انقلاب سفید

جمعیت شیر و خورشید سرخ ایران، سازمان شاهنشاهی خدمات اجتماعی، بنگاه حمایت مادران و نوزادان، بنیاد پهلوی، جمعیت خیریه فرح پهلوی
انقلاب سفید یا انقلاب شاه و مردم نام یک سلسله تغییرات اقتصادی و اجتماعی شامل اصول نوزده گانه است که در دورهٔ پادشاهی محمدرضا شاه پهلوی و با یاری نخست وزیران وقت علی امینی، اسدالله علم، حسنعلی منصور و امیرعباس هویدا در ایران به تحقق پیوست. انقلاب سفید در مرحلهٔ نخست، پیشنهادی شامل شش اصل بود که محمدرضا شاه در کنگرهٔ ملی کشاورزان در تهران و در تاریخ ۲۱ دی ماه ۱۳۴۱ خورشیدی خبر اصلاحات و همه پرسی را برای پذیرش یا ردّ آن به کشاورزان و عموم مردم ارائه داد. پس از آن و در تاریخ ۶ بهمن ۱۳۴۱ عموم مردم نیز در یک همه پرسی سراسری، به اصلاحات رأی مثبت دادند. شاه این اصلاحات را انقلاب سفید نامید زیرا انقلابی مسالمت آمیز و بدون خون ریزی بود.
پیش از اصلاحات ارضی در ایران، ۵۰ درصد از زمین های کشاورزی در دست مالکان بزرگ بود، ۲۰ درصد متعلق به اوقاف، ۱۰ درصد از زمین ها دولتی و ۲۰ درصد نیز به کشاورزان تعلق داشت. پیش از اصلاحات ارضی به دستور محمدرضا پهلوی ۱۸۰۰۰ روستا را در فهرستی درآوردند که آن زمین ها می بایستی بین روستاییان تقسیم شود.محمدرضا پهلوی سالیان دراز از لزوم اصلاحات ارضی در ایران می گفت ولی در برابر فشار مالکان بزرگ و روحانیون مجبور بود که اصلاحات ارضی را به عقب بیندازد.
در سال ۱۳۳۸ خورشیدی برابر با ۱۹۵۹، شاه متقاعد شد که دست به اصلاحات اجتماعی-اقتصادی بزند. بر این اساس از منوچهر اقبال نخست وزیر وقت خواست که پیش نویس لایحهٔ اصلاحات ارضی را برای ارائه به مجلس آماده کند. طبعاً تصویب چنین قانونی با مخالفت مالکان و روحانیون رو به رو می شد اما از آنجا که حکومت، مجلس را تحت کنترل داشت، تنها راه نجات مالکان، تجدید نظر در لایحه و تغییر آن به ترتیبی بود که اجرایش را ناممکن سازد.

