادبی مربوط به آن نمود می یابد. گفتنی است که هر مکتب ادبی شکل دگرگون یافته مکتب پیش از خود یا واکنش و طغیانی در برابر آن است؛ از همین رو، می توان گفت که هیچ مکتبی بدون مقدمه پیدا نمی شود و ردّی از ویژگی های بیشتر مکتب های ادبی را در آثار ادبی پیش از آن می توان یافت.
مهم ترین عامل پیدایش
مهم ترین عامل پیداییش هر مکتب ادبی، نوع نگرشی است که ادیبان هر دوره به زندگی و دنیای پیرامون خویش دارد. در نتیجۀ همین نگرش است که بیان هنری، شکل های گوناگونی می یابد و تغییراتی در بکارگیری زبان و شیوۀ کاربرد واژگان پیش می آید.خلاصه اینکه شرایط و اوضاع اجتماعی، سیاسی یا فرهنگی در ایجاد یا تغییر مکاتب ادبی تاثیر غیرقابل انکاری دارد. مکتب هایی کاملاً متفاوت و تقریباً همزمان با هم سر برآوردند و در کنار یکدیگر شکفتند؛ مانند سمبولیسم و رآلیسم.
ادیبان و مکاتب
...