در ۶ بهمن ۱۳۴۱ محمدرضا شاه پهلوی لوایح شش گانه ای را به همه پرسی گذاشت که بنابر آمار رژیم، با اکثریت آرای رأی دهندگان به تصویب رسید. این لوایح عبارت بودند از: ۱ـ اصلاحات ارضی (مصوّب ۱۹ دی ۱۳۴۰)؛ ۲ـ ملّی شدن جنگل ها و مراتع؛ ۳ـ فروش سهام کارخانجات دولتی به عنوان پشتوانۀ اصلاحات ارضی؛ ۴ـ سهیم شدن کارگران در سود کارخانجات تولیدی و صنعتی؛ ۵ـ ایجاد سپاه دانش؛ ۶ـ اصلاح قانون انتخابات. بعدها به ترتیب لوایح دیگری، به دستور شاه، به این لوایح افزوده شد که به نوزده لایحه بالغ گردید: ۷ـ ایجاد سپاه بهداشت (۱۳۴۲)؛ ۸ ـ ایجاد سپاه ترویج و آبادانی (۱۳۴۳)؛ ۹ـ تشکیل خانه های انصاف و شورای داوری (۱۳۴۴)؛ ۱۰ـ ملّی شدن آب های کشور (۱۳۴۶)؛ ۱۱ـ نوسازی کشور (۱۳۴۶)؛ ۱۲ـ انقلاب اداری و آموزش (۱۳۴۶)؛ ۱۳ـ گسترش مالکیت های صنعتی و تولیدی و عرضه کردن سهام کارخانجات به مردم (۱۳۵۴)؛ ۱۵ـ تحصیل رایگان به شرط تعهّد خدمت (۱۳۵۴)؛ ۱۶ـ تغذیۀ رایگان کودکان تا دوسالگی (۱۳۵۶)؛ ۱۷ـ اصل بیمۀ همگانی و تأمین دورۀ بازنشستگی برای همۀ افراد ملّت به خصوص روستاییان کشور (۱۳۵۶)؛ ۱۸ـ تثبیت نسبی بهای زمین (۱۳۵۶)؛ ۱۹ـ تعیین دارایی کارمندان دولت در مدت معین (۱۳۵۶). به باور شاه این لوایح، انقلابی بدون خون ریزی در کشور پدید آورد که آن را «انقلاب سفید» یا «انقلاب شاه و مردم» نامید. اما به نظر بسیاری از منتقدان، انقلاب سفید، اصلاحاتی روبنایی بود که در دوران جنگ سرد، به ویژه پس از روی کارآمدن دموکرات ها در امریکا (۱۹۶۰) در برخی کشورهای اقمار امریکا در آسیا و امریکای لاتین انجام شد تا از بروز انقلاب های خونین ضد سرمایه داری ـ که در راستای منافع و اهداف اتحاد شوروی بود ـ جلوگیری کند و به افول تدریجی کشاورزی و واردات روزافزون محصولات زراعی و دامی و ازبین رفتن استقلال و خودکفایی کشاورزی کشور انجامید. محمدرضا شاه در ۱۳۴۵ با نوشتن کتاب انقلاب سفید به مقایسه وضعیت کشور در سال های قبل و بعد از انقلاب سفید و دستاوردهای گوناگون حاصل از آن پرداخت.

[ویکی فقه] انقلاب سفید یا همان اصلاحات ارضی که در دوره محمدرضا شاه با نمایندگی امینی از طرف آمریکا در ایران با سرکوب مخالفت های علما و مردم با رفراندوم به اجرا گذاشتند.
دولت امینی، اصلاحات ارضی را در سال ۱۳۴۰ش. اجرا کرد؛ اما اجرای آن، منافع و خواسته های شاه را تامین نمی کرد و او را به حاشیه تحولات می راند؛ از این رو شاه به طور مستقیم، وارد عمل شد و اصلاحات مورد نظر آمریکا را اجرا کرد. شاه، چند ماه پس از سقوط امینی، طرح خود را در قالب لوایح شش گانه و با عنوان «انقلاب سفید» و یا «انقلاب شاه و مردم» اعلام کرد.
انگیزه اجرای انقلاب سفید
اصول شش گانه انقلاب سفید، طرح و برنامه ای ریشه دار و عمیق بود که با هدف تحول در ساختار سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی ایران در زمان رضاشاه پایه گذاری شد. وی که ماموریت تغییر ساختار ایران را در ابعاد مختلف، وظیفه خود می پنداشت، ضربات سنگینی بر نهاد مذهب وارد کرد. برنامه اصلاحی انقلاب سفید، نخستین گام عمده شاه در جدال برای تثبیت قدرت خویش بود.
طراحی انقلاب سفید
"کندی" از حزب دموکرات در همین سال (۱۳۴۰) به ریاست جمهوری آمریکا انتخاب شده بود. وی قصد داشت در کشورهای دوست آمریکا که در آنها دیکتاتوری، حاکم بود، اصلاحاتی انجام دهد. به همین منظور، علی امینی، سفیر سابق ایران در آمریکا با دستور کندی به جای شریف امامی به نخست وزیری منصوب شد، تا اصلاحات مورد نظر آمریکا را انجام دهد؛ اما بعدها شاه که افزایش قدرت و نفوذ امینی و حمایت آمریکا از او را به ضرر خود می دید، تصمیم گرفت خود، نقش امینی را برای آمریکا بازی کند؛ به همین دلیل در فروردین ۱۳۴۱ طی مسافرتی به آمریکا، نظرشان را به سوی خود جلب کرد و انقلاب سفید در همین مسافرت طراحی شد. شاه در ظاهر، تامین رفاه اجتماعی را یکی از هدف های اصلی خود اعلام و چنین وانمود کرد که رژیمش برای مردم ایران؛ فرهنگ، بهداشت، رفاه و امنیت به ارمغان آورده است.
جایگاه شاه با اجرای انقلاب سفید
